هيات‌هاي كارشناسي ايران و اروپا ديدار كردند
چكش‌كاري اينستكس در تهران
گروه ديپلماسي
دامنه تلاش‌ها براي اجرايي شدن سازوكار مالي ويژه اروپا براي كار با ايران موسوم به اينستكس به تهران رسيد. دو ماه ديگر خروج امريكا از توافق هسته‌اي با ايران(برجام) يك ساله مي‌شود. اوايل ارديبهشت 1397 بود كه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا سرانجام شعار انتخاباتي خود را با خروج از توافق هسته‌اي با ايران كه آن را بدترين توافق تاريخ سياسي امريكا مي‌دانست، عملي كرد. با اين اقدام ترامپ، تحريم‌هاي هسته‌اي ايران در دو نوبت در تير ماه و آبان ماه سال جاري به ميدان اجرا بازگشتند. تحريم‌هايي كه با دامنه تنبيهي فرامرزي هر چند عنوان يك‌جانبه را يدك مي‌كشند اما در حقيقت مانع از تجارت كمپاني‌ها، شركت‌ها و بانك‌هاي غيرامريكايي هم با ايران مي‌شوند. در 10 ماه گذشته ايران و كشورهاي بازمانده در برجام تلاش كردند براي حفظ اين توافق هسته‌اي كه نتيجه 13 سال مذاكره بود، سازوكاري بيابند كه به قول ايراني‌ها تحريم‌هاي امريكا را دور بزند و به گفته اروپايي‌ها رابطه تجاري ايران با كشورهاي عضو اتحاديه اروپا را ممكن سازد. ماحصل اين تلاش سازوكار يا اس‌پي‌وي موسوم به اينستكس است. سازوكاري كه قرار است، مديريت بدهكاري و طلبكاري ايران را در اختيار داشته باشد و در مرحله اول به قول اروپايي‌ها در اختيار اعضاي اتحاديه اروپا قرار بگيرد و در مرحله بعد مورد استفاده كشورهاي غيراروپايي هم باشد. در 10 ماه گذشته ايران، اروپا را به دليل تعلل در به راه‌اندازي اينستكس و اجرايي كردن آن مورد انتقادهاي گاه و بيگاه قرار داده و البته بسياري از تحليل‌گران اروپايي هم از سختي تعريف سازوكاري مصون از تحريم‌هاي امريكا سخن مي‌گويند. در حالي كه روسيه و چين به عنوان دو عضو حاضر در برجام دست به ابتكارهايي دو جانبه براي تداوم نسبي تجارت با ايران در دوره تحريم‌ها زده‌اند همزمان مذاكرات كارشناسي با هيات‌هاي اروپايي براي استفاده از اين سازوكار را هم آغاز كرده‌اند. اينستكس رسما به ثبت رسيده و اكنون اين طرف‌هاي اروپايي و ايراني هستند كه بايد جزييات سازوكار را با هم منطبق كرده و اجرا را كليد بزنند. در اين ميان سخت‌گيري‌هاي امريكا براي كاستن از سطح رابطه تجاري با ايران ادامه دارد و به گفته يك منبع آگاه به «اعتماد»
اگر در دولت باراك اوباما، رييس‌جمهور پيشين امريكا، وزارت خزانه‌داري براي وضع شديد‌ترين تحريم‌ها عليه تهران و نظارت بر اجراي آن 120 نفر را مسوول پيگيري اين تحريم‌ها كرده بود در دولت ترامپ اين تعداد به 500 نفر رسيده است. نوبت بعدي تمديد تحريم‌هاي ايران ارديبهشت ماه است و شنيده‌ها حاكي از آن است كه دو كشور ايتاليا و يونان در اين دور موفق به دريافت معافيت تحريمي نخواهند شد. در همين راستا خبرگزاري رويترز به نقل از منابع آگاه اعلام كرد، وزير امور خارجه امريكا با روساي شركت‌هاي بزرگ نفتي جهان پشت درهاي بسته ديدار مي‌كند تا آنها را براي عرضه بيشتر نفت به بازارهاي آسيايي و گرفتن مشتريان ايران ترغيب كند. در چنين شرايطي اتحاديه اروپا به شمول 3 كشور اروپايي حاضر در برجام و اينستكس، هيات‌هاي كارشناسي خود را راهي تهران كردند تا به اجرايي شدن سازوكار اينستكس سرعت بيشتري ببخشند. سفارت فرانسه در تهران دوشنبه شب از سفر «پر فيشر» مدير «اينستكس» به ايران خبر داد و نوشت: وي با روساي نمايندگي‌هاي 3 كشور آلمان، فرانسه و انگليس در تهران ديدار كرد. سفارت فرانسه با انتشار تصويري از اين ديدار در توييتر نوشته است:«روساي نمايندگي‌هاي 3 كشور اروپايي از پر فيشر، رييس اينستكس در تهران استقبال كردند. گامي مهم براي بحث با همتايان ايراني در مورد چگونگي عملياتي كردن ساز وكار تجاري اتحاديه اروپا و ايران.»
