وقتي يوز آفريقايي به داد يوز آسيايي مي‌رسد
حميد ظهرابي، معاون محيط زيست طبيعي سازمان محيط زيست از حضور متخصصان خارجي در ايران به منظور تدوين برنامه تكثير در اسارت يوزپلنگ آسيايي خبر داد و گفت: اگر امكان جفت‌گيري طبيعي و لقاح مصنوعي نباشد، از رحم يوز آفريقايي براي تكثير يوز آسيايي استفاده مي‌كنيم. ظهرابي در مورد حضور تيم‌هاي خارجي براي بررسي تكثير در اسارت يوزهاي آسيايي با بيان اينكه دو كارشناس تلقيح مصنوعي و بارورسازي مصنوعي از آلمان و يك كارشناس مديريت ذخيرگاه‌هاي نيمه طبيعي از آفريقاي جنوبي از روز يكشنبه (۱۴ بهمن) در ايران حضور يافته‌اند، گفت: اين دعوت با هدف برگزاري جلسات تخصصي با حضور كارشناسان داخلي است كه تا روز جمعه (۱۹ بهمن) ادامه خواهد داشت.
وي با اشاره به اينكه اين جلسات با هدف تعريف همكاري‌هاي مشترك بين متخصصان داخلي و خارجي در حوزه حفاظت و تكثير يوزپلنگ آسيايي برگزار مي‌شود، اظهار كرد: تشكيل جلسات تخصصي به منظور بررسي وضعيت سلامتي يوزهاي در حال نگهداري در پارك پرديسان (كوشكي، دلبر و ايران)، بررسي شيوه‌هاي مختلف براي بارورسازي يوزها، آشنايي با متخصصان داخلي و همچنين آشنايي با ظرفيت‌ها و امكانات داخلي مثل موسسه رويان است.
بررسي وضعيت سلامتي دلبر و ايران
در حال حاضر يك قلاده يوز نر (كوشكي) و دو ماده (دلبر و ايران) در مركز نگهداري حيوانات در پارك پرديسان وجود دارد و بررسي وضعيت سلامتي اين يوزها يكي از اهداف حضور كارشناسان خارجي در ايران است. در اين مورد معاون محيط زيست طبيعي سازمان حفاظت محيط زيست تصريح كرد: «دلبر» در يك مرحله سقط جنين داشت و حتما بايد سلامتي آن بررسي شود تا ببينيم قدرت باروري دارد يا نه؟ «ايران» هم كه يك يوز نابالغ است و اطلاعات دقيقي از گذشته آن نداريم و نمي‌دانيم در چه شرايطي نگهداري شده و آيا صدمه‌اي ديده است يا خير؟
ظهرابي ادامه داد: بعد از بررسي سلامتي يوزها با كمك متخصصان داخلي و همكاري كارشناساني كه از كشورهاي آلمان و آفريقاي جنوبي در ايران حضور يافته‌اند، وارد فاز پيش‌بيني و برنامه‌ريزي براي بارورسازي و تكثير در اسارت يوزها طي چند مرحله مي‌شويم. مرحله اول بررسي امكان جفت‌گيري طبيعي يوزها در اسارت است. اگر اين مرحله موفق نبود، قطعا گزينه تلقيح مصنوعي مطرح مي‌شود.
شانس لقاح مصنوعي بالا نيست
معاون سازمان حفاظت محيط زيست در پاسخ به اين پرسش كه احتمال موفقيت در بارورسازي يوزها از طريق لقاح مصنوعي با كمك متخصصان خارجي تا چند درصد است؟ گفت: تيم آلماني كه در حال حاضر در ايران حضور دارند، شيوه‌اي را در دنيا در حوزه تلقيح مصنوعي ابداع كرده‌اند كه احتمال موفقيت آن نسبت به ساير روش‌هاي تلقيح مصنوعي بالاتر است و در يك پوزيشن خاص تلقيح انجام مي‌شود، البته بايد بدانيم كه در كل تلقيح مصنوعي خيلي شانس بالايي ندارد و درصد پاييني احتمال موفقيت وجود دارد.
وي در مورد احتمال استفاده از رحم اجاره‌اي براي تكثير در اسارت يوز آسيايي تصريح كرد: اگر در شيوه لقاح مصنوعي هم موفقيتي حاصل نشود، ممكن است به سمت روش‌هاي ديگر مثل انتقال جنين و استفاده از رحم اجاره‌اي برويم. به اين ترتيب كه بعد از تشكيل جنين از يك يوز ديگر و به احتمال قوي يوز آفريقايي براي حمل و رشد جنين استفاده كنيم. در اين زمينه هم مذاكراتي انجام شده است و در صورت نياز مي‌توانيم براي انجام ساريگيت (رحم اجاره‌اي) از ۱۰ قلاده يوز ماده آفريقايي بهره ببريم.
دستيابي به جمعيت پشتيبان يوز هدف تكثير در اسارت
ظهرابي در پاسخ به اين انتقاد كه تمركز سازمان حفاظت محيط زيست بر موضوع تكثير در اسارت يوزپلنگ آسيايي در محيط‌هاي نيمه طبيعي ممكن است، حفاظت از اين‌گونه را در زيستگاه‌هاي طبيعي تحت‌الشعاع قرار دهد، گفت: اين انتقاد درست نيست، چون ۹۰ درصد تمركز و انرژي و حتي هزينه در سازمان حفاظت محيط زيست صرف حفاظت يوز در زيستگاه مي‌شود؛ زيستگاه‌هايي كه يوز در آن به شكل طبيعي زادآوري دارد اما از آنجا كه جمعيت يوز در كشور قابل توجه نيست و اتفاقا نگران‌كننده است، منطق حكم مي‌كند از ساير روش‌هاي تجربه شده در دنيا نيز استفاده كنيم تا به جمعيت‌هاي پشتيبان از يوزپلنگ دست يابيم.
حميد ظهرابي، معاون محيط زيست طبيعي سازمان محيط زيست پيش از اين هم در جريان بررسي توليد مثل يوز ايراني در اسارت كه با حضور جمعي از كارشناسان اين حوزه از مراكزي مانند دانشكده دامپزشكي دانشگاه تهران، مركز رويان، مركز ابن‌سينا، انجمن يوز، پروژه يوز آسيايي، گروهي از متخصصان حوزه دامپزشكي، بخش خصوصي فعال در حوزه حيات وحش و كارشناسان پژوهشكده محيط زيست و توسعه پايدار برگزار شده بود در مورد امكان باروري طبيعي و مصنوعي «دلبر» با تاكيد بر پرريسك بودن اين كار گفته بود: اين اقدام بسيار بزرگ و البته پرريسك است اما به اين معني نيست كه از ترس نتيجه، كار را آغاز نكنيم. قرار نيست اين دو يوز را در فنس نگه داريم تا بميرند چون ما مي‌ترسيم. سياست اصلي ما انجام اين كار است و اميدواريم به نتايج خوبي هم برسيم.