ارتفاع پست

محمد ملانوري| ‌نام ملخ در ادبيات ما همواره با قحطي ياد شده است و احتمالا اين شعر سعدي كه «نه در كوه سبزي نه در باغ شخ/ملخ بوستان خورده مردم ملخ»، نمونه‌اي است كه با شنيدن حضور ملخ در جنوب كشور به ياد آورده‌ايم. اين موضوع در چند روز گذشته نگراني‌‌هاي زيادي را رقم زده است كه با حمله ملخ‌ها تخريب مزارع كشاورزي در جنوب كشور، موجب خسارت به كشاورزان و نهايتا اختلال در بازار محصولات كشاورزي منتهي شود. قحطي‌هايي كه در تاريخ با ملخ گره خورده‌اند در ادبيات آمده‌اند اما اولين گزارش‌هاي معاصر حمله ملخ‌ها مربوط به سال 1340 بوده است كه چند ميليون هكتار زمين را تحت‌تاثير قرار مي‌دهد. گزارش دوم نيز مربوط به حمله سال 72 است. تجربه‌هاي جهاني در زمينه برخورد با ملخ نيز گزارش‌هاي هولناكي دارد. در سال‌هاي ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۵ ملخ‌ها در غرب آفريقا حدود ۹۰ درصد محصول غله و حبوبات را خوردند و حدود ۶۰۰ ميليون دلار آسيب رساندند و براي كنترل وضعيت به وجود آمده مقدار ۱۳ ميليون ليتر آفت‌كش مصرف شد. با اين وجود حجم حمله ملخ‌ها به نحوي بوده كه مي‌توان آن را در 40 سال اخير بي‌سابقه دانست. رييس سازمان حفظ نباتات اعلام كرد فائو با اعزام نماينده خود به ايران احتمال عمدي بودن حمله ملخ‌ها به ايران را بررسي مي‌كند.

ملخ‌ها در ايران

ملخ‌هايي كه اكنون در ايران حضور دارند از نوع صحرايي يا دريايي هستند كه از خطرناك‌ترين نوع ملخ هستند و با باد‌هاي مرطوبي كه از شبه‌جزيره عربستان به سمت ايران در جريان است آمده‌اند و به زمين‌هاي زراعي حمله كرده‌اند. اين ملخ‌ها كه بومي ايران نيستند مي‌توانند مسافت‌هاي زيادي را روي دريا طي كنند و از همين روست كه صحرايي يا دريايي نيز خوانده مي‌شوند. ملخ‌هايي كه به كشور وارد شده‌اند، به ۶ استان خوزستان، بوشهر، فارس، هرمزگان، جنوب كرمان و سيستان و بلوچستان حمله كرده‌اند. پيش‌تر و در اواسط اسفندماه نيز خبر حضور ملخ‌ها در استان هرمزگان از سوي سازمان حفظ نباتات سازمان جهاد كشاورزي هرمزگان منتشر شد. حميد دولتي بيان كرده بود كه از بهمن‌ماه، مشغول مبارزه با ملخ‌هاي صحرايي، 7 كانون و مركز هوايي به وسعت هفت هزار هكتار بودند و ۶۲ هزار هكتار نيز رديابي شده‌اند. او با توجه به گزارش‌هاي فائو نسبت به موج دوم حمله نيز هشدار داده بود كه شدت اين حمله پنج تا ۱۰ برابر حمله فعلي خواهد بود كه در دسته‌هاي ۵۰ ميليون عددي وارد كشور خواهند شد. اين موج حمله بنابر صحبت‌هاي سعيد معين، مديركل مبارزه با آفات عمومي و همگاني سازمان حفظ نباتات در ارديبهشت‌ماه خواهد رسيد. اين ملخ‌هاي خطرناك كه در مسير خود هر نوع گياهي را كامل مي‌خورند و از بين مي‌برند ؛ به گفته معين، اين ملخ‌ها براي جفت‌گيري و تخم‌ريزي به ايران آمده‌اند و در اين مرحله آنها معمولا چيزي نمي‌خورند بنابراين تاكنون به محصولات كشاورزان صدمه‌اي نزده‌اند. ضمن اينكه به محض ورود آنها در همان مراحل ابتدايي با آنها مبارزه شده است. براي مبارزه با اين ملخ‌هاي خطرناك بايد ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار هكتار از اراضي جنوب كشور سم‌پاشي شوند و اين در حالي است كه در بالاترين مساحت‌هاي اعلام‌شده نيز تنها ۳۸ هزار هكتار اقدام كنترلي صورت گرفته است.

