لهستان به دنبال افزایش اعتبار
در عرصه بین‌المللی
محمود فاضلی
معاون وزیر امور خارجه لهستان در سفر اخیرش به تهران تلاش کرد، بحران به وجود آمده بین دو کشور را تعدیل كند. ورشو در روزهای 13 و 14 فوریه اجلاسی را با شعار «صلح، ثبات، آزادی و امنیت در خاورمیانه» برگزار می‌کند که سازماندهی آن از سوی واشنگتن بوده است و تلاش دارد، توفان ذهنی جدیدی در مورد خاورمیانه ایجاد کند. وزارت خارجه ایران از احضار عالی‌ترین دیپلمات لهستانی مستقر در تهران برای اعتراض به برگزاری این اجلاس «ضد ایرانی» تاکید کرده است، دلایل ارائه شده از سوی دولت لهستان برای مشارکت در برگزاری این اجلاس غیرقابل قبول است و لهستانی‌ها باید نسبت به «تبعات چنین تصمیمی» آگاه باشند. دیداری که این مقام لهستانی آن را «سازنده»، اما تهران آن را «ضد ایرانی» ارزیابی می‌کند. این مقام لهستانی مدعی شد ما درباره موضوعات متعددی از جمله، سوءتفاهمی که درباره کنفرانس ورشو به وجود آمده است، صحبت کردیم. به اعتقاد ما این کنفرانس به سوی مخالفت با یک کشور دیگر مدیریت نمی‌شود. هدف این کنفرانس خدمت به ثبات منطقه است.
مایک پمپئو وزیر خارجه امريكا 11 ژانویه از برگزاری نشست وزارتی در ورشو خبر داده بود که ده‌ها کشور در آن حضور خواهند داشت و شرکت‌کنندگان اجلاس روی ثبات و صلح و آزادی و امنیت خاورمیانه متمرکز خواهند بود و این کار شامل یک عنصر مهمی است که همان اطمینان یافتن از اینکه ایران دیگر نفوذ توام با بی‌ثبات آفرینی نخواهد داشت. وزیر خارجه امريكا در گفت‌وگویی مدعی شده است، ثبات و صلح و آزادی و امنیت در خاورمیانه اصلی‌ترین موضوعات آن هستند و شامل اطمینان یافتن از این است که ایران نفوذی بی‌ثباتگر نداشته باشد. کاخ سفید امیدوار است تمام کشورهای دعوت شده، هیات‌های دیپلماتیک عالی‌رتبه‌ای به این نشست اعزام کرده و در سطح وزیر خارجه در آن شرکت کنند. بی‌تردید بخشی از اهداف سفر دوره‌ای اخیر وزیر خارجه امريكا به منطقه برای این بوده است که به متحدان امريكا درباره نفوذ ایران بعد از اعلام خروج نیروهای امريكایی از سوریه اطمینان داده شود.
خانم فدریکا موگرینی به اتحادیه اروپا اعلام داشته است؛ به دلیل برنامه کاری نمی‌تواند در این اجلاس شرکت کند و به جای آن در همان هفته در نشست امنیتی مونیخ شرکت خواهد کرد. تعدادی از کشورها نگرانند که به دلیل برنامه کاری نمی‌توانند در این اجلاس شرکت کنند. حضور در قالب کمپین امريكایی‌ها که به دنبال افزایش فشار علیه ایران هستند معنی مي‌شود. بعضی از شواهد نشان می‌دهد، اروپایی‌ها نشست «ورشو» را منجر به نابودی منافع سیاسی و اقتصادی اتحادیه اروپا دانسته و تلاش دارند نشست را از تمرکز بر ایران فاصله دهند. متحدان اروپایی به دنبال بهانه‌هایی هستند تا هیات دیپلماتیکی با سطح پایین، نه در سطح وزرای خارجه، به ورشو اعزام کنند و همچنین درپی روش‌هایی هستند تا به صورت غیرمستقیم و بدون سرزنش مستقیم امريكا، دستور کار این نشست را تضعیف کنند. امريكا تلاش کرده است اتحادیه اروپا را متقاعد کند، حمایت خود را از معامله هسته‌ای ایران در سال 2015 کاهش دهد و از تهدید تحریم‌های امريكا برای فشار بر شرکت‌های اتحادیه اروپا برای تجارت با ایران استفاده كنند.
یکی از دلایل اصلی تردید در موفقیت این اجلاس، بدبینی آنها براي برنامه‌ریزی این نشست از سوی «برایان هوک» فرستاده ویژه ترامپ در امور ایران و ريیس گروه اقدام (علیه) ایران است. اعتراضات اروپا، امريكا را مجبور به عقب‌نشینی از برنامه برگزاری این اجلاس که متمرکز بر ایجاد یک ائتلاف جهانی علیه ایران است، کرده است. بیانیه رسمی این نشست به ایران اشاره نکرده، بلکه به «تروریسم و افراط‌گرایی، توسعه و گسترش موشک و تجارت دریایی» اشاره داشته است. جاناتان کوهن، نماینده امريكا در سازمان ملل، دامنه بحث را «بسیار گسترده‌تر از یک کشور و مجموعه‌ای از موضوعات» توصیف کرده است. وی بحث درباره بحران بشری در سوریه و یمن و امنیت سایبری را به موضوعات این اجلاس اضافه كرد و این اجلاس را محفلی برای طرح دعوی مجدد درباره صلاحیت‌های برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) ندانست.
انگلیس یکی از کشورهایی است که بیش از سایر کشورها برای حضور در اجلاس دچار تردید است. انگلیس به طور سنتی متحد نزدیک لهستان و امريكاست، اما همزمان در کنار معامله هسته‌ای ایران ایستاده است. وزیر خارجه آلمان پس از دیدار با همتای امريكایی خود نیز تاکید کرده است، هنوز در این باره که آیا در اجلاس جنجال‌برانگیز خاورمیانه در ورشو شرکت می‌کند یا خیر، تصمیم نگرفته است. وزیر امور خارجه اسپانیا گفته که به خاطر برنامه و مشغله کاری هنوز درباره حضورش در این اجلاس مطمئن نیست. به نظر می‌رسد، بسیاری از کشورهای اروپایی به‌رغم آنکه اخیرا آزمایش‌هاي موشکی ایران را مورد انتقاد قرار داده‌اند اما همچنان حامی توافق هسته‌ای هستند. فرانسه نیز دیپلمات ارشدش را به این نشست اعزام نمی‌کند.
روسیه نیز که در اجلاس حضور نخواهد داشت، پیش‌بینی کرده است حضور سطح پایین کشورها منجر به انزوای بین‌المللی امريكا خواهد شد. چنین اقداماتی چشم‌انداز یافتن یک معماری امنیتی واقعی در منطقه را از بین می‌برد. از نگاه مسکو، تلاش برای ایجاد نوعی ائتلاف نظامی در منطقه از طریق برگزاری چنین اجلاس‌هایی با تمرکز بر رویکردهای ساده‌انگارانه نتایج معکوس به بار می‌آورد.
لهستان به عنوان یکی از متحدان مهم سیاسی و نظامی امريكا که در سال 2016 میزبان نشست ناتو در ورشو بود، به دنبال بهبود موقعیت و افزایش اعتبار خود در عرصه بین‌المللی به کمک امريكاست. حاکمان ملی‌گرای ورشو که با اتحادیه اروپا اختلاف دارند با آزمون جدیدی روبه‌رو هستند. این کشور موقتا میزبانی ایران را از هزاران پناهنده لهستانی در زمان جنگ جهانی دوم را به دست فراموشی سپرده است.