نقد سياست هيات انتخاب در گزينش فيلم‌هاي فجر
كج‌سليقگي در انتخاب يا غرض؟
رضا صديق
فيلم‌هاي امسال جشنواره فجر واقعا از كانال هيات انتخاب عبور كرده‌اند و به راستي «انتخاب» شده‌اند؟
اين سوال بسيار مهم وقتي بيشتر خود را نشان مي‌دهد كه شش روز از جشنواره فجر مي‌گذرد و از ميان تمام فيلم‌هاي نمايش داده شده شايد به تعداد انگشتان يك دست، فيلمي بوده كه در سطح نرمال و متوسط باشد. در پاسخ به اين انقلت و سوال شايد جواب اين باشد كه بضاعت سينماي ايران همين است اما وقتي به اسامي فيلم‌هاي پشت در مانده و انتخاب نشده نگاهي مي‌اندازيم، متوجه مي‌شويم بيشتر از بضاعت بايد انگشت اتهام را يا سمت هيات انتخاب بگيريم يا به سمت نظرگاهي كه اين «انتخاب»ها را مديريت كرده است. گذشته از فيلمسازان شناخته شده‌اي كه فيلم‌شان در جشنواره انتخاب نشده يا نخواستند با اين متر انتخاب شوند، در ميان فيلمسازان فيلم اولي امسال كه فيلم‌شان را به جشنواره داده‌اند و انتخاب نشده‌اند، آثاري هست كه اگر در جشنواره بودند، اين فضاي كرخت با فيلم‌هاي ضعيف به قطع وجود نداشت.
براي هر مدعا بايد شاهد مثالي آورد؛ فيلم «لابيرنت» ساخته اميرحسين ترابي يكي از اين مثال‌هاست. ترابي اولين فيلمش در حد فيلمسازي است كه سال‌ها فيلم ساخته و به هيچ عنوان نشاني از فيلم اولي بودنش در آن ديده نمي‌شود. فيلمي قصه‌گو با پيوندهاي منسجم داستاني و ساخت موقعيت‌هايي دراماتيك. «لابيرنت» با بازي شهاب حسيني و ساره بيات، درگير روايت داستاني در ظاهر ساده اما پر پيج و خم است. اينكه فيلمسازي اولين فيلمش را در چنين بستر سختي روايت كند، نشان از بلوغش در قدم اول فيلمسازي است. دوربيني هوشيار كه جاي خود را در ساخت ميزانسن‌هاي سنيمايي به خوبي پيدا مي‌كند. فضاسازي‌اي در خدمت اثر، بدون اضافه‌گويي و خلاق با ريتمي كه مخاطب را نه هول مي‌كند و نه خسته. «لابيرنت» را شايد بتوان يكي از فيلم‌هايي دانست كه نويد فيلمسازي باهوش را به سينماي ايران مي‌دهد؛ فيلمي كه اگر در جشنواره بود و ديده مي‌شد و به نقد كشيده مي‌شد، مي‌توانست براي فيلمساز جواني با اين استعداد در قصه‌گويي و فيلمسازي، انرژي مضاعفي باشد كه به قطع ثمره‌اش به نفع سينماي ايران بود.
برخورد سليقه‌اي يا سياستمدارانه با فيلمسازاني جوان كه فيلم‌شان از جشنواره بيرون گذاشته شده است چه نتيجه‌اي خواهد داشت؟
«لابيرنت» فيلمي است كه بنا به صلاحديد هيات انتخاب در اين جشنواره حضور ندارد. مثال‌هاي نظير اين فيلم در تاييد اين نكته كه گويي عمدي در اين چيدمان ضعيف براي جشنواره وجود داشته، كم نيست. چرا بايد فيلم‌هايي نظير «لابيرنت» كه فيلم اولي هستند، در قدم اول با چنين سياستگذاري‌اي روبه‌رو شود؟ و اين سياستگذاري جز نحيف‌سازي و از رونق انداختن جشنواره فيلم فجر و بعد هم سينماي ايران و ضعيف‌سازي نسل جديد فيلمسازان چه ثمره ديگري دارد؟