اينستاگرام درتبعيت از امريكا صفحات سرداران سپاه را مسدود كرد
«جامعه بازِ» بسته
حميده زرآبادي: نبايد دفاع از حقوق ايران با محدود كردن حقوق شهروندان همراه باشد
«هدف و اساس كار، فيلترينگ اينستاگرام نيست اما يك مثالي هميشه مطرح است اگر دشمن حمله كند و يك پل ارتباطي وجود داشته باشد كه از آن طريق بتواند وارد كشور شود يا بايد آن پل مستحكم شود و احتمال لطمه ديدن از بين برود و در غير اين صورت كار عاقلانه اين است كه آخرين حربه را به كار گرفته و پل ارتباطي را قطع كنيم، پس فيلتر كردن گام آخر است.» اين سخنان جواد جاويدنيا، معاون امور فضاي مجازي دادستان كل كشور درباره اقدام به مسدود كردن صفحات اينستاگرام سرداران سپاه است. او هرچند از اقدام دولت براي برقراري ارتباط با مديران اينستاگرام و همچنين فيلترينگ هوشمند آن سخن مي‌گويد؛ اما اعتقاد دارد اين برنامه‌ها به بار ننشسته و كافي نيست.
باز هم امريكا
امريكا هر بار كه اقدامات تحريمي عليه ايران انجام مي‌دهد، تاكيد مي‌كند كه اين تحريم‌ها عليه حكومت ايران است و نه مردم آن. اما تاثير مستقيم تحريم‌ها همواره روي مردم ايران بوده است. حالا هم كه امريكا به بهانه تحريم سپاه، دستور مسدود كردن صفحات سرداران سپاه در شبكه اجتماعي اينستاگرام را صادر كرده، تاثير آن را مي‌توان به سادگي روي زندگي مردم ايران ديد. نتيجه مسدود كردن صفحات سرداران سپاه، فيلترينگ اينستاگرام و قطع دسترسي مردم به اين شبكه اجتماعي مي‌شود. از همان ساعات ابتدايي مسدود شدن حساب‌هاي سرداران سپاه در اينستاگرام، كاربران ايراني شبكه‌هاي اجتماعي احتمال دادند كه به‌زودي اينستاگرام فيلتر خواهد شد. همان روز هم حسين الله‌كرم از مسوولان خواست اينستاگرام را فيلتر كنند. در همين راستا جواد جاويدنيا، معاون امور فضاي مجازي دادستان كل كشور روز گذشته از احتمال فيلترينگ اينستاگرام خبر داد. او در اين باره گفت: «اتفاقات اخير و مسدود شدن صفحه شخصي بسياري از مسوولان ما در اينستاگرام بزرگ‌ترين بي‌احترامي به ملت ايران است. هر چند كه در گذشته اين اتفاق پيش‌بيني شده و حتي در مقطعي وزارت ارتباطات به دنبال برقراري مذاكره بوده است، اما اين اقدام كافي نيست.»
معاون امور فضاي مجازي دادستان كل كشور ادامه داد: «بايد طبق مصوبات فضاي مجازي همه نرم‌افزارهاي مجازي و ديتابيس‌هاي آنها به كشور منتقل شود و متعهد شوند كه قانون ما را رعايت مي‌كنند در غير اين صورت مجوزي براي آنها صادر نمي‌شود. اين ساماندهي را وزارت ارتباطات بايد انجام دهد كه متاسفانه هيچ‌گونه اقدامي نشده و اكنون مي‌بينيم اعمال قانوني و حاكميتي از ايران در اين زمينه انجام نگرفته است.»