وضعيت زرد به نارنجي

سازمان خوار و بار جهاني (فائو) وضعيت ايران را كه تاكنون زرد بوده است به نارنجي تغيير داده است. معناي اين رنگ آن است كه حمله ملخ‌ها و گستردگي آن مي‌تواند آسيب جدي به باغ‌ها و مزارع وارد كند. در گزارش فائو آمده است: برخي از اين گروه‌ها به سمت عربستان حركت كرده و در ماه مارس تخم‌گذاري كردند، در جنوب غرب آسيا گروه‌هاي بزرگ‌تر و تعدادي گله‌ها در سواحل جنوب ايران هستند و پايان مارس آنجا از تخم بيرون آمدند. علاوه بر اين دومين نسل در برخي سواحل سودان و عربستان در حال زياد شدن است و به تدريج گروه‌ها و گله‌هاي بزرگ‌تري را شكل مي‌دهند. براساس گزارش فائو طي ماه آوريل تعداد ملخ‌ها در دو طرف درياي سرخ كاهش مي‌يابد اما جمعيت آنها در داخل عربستان و همچنين جنوب ايران و جنوب غرب پاكستان افزايش زيادي خواهد يافت كه برخي از آنها در نهايت گله‌هاي بزرگ‌تر يا چند گله كوچك‌تر را تا آخر ماه «مه» تشكيل خواهند داد. در شرايط فعلي يك نگراني رشد و نمو ملخ‌ها در داخل و ديگري مهاجرت آنان است كه مي‌تواند حضور تعداد زيادي ملخ در كشور را موجب شود. گرچه بارش باران در شمال و غرب آفريقا و عربستان تقريبا مناسب بوده است اما چون غذا در اين مناطق محدود بوده و در ايران نيز باران خوبي باريده و غذا مهيا بوده است، حالا به ايران هجوم آورده‌اند. رييس سازمان حفظ نباتات با بيان اينكه فائو با اعزام نماينده خود به ايران احتمال عمدي بودن حمله ملخ‌ها به ايران را بررسي مي‌كند گفت: كشورهاي همسايه در سال‌هاي گذشته همكاري بيشتري براي مبارزه با ملخ‌هاي مهاجم داشته‌اند.

قابل كنترل

محمدرضا درگاهي، رييس سازمان حفظ نباتات در مورد اقدامات لازم گفته است كه با وجود نامه‌نگاري و درخواست وزير جهاد كشاورزي در سال گذشته با وزير كشور و سازمان مديريت بحران در اين باره، اين درخواست بي‌پاسخ مانده است. رييس سازمان حفظ نباتات كشور وظيفه مبارزه با ملخ را بر عهده دولت مي‌داند و مي‌گويد كه اگر در اين مورد چاره‌انديشي نشوند امنيت غذايي كشور را به خطر مي‌اندازد زيرا اين ملخ‌ها، همه نوع گياهي را مي‌خورند و حتي درختان را نيز مورد آسيب قرار دهند. ولي هنوز اعتبار ۱۰ ميليارد توماني براي مقابله با اين آفات تخصيص نيافته است. با اين حال محمدرضا درگاهي، رييس سازمان حفظ نباتات كشور، مي‌گويد كه مشكل حمله ملخ كنترل شده و در صورت تامين اعتبار و اقدامات صورت‌گرفته، اين آفت با حداقل خسارت دفع مي‌شود و جاي نگراني نيست. او معتقد است كه ارزش محصولاتي كه ممكن است آسيب ببينند مبلغي نزديك به ۱۲۵ هزار ميليارد تومان است بنابراين مبلغ ۱۰ ميليارد تومان براي مبارزه با اين آفت بسيار ناچيز است و پيش‌بيني مي‌شود كه در صورت انجام حمايت‌هاي لازم تا آخر تيرماه اين آفت دفع شود.

كامبيز عباسي، رييس مركز توسعه مكانيزاسيون كشاورزي نيز اعلام كرد: با استانداردسازي و همچنين توليد سمپاش‌هاي نوين به ويژه توربيني زراعي و باغي، آفت ملخ صحرايي قابل كنترل است. رييس مركز توسعه مكانيزاسيون كشاورزي گفت: يكي از فاكتورهاي مهم در سمپاشي و مبارزه با ملخ صحرايي، سرعت عمل است زيرا جابه‌جايي اين آفت سريع است. او مي‌گويد در شرايط بحراني، استفاده از سمپاش‌هاي هوايي نيز توصيه مي‌شود كه در اين زمينه محدوديت‌هايي مانند نزديكي مكان مبارزه به گاوداري‌ها و دامداري‌ها وجود دارد. عباسي تعداد سمپاش‌هاي فعال در حوزه كشاورزي در سال 92 را حدود 75 تا 80 هزار دستگاه عنوان كرد و گفت: اكنون اين عدد به 175 هزار دستگاه سمپاش رسيده و بيش از 100 هزار دستگاه انواع سمپاش در اختيار كشاورزان قرار دارد.