نگاهي به برگزاري سي‌وهفتمين جشنواره جهاني
كارت‌پستال شيك
تينا جلالي
امسال سي‌وهفتمين جشنواره جهاني فيلم فجر در دل وقايع بحراني كشور برگزار شد؛ از يك سو سيل هموطنان‌مان را خانه‌‌به‌دوش كرد و از سوي ديگر تحريم‌ها بر دغدغه‌هاي مردم افزود. در اين ميان رويداد سينمايي فجر همچنان گذشته به كار خود ادامه داد. شايد قبل از برگزاري جشنواره اين ذهنيت شكل گرفت كه به دليل شرايط روحي مردم، جشنواره جهاني فجر لغو شود اما در پي تصميم عقلاني و درست شوراي سياست‌گذاري، مقرر شد آورده‌هاي مالي اين جشنواره به مناطق آسيب‌زده از جانب سيل اختصاص داده شود و با توجه به اينكه كشور دوران سختي را پشت سر مي‌گذارد برگزاري اين رويداد به عنوان اولين اتفاق سينمايي كشور كه همزمان با اعياد شعبانيه هم بود كمي در تلطيف فضاي سينمايي تاثيرگذار بود.
به لحاظ ساختاري هم اين رويداد بين‌المللي پس از چهار دوره تفكيك از محل اصلي‌اش (جشنواره بين‌المللي) و طي كردن مسير آزمون و خطا، همچون چند دوره گذشته با نظم و انضباط خاص به مخاطبان ارايه شد و در يك نگاه كلي با استقبال طيف گسترده و البته متفاوتي از سينماگران ايراني و خارجي همراه بود. فيلم‌هاي متنوعي از كشورهاي مختلف آسيايي روي پرده رفت و با اكران فيلم‌هاي ايراني از فيلمسازان داخلي حمايت شد. تلاش شبانه‌روزي تيم برگزار‌كننده در جهت برگزاري جشنواره‌اي درخور توجه قابل بحث است و... همه اين موارد در كنار هم زيبنده و شايسته يك جشنواره است.
اما پرسش مهمي كه اينجا مطرح مي‌شود آيا حجم فيلم‌هاي ايراني و خارجي در جشنواره جهاني، تداعي‌گر جشنواره بين‌المللي فيلم فجر كه همزمان با ايام فجر در بهمن‌ماه برگزار مي‌شد، نيست؟ آيا نمايش 52 فيلم ايراني (در بخش بازار و مسابقه) و اكران 163 فيلم خارجي (در بخش‌هاي مختلف جشنواره) رجعت به همان سازوكار جشنواره بين‌المللي سابق نيست؟ انگار همان جشنواره قديم را با سر و شكل زيباتر و به روزتر در ارديبهشت برگزار مي‌كنند. همچون گذشته استقبال از اكران فيلم‌هاي ايراني چشمگير است، صف‌هاي طولاني تشكيل مي‌شود براي تماشاي فيلم‌هاي ايراني. با ذكر اين تفاوت كه از سانس نمايش فيلم‌هاي خارجي نسبت به گذشته استقبال نسبي مي‌شود.
پذيرفتني است كه مسوولان جشنواره جهاني ادعا كنند تعداد فيلمسازان و فيلم‌هاي شركت‌كننده بر اعتبار جشنواره‌اي كه در ابعاد بين‌المللي برگزار مي‌شود مي‌افزايد اما سوالي كه مطرح مي‌شود سازوكار اين جشنواره جهاني با آن جشنواره سابق بين‌المللي چه تفاوتي دارد كه به صورت مجزا برگزار مي‌شود؟
نكته قابل اشاره ديگر اينكه روند برگزاري جشنواره جهاني و شكل و شمايل آن بيشتر شبيه به يك كارت‌پستال است؛ قالب شيك و تروتميزي به مخاطب ارايه مي‌شود و پوسته ظاهري‌اش عالي به نظر مي‌رسد اما حقيقتا خروجي اين جشنواره نسبت به ظاهر زيباي آن چيست؟ آيا در اين چند دوره، جشنواره توانسته نبوغ دست‌كم يك كارگردان جوان را كشف كند؟ يا فيلم قابل بحث و مهمي كه باعث كنجكاوي در بين مخاطبان شود نمايش بدهد؟ اگر ادعا مي‌شود كه در سال‌هاي اخير چند مهمان مهم خارجي در اين رويداد حضور داشتند، بايد گفت در دهه هفتاد و هشتاد نيز سينماگران خارجي بنامي براي شركت در جشنواره جهاني به ايران مي‌آمدند. پس دليل اين دو پارگي و صرف هزينه‌هاي بالا چيست؟ سوال مهم ديگر اينكه چرا در جشنواره جهاني امسال سينماگران و بازيگران بين‌المللي صاحب اعتبار همچون ليلا حاتمي، ترانه عليدوستي، شهاب حسيني و اصغر فرهادي حضور پيدا نكردند؟ به نظر مي‌رسد اگر جشنواره جهاني در سال‌هاي آينده بر همين منوال و بر همين مدار بچرخد، حرف و نكته قابل بحثي براي مخاطبان و سينماگران نخواهد داشت، جز يك دورهمي رسانه‌اي شيك و باشكوه.