فيلترينگ هدف و اساس كار نيست
او گفت: «هدف و اساس كار، فيلترينگ اينستاگرام نيست اما يك مثالي هميشه مطرح است؛ اگر دشمن حمله كند و يك پل ارتباطي وجود داشته باشد كه از آن طريق بتواند وارد كشور شود يا بايد آن پل مستحكم شود و احتمال لطمه ديدن از بين برود و در غير اين صورت كار عاقلانه اين است كه آخرين حربه را به كار گرفته و پل ارتباطي را قطع كنيم پس فيلتر كردن گام آخر است.» معاون دادستاني كل كشور ادامه داد: «متاسفانه درمورد اينستاگرام از همان 5 سال پيش گفته شد فيلتر هوشمند انجام مي‌شود و با وجود اينكه دادستاني كل مخالف اين اتفاق بود متاسفانه با اصرار دولت و صرف هزينه كلان، اين اتفاق افتاد اما يكي، دو روز بيشتر دوام نياورد و هزينه و وقت صرف شده به هدر رفت؛ پس از آن گفتند مذاكره مي‌كنيم كه آن هم نتيجه‌اي نداشت.» جاويدنيا تاكيد كرد: «بنابراين در اين شرايط اعلام مي‌كنيم اگر راهي به جز فيلترينگ باقي مانده اعلام كنند و دولت به آن ورود كند و بر آن اعمال حاكميت شود اما اگر راهي باقي نمانده، چاره‌اي جز فيلتر شدن اينستاگرام نيست.» به گفته او، نمونه‌هاي داخلي خوبي در كشور وجود دارد كه مي‌تواند جايگزين صفحه اينستاگرام خارجي شود. برخي مسوولان هم اما خروج از اين شبكه اجتماعي را به جاي فيلترينگ آن راه‌حلي براي مقابله با اين اقدام اينستاگرام مي‌دانند. مثلا علاالدين بروجردي، عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس در اعتراض به بسته شدن صفحات اينستاگرام برخي از سرداران سپاه گفت كه فعاليت‌هاي خود را در صفحه اينستاگرام تا زمان حل مشكل متوقف خواهد كرد. او در يك پيام ويديويي اعلام كرد: «باتوجه به اقدام نابخردانه امريكا در بستن يكي از صفحات اينستاگرام مربوط به دفتر مقام معظم رهبري و برخي از سرداران سرافراز سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، در جهت حمايت از اين عزيزان و مخالفت و اعتراض به اقدام امريكا فعاليت‌هاي خود را در صفحه اينستاگرام تا زمان حل مشكل متوقف خواهم كرد. اين اقدام نشان‌دهنده عمق دشمني امريكا با نظام جمهوري اسلامي است.» همزمان مركز ملي فضاي مجازي نيز در بيانيه‌اي اقدام اخير اينستاگرام در بستن حساب‌هاي كاربري برخي شهروندان ايراني را محكوم كرد.
آزادي بيان براي همه
دقيقا يك سال قبل، 29 فروردين 1397 اسحاق جهانگيري بعد از فيلترينگ تلگرام بخشنامه‌اي به كليه نهادهاي قواي مجريه، مقننه و قضاييه، وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، موسسات دولتي، شركت‌هاي دولتي، استانداري‌ها، نهادهاي عمومي غيردولتي و... صادر كرد كه براساس آن «به منظور حمايت از پيام‌رسان‌هاي اجتماعي داخلي و ايجاد مزيت رقابتي، كليه دستگاه‌هاي ياد شده موظفند ظرف يك هفته از تاريخ ابلاغ بخشنامه هرگونه فعاليت و ارايه خدمات خود را از طريق پيام‌رسان‌هاي اجتماعي داخلي انجام دهند و بسترهاي لازم در اين زمينه را فراهم كنند.» بعد از اين بخشنامه بود كه صفحات خبرگزاري‌ها و سازمان‌هاي دولتي يكي يكي در تلگرام بسته شدند. اما برخلاف توقع مسوولان، مردم اين پيام‌رسان را ترك نكرده و فيلترينگ تلگرام ناموفق شد. اين موضوع تا جايي پيش رفت كه چند ماه بعد از فيلترينگ تلگرام، سازمان‌هاي دولتي و خبرگزاري‌هايي مانند فارس كه خود يكي از طرفداران فيلترينگ تلگرام بود، ناچار به باز كردن مجدد حساب كاربري در اين پيام‌رسان شدند و حالا همه آنها دوباره در تلگرام فعاليت مي‌كنند. ناموفق بودن فيلترينگ تلگرام تا جايي پيش رفت كه بسياري از مسوولان و كارشناسان خواستند تا تلگرام رفع فيلتر شود كه البته اين اتفاق نيفتاد. حالا يك سال بعد و در حوالي همان روزها، زمزمه‌هاي فيلترينگ اينستاگرام به گوش مي‌رسد. البته كه كاربران شبكه‌هاي اجتماعي هربار بحث فيلترينگ اينستاگرام پيش آمده، با اين موضع كه «ما كه براي انجام هر كاري و استفاده از توييتر و تلگرام فيلترشكن روشن مي‌كنيم، حالا ديگه مجبور نيستيم براي اينستاگرام خاموشش كنيم» كار خود را ادامه داده‌اند. فيلترينگ شبكه‌هاي اجتماعي آن‌قدر در ايران گسترده است كه به نظر مي‌رسد فيلترينگ اينستاگرام تغييري در وضعيت استفاده آنها از فضاي مجازي نخواهد داشت. حالا كه اين روزها اينستاگرام زير سايه ترامپ در اقدامي شروع به بستن صفحات فرماندهان سپاه ايران كرده است، برخي مسوولان در اظهارنظرهاي‌شان اين كار را خلاف آزادي بيان مي‌دانند. عباس موسوي، سخنگوي وزارت امور خارجه اقدام شبكه اجتماعي اينستاگرام در مسدود كردن حساب كاربري جمعي از سرداران سپاه پاسداران را حاكي از شكنندگي آزادي بيان موردنظر غرب در برابر صداي مخالف مي‌داند. آنها معتقدند كه همان‌طور كه فيلترينگ تلگرام باعث خروج سازمان‌هاي دولتي و مسوولان حكومتي از اين پيام‌رسان و خالي شدن عرصه فضاي مجازي براي دشمنان شد، فيلترينگ اينستاگرام هم نه تنها سودي ندارد كه به خالي كردن عرصه براي جولان دشمنان دامن خواهد زد. اين روزها كه فضاي مجازي حرف اول را در انتقال اخبار و ارتباطات ميان انسان‌هاي سراسر دنيا مي‌زند، فيلترينگ تنها دسترسي ايرانيان به اين فضا را محدود كرده و باعث مي‌شود فضا براي حضور مخالفان ايران باز شده و دست ايرانيان از فضاي مجازي و براي مقابله با آنها كوتاه شود.
تجربه فيلترينگ موفق نبوده
سيده حميده زرآبادي، نماينده مردم قزوين در مجلس شوراي اسلامي معتقد است كه نبايد براي دفاع از حق سرداران ايراني، با فيلتر اينستاگرام حق شهروندان را ضايع كنيم. اين عضو كميسيون صنايع و معادن مجلس شوراي اسلامي در گفت‌وگو با پانا تاكيد كرد كه نبايد براي دفاع از سرداران ايراني و اعتراض به بسته شدن صفحات آنان در شبكه اجتماعي اينستاگرام، با فيلتر كردن آن، حقوق شهروندي مردم را ضايع كرد.
او با اشاره به اظهارات اخير برخي مسوولان و فعالان سياسي اصولگرا مبني بر لزوم فيلتر شدن شبكه اجتماعي اينستاگرام، ادامه داد: «نبايد براي مقابله با اقدام ناپسند مسوولان شبكه اجتماعي اينستاگرام (حذف حساب‌هاي كاربري سرداران ايراني) و به‌طور كلي وزارت امور خارجه ايالات‌متحده امريكا (تروريستي خواندن سپاه) اقدام به محدودسازي شهروندان و ضايع كردن حقوق ايرانيان كنيم.» به گفته زرآبادي، اين موضوع (بسته شدن صفحه مسوولان ايراني در اينستاگرام) بايد از طريق حقوقي و مجاري بين‌المللي پيگيري شود و درجهت احقاق حقوق خود برآييم نه اينكه حقوق شهروندي ايرانيان را محدود كنيم. اين عضو كميسيون صنايع و معادن خانه ملت با اشاره به ناموفق بودن تجربه فيلتر تلگرام در ايران، گفت: «تجربه فيلترينگ ما موفق نبوده و امروز عملا شاهد رشد فيلترشكن‌ها و استفاده از همان شبكه‌هاي فيلترشده هستيم. تكنولوژي را نمي‌توان محدود كرد.»
زرآبادي يادآور شد: «بايد از راه درستي براي مقابله با اقدامات خصمانه عليه ايران و مسوولان كشورمان استفاده كنيم. در مقابل اينكه آنها اقدام به تحريم ايران و محدودسازي حقوق ايرانيان و انجام رفتارهاي خلاف عرف و حقوق بين‌الملل مي‌كنند، نبايد ما براي پاسخ دادن به آن حقوق شهروندي افراد و شهروندان خود را ضايع كنيم.» اين نماينده مجلس تصريح كرد: «با فيلتر شدن تلگرام كسب‌وكارهاي تلگرامي به اينستاگرام كوچ كردند. اگر اين شبكه را فيلتر كنيم دوباره براي اين كسب‌وكارها مشكل ايجاد خواهيم كرد. بايد از حق خود دفاع كنيم ولي از مسير درست آن. نبايد دفاع از حقوق ايران با محدود كردن حقوق شهروندان همراه باشد.»