مي‌توان گفت كه موافقت پر فيشر ۶۹ ساله با پذيرفتن رياست اين سازوكار يكي از گره‌هاي اصلي در اجرايي شدن اينستكس را گشود. فيشر در حالي اين پست را پذيرفته كه وزارت خزانه‌داري امريكا پيش از اين هشدار داده بود كه عوامل اجرايي اينستكس را تحريم خواهد كرد. برخي از منابع اروپايي مي‌گويند كه اين سازوكار ابتدا كار خود را با اقلام غيرتحريمي آغاز مي‌كند و پس از آن نوبت به اقلام تحريمي مي‌رسد. فيشر در حالي به ايران آمده كه سيدعباس عراقچي، معاون وزير امور خارجه هفته گذشته با حضور در نشست كميسيون مشترك برجام در وين اعلام كرد كه رييس اين سازوكار به زودي به تهران خواهد آمد.
بر همين اساس روز گذشته، مذاكرات هيات كارشناسي ايران با نمايندگان فرانسه، آلمان، انگليس و اتحاديه اروپا درباره عملياتي كردن هر چه سريع‌تر اينستكس در تهران برگزار شد. به گفته منابع ايراني، هدف از اين دور رايزني‌ها، عملياتي كردن هر چه سريع‌تر اينستكس است. در اين نشست آخرين وضعيت اينستكس و نهاد متناظر آن در ايران، نحوه تعامل و همكاري اين دو نهاد، نحوه استفاده فعالان اقتصادي و تجاري از اين مكانيسم، مروري بر گام‌هاي بعدي با هدف گسترش حوزه فعاليت اينستكس به ساير حوزه‌هاي تجاري و ديگر موضوعات مرتبط به اين فرآيند با حضور نمايندگان وزارت امور خارجه و ساير وزارتخانه‌ها و دستگاه‌هاي ذي‌ربط از كشورمان با نمايندگان بخش‌هاي سياسي و اقتصادي طرف اروپايي و نيز مدير اينستكس مورد بحث و بررسي قرار گرفت.
توصيه ژنرال‌ها به رييس‌جمهور امريكا:
به برجام بازگرديد
دونالد ترامپ و تيم همراه وي با تمام سرعت به سمت تشديد حالت تخاصم با تهران حركت مي‌كنند. خروج از برجام، بازگرداندن تحريم‌هاي هسته‌اي، تلاش براي مسدود‌سازي رابطه‌هاي تجاري ايران و تقلا براي دخالت در مسائل داخلي ايران به نفع خود همگي برخي از پايه‌هاي استراتژي ترامپ در برابر ايران است. در چنين شرايطي بسياري از ديپلمات‌هاي كهنه‌كار و سياستمداران امريكايي نگران خارج شدن اين سطح از تنش از قالب مديريت شده، هستند و هر از گاهي متن هشدارهاي آنها منتشر مي‌شود. شامگاه دوشنبه به وقت امريكا نشنال اينترست در گزارشي اعلام كرد كه 50 ژنرال و ديپلمات پيشين امريكايي در نامه‌اي خطاب به «دونالد ترامپ» رييس‌جمهور امريكا بازگشت مجدد اين كشور به توافق هسته‌اي با ايران و لغو تحريم‌ها را خواستار شدند. براساس ترجمه خبرگزاري فارس از اين نامه، نام افرادي چون ژنرال «استفان چني»، ژنرال «مايكل فرانكن» ، سرلشكر «ديويد زابكي» و «ادوارد والكر»، «ادوارد ماركس» و «پاتريك كندي» جملگي از ديپلمات‌هاي سابق امريكا مشاهده مي‌شود. در توصيه اين افراد به ترامپ آمده است:
ايران در حال اجراي تعهداتش بر اساس توافق هسته‌اي است. اين مورد در گزارش اخير آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و با وجود خروج امريكا از اين توافق و باز اعمال تحريم‌هاي اقتصادي اشاره شده است. تداوم پايبندي ايران به توافقنامه نيز نشان‌دهنده تعهد دولت ايران به توافق است.
تحت مقرات برجام، ايران در زمينه توسعه سلاح‌هاي هسته‌اي لازم براي توليد يك بمب اتمي فعاليت نمي‌كند و تحت نظارت بي‌سابقه بين‌المللي قرار دارد.
متحدان اروپايي ما متعهد به اين توافق هستند. در بيانيه اخير، اتحاديه اروپا تعهد قاطعانه خود در زمينه توافق هسته‌اي و تداوم حمايت از آن‌كه از ديد آنها عامل مهمي در زمينه ساز وكار منع گسترش سلاح‌هاي اتمي در جهان و دستيابي به ديپلماسي چند‌جانبه است را بيان كرد.
ورود مجدد به توافق هسته‌اي به ايجاد يك راهبرد ملي گسترده‌تر امريكا براي خاورميانه كمك خواهد كرد. ما فعاليت‌هاي موشكي بالستيك ايران، نقض حقوق بشر و حمايت از تروريسم را محكوم مي‌كنيم زيرا آنها تهديدي عليه امريكا و منطقه هستند.
بايد يادآوري كنيم كه توافق اوليه تلاش راهبردي و بلندمدت و بر يك هدف متمركز بود: جلوگيري از برنامه ساخت سلاح اتمي از سوي ايران.