رييس بانك مركزي:
سازوكار ايراني متناسب
با اينستكس ثبت مي‌شود
گروه اقتصادي
پس از سفر چندي پيش مدير ساز‌و كار مالي اتحاديه اروپا با ايران، به تهران رييس كل بانك مركزي اعلام كرد، ساز وكار متناسب با كانال معرفي شده از طرف سه كشور اروپايي با نام سازوكار ويژه تأمين مالي و تجارت (STFI) به زودي در تهران ثبت مي‌شود.
چند روز پيش پرفيشر مدير ساز و كار مالي اتحاديه اروپا با ايران به تهران سفر كرد تا با نمايندگان ايران براي راه افتادن اين ساز و كار مالي گفت‌وگو كند.اين سفر قدمي مهم جهت گفت‌وگو با همتايان ايراني در خصوص نحوه اجراي ساز و كار تجاري ايران و اتحاديه اروپا تلقي شد.هدف سفر پر فيشر به ايران، مذاكره و همكاري با همتايان ايراني در جهت عملياتي كردن سازوكارهاي اينستكس است.فيشر يك فرد تكنوكرات، متخصص در امور بانكي و سازمان‌هاي مالي است كه براي بررسي و هماهنگ‌سازي مسائل فني و عملياتي اينستكس به ايران آمد.
واقعيت اين است كه كشورهاي اروپايي در وضعيت اقتصادي و سياسي نابساماني به سرمي‌برند و با بحران‌هاي اجتماعي شديد (مثل جليقه زردها)، احساس بي‌ثباتي و ناامني اجتماعي و تنگناهاي سياسي كم‌سابقه‌اي (مثل برگزيت) دست و پنجه نرم مي‌كنند. از طرف ديگر در موارد متعددي - از جمله در مورد برجام - تحت فشارهاي سنگين امريكا قرار گرفته‌اند و اين رويارويي با متحد تاريخي خود نيز براي آنها نوعي تازگي دارد و شايد آمادگي آن را نداشته‌اند. در اينكه اروپايي‌ها امروز ولو براي صيانت از استقلال سياسي، منافع اقتصادي و جايگاه بين‌المللي خود عزم جدي براي حفظ برجام و همكاري با ايران را دارند، شكي نيست اما شايد «رمق» لازم براي سرعت بخشيدن به اين اقدامات را ندارند. در بيانيه مشترك سه كشور اروپايي كه در زمان راه‌اندازي اينستكس منتشر شد، آمده است كه اين كانال در ابتداي كار تمركزش بر بخش‌هاي حياتي مانند دارو و تجهيزات پزشكي و كشاورزي خواهد بود.
ديدگاه‌هاي سياسي متفاوتي نسبت به كيفيت تعامل با ايران در اروپا وجود دارد
علي نصري كارشناس سياست خارجي مي‌گويد: به نظرم اگر ايران و اروپا موفق به عملياتي ساختن و گسترش اين كانال بشوند، نه تنها مي‌توانند از آن براي مبادلات بزرگ تجاري استفاده كنند كه خود - و كشورهايي كه در آينده به آن خواهند پيوست - را نيز از سيطره اقتصادي امريكا رها خواهند كرد و در برابر اقدامات تحريمي امريكا و قدرت دلار مصون خواهند شد.اين كارشناس ارشد مسائل روابط بين‌الملل درباره شكاف‌هاي دروني اتحاديه اروپا در مورد ايران و تاثير آن بر روند اجرايي اينستكس هم يادآور شد: در اتحاديه اروپا ديدگاه‌هاي سياسي متفاوتي نسبت به كيفيت تعامل با ايران وجود دارد و لابي‌هاي پر نفوذ سياسي - مانند لابي‌هاي اسرائيلي و سعودي - نيز نقش مخرب خود را ايفا مي‌كنند. البته نگاه اتحاديه اروپا نسبت به حفظ برجام عمدتا يكپارچه و منسجم بوده و هست.نصري درباره رويكرد ايالات متحده در برابر تشكيل و اجرايي شدن اينستكس هم تصريح كرد: واكنش دولت امريكا تاكنون شامل انواع تهديدهاي اقتصادي عليه شركت‌هاي اروپايي و اعمال فشارهاي گوناگون و رايزني‌هاي سياسي براي منصرف كردن اروپا از اين پروژه بوده كه به نظر مي‌رسد در كند كردن روند پيشرفت كار هم موثر بوده است.
خواهرخواندگي STFI
پس از اين سفر، رييس كل بانك مركزي روز گذشته اعلام كرد، ساز وكار متناسب با كانال معرفي شده از طرف سه كشور اروپايي با نام سازوكار ويژه تأمين مالي و تجارت (STFI) به زودي در تهران ثبت مي‌شود.
همتي رييس كل بانك مركزي تأكيد كرد: ثبت اين شركت به هيچ‌وجه به معناي معطل شدن ايران براي عملياتي شدن سازوكار اروپا نيست و ما استراتژي اتخاذ شده خود را براي نحوه تأمين مالي و تجارت كشور در شرايط تحريم از روش‌ها و طرق ويژه‌اي كه طراحي كرده‌ايم به خصوص از طريق همسايگان و ساير شركاي تجاري ادامه مي‌دهيم.همتي تأكيد كرد: با مذاكراتي كه همكاران من هفته گذشته با نمايندگان سه كشور اروپايي و مدير INSTEX در بانك مركزي در تهران داشتند، توضيحات كامل در مورد ساز وكار ايراني متناسب با ساز و كار اروپايي داده‌اند و ما منتظر اقدامات عملي از طرف اروپا هستيم.
تاثير مثبت بر بازار‌ها
بسياري از كارشناسان اقتصادي معتقدند با وجود پيچيدگي‌ها و موانع پيش روي شكل‌گيري كانال مالي ايران و اروپا مانند فشارهاي امريكايي‌ها و تعليق لوايح چهارگانه دولت در خصوص fatf، اين كانال مي‌تواند تاثير زيادي را در مناسبات تجاري ايران و اروپا داشته باشد. اگرچه شكل‌گيري اين كانال در فاز مقدماتي محدود به برخي از كالا‌ها خواهد بود اما مي‌تواند در بلندمدت مبادلات بسياري از كالا‌ها را ايجاد كند. استاد اقتصاد دانشگاه تهران گفت: انتظار مي‌رود قيمت ارز ايران تحت تاثير برقراري كانال مالي ايران و اروپا با ريزش روبه‌رو شود. بسياري از كارشناسان معتقدند با برقراري كانال مالي ايران و اروپا، ابتكار عمل براي تقويت بنيان‌هاي اقتصادي برابر تحريم‌هاي شديد امريكا در اختيار ايران قرار گرفت.آلبرت بغزيان اقتصاددان در اين خصوص مي‌گويد: صفحه سياست ايران در نظام بين‌المللي صفحه‌اي پويا و در حال تغيير است، اگر با خروج ترامپ از برجام در ارديبهشت ماه سال جاري ابتكار عمل در اختيار اين كشور ناراضي از برجام قرار گرفت، امروز با برقراري كانال مالي ايران و اروپا، بار ديگر توپ وارد زمين ايران شد.اين استاد اقتصاد دانشگاه تهران در خصوص كارايي اين كانال مالي گفت: طبيعتا اين كانال مالي مراودات ايران با جهان را امكان‌پذير كرده و نه تنها واردات كالاهاي اساسي چون دارو و ديگر اقلام مورد نياز را در مرحله اول امكان پذير مي‌كند بلكه شرايط را براي صادرات كالا از ايران نيز مهيا خواهد كرد كه اين به معناي ورود ارز به كشور است.