نقش طرح ماليات بر عوايدي از سرمايه بر اقتصاد كشور
حذف رونق كاذب
محمد ارغوان
روز گذشته وزير اقتصاد و دارايي از در دست اجرا قرار دادن طرح ماليات از عايدي سرمايه خبر داد. فرهاد دژپسند بر اين موضوع تاكيد كرد كه بايد با وضع ماليات مانع از ايجاد اختلال در فعاليت‌هاي اقتصادي شد.
از چندي پيش و با رشد شديد قيمت دارايي‌ها بحث ماليات بر عايدي سرمايه بر سر زبان‌ها قرار گرفته است و برخي مديران اقتصادي از اجراي اين طرح استقبال كرده‌اند. البته اين طرح همانند طرح‌هاي ديگر با اثرات مثبت و منفي همراه است. هدف از اعمال چنين مالياتي به‌واسطه اجراي اين طرح كاهش سفته‌بازي و نوسانات قيمتي در بازارهاست. هدف ديگر اين طرح كاهش ميزان سود سرمايه‌گذاري در بازارهاي غيرمولد و موازي بخش توليد است. باتوجه به اينكه بازارها به دو بخش مولد و غيرمولد تقسيم مي‌شوند، اغلب دولت‌ها سياست‌هايي اتخاذ مي‌كنند تا سرمايه‌ها به سمت بخش مولد كه همان بخش توليدي است هدايت شود. لازمه اين امر كاهش سود سرمايه‌گذاري در بازارهاي موازي بخش توليد است. اگر سودي كه در بازارهاي مولد نصيب سرمايه‌گذاران مي‌شود بيشتر از سود در بازارهاي غيرمولد باشد، بديهي است كه سرمايه‌هاي سرگردان و سرمايه‌هاي مختلفي به سمت بازارهاي مولد حركت مي‌كند. يكي از راهكار‌هايي كه باعث مي‌شود سود در بازارهاي موازي و غيرمولد كاهش يابد اخذ ماليات مخصوصا اخذ ماليات بر سود سرمايه است، بنابراين با افزايش هزينه‌ها در بازار غيرمولد جذابيت سرمايه‌گذاري در اين بازارها كاهش مي‌يابد.
همچنين روز گذشته معاون وزير صمت در اظهارنظري گفت كه دريافت ماليات برمبناي عايدي سرمايه در شرايط فعلي اقتصاد براي حمايت از توليد ضروري است. سعيد زرندي مي‌گويد: يكي از موانع پيش‌روي توسعه بخش توليد، عدم جذابيت آن براي سرمايه‌گذاري است چراكه در بخش‌هاي غيرمولد همچون خريد و فروش مسكن، زمين، طلا، خودرو و... سودآوري بالايي وجود دارد. او اضافه مي‌كند: برنامه‌ريزي براي ايجاد تعادل در بازده بخش‌هاي مختلف به‌ويژه در شرايط تحريمي و افزايش نرخ ارز، بسيار ضروري است.
اعمال اين ماليات باعث مي‌شود فعاليت‌هاي سفته‌بازي و خريد و فروش در بازارها جذابيت كمتري نسبت به حالت برقرار نبودن اين ماليات‌ها داشته باشند و نقدينگي كمتري جذب اين فعاليت‌ها شود كه نتيجه آن كاهش نوسانات بي‌مورد است كه باعث دور شدن قيمت از قيمت تعادلي مي‌شود. ولي از طرفي برخي از جمله وزير سابق راه و شهرسازي معتقدند كه اين طرح باعث كاهش سرمايه‌گذاري مي‌شود. اما احتمالا استدلال اين گروه اين است كه با اجراي اين طرح نقدشوندگي در بازار كاهش مي‌يابد كه مي‌تواند جذابيت سرمايه‌گذاري مولد در بازارها شود، ولي هدف اين ماليات، معاملات و خريد و فروش‌هاي كوتاه‌مدت در بازار است و سرمايه‌گذاري‌هاي حقيقي را شامل نمي‌شود.
اما بايد در اجراي مطلوب اين طرح دقت كرد زيرا نكته اجراي مطلوب اين طرح اين است كه ماليات بايد به صورت همزمان در همه بازارهاي مالي و دارايي‌ها اجرا شود. به عنوان مثال اعمال اين ماليات تنها براي يك بازار مانند بازار مسكن اثر منفي در پي خواهد داشت و سفته‌بازي را به بازارهاي ديگر هدايت مي‌كند.
آلبرت بغضيان اقتصاددان در گفت‌وگو با «اعتماد»
درخصوص اين طرح مي‌گويد: نحوه پياده‌سازي اين طرح مالياتي همانند انواع ماليات‌ها نياز به شناسايي و محاسبه و شناسايي افراد مشمول دارد. براي اجراي اين طرح مي‌توان از كشور‌هاي ديگر كه تجربه و سابقه اجرا دارند، استفاده كرد، مخصوصا اين نوع ماليات كه ماليات جا افتاده‌اي است. او با اشاره به شرايط اقتصادي كشور مي‌گويد: در صورتي كه كشور با تورم دست به گريبان است و منافع بخش بزرگي از افراد و سودجويان از اين طريق تامين مي‌شود، بهتر است از تجارب كشور‌هاي ديگر استفاده كرد. او ادامه مي‌دهد: همچنين درخصوص اجراي ماليات‌هاي ارزش افزوده يك‌سري تجارب به دست آمده و مي‌توان در اجراي اين طرح از آنها بهره برد. او درباره پيچيدگي‌هاي اجراي اين طرح تاكيد دارد: سازمان‌هاي اطلاعاتي مي‌توانند كمك بزرگي به اجراي اين طرح كنند. سازمان ثبت احوال و در كنار آن شهرداري و سازمان‌هاي ديگر در شناسايي و گردآوري آمار مي‌توانند در اين باره نقش مهمي ايفا كنند. البته نمي‌توان خلأ اطلاعاتي و شرايط اقتصادي را به بهانه عدم اجراي اين طرح پذيرفت زيرا عايدي و اثرات مثبت اين طرح را نمي‌توان ناديده گرفت.
او درباره مخالفان ماليات بر عوايدي سرمايه با اشاره به اينكه مخالفان يا ذي‌نفعان اين ماليات كه نمي‌خواهند مشمول اين طرح شوند دلايلي را مطرح مي‌كنند، مانند ركود و افزايش قيمت و از اين موارد نيز استقبال كرده و با اين قبيل مباحث، خبرها را داغ مي‌كنند. او ادامه مي‌دهد: ماليات معمولا افزايش قيمت را به دنبال دارد اما تنها مالياتي كه در افزايش قيمت تاثير ندارد همين ماليات بر سود است، زيرا بعد از وقوع سود است كه ماليات اخذ مي‌شود. ماليات بر ارزش افزوده يا ماليات بر عايدي مسكن يك طرف آن را پرداخت مي‌كند و اين تاثير خود را بر قيمت نشان مي‌دهد؛ نفعي كه اين طرح مالياتي دارد اين است كه تصاعدي و طبقه‌اي منجر به افزايش شديد قيمت نمي‌شود و در مقابل باعث كاهش عمل سوداگرانه خواهد شد. او در پاسخ به اين سوال كه آيا اين طرح منجر به افزايش ركود نمي‌شود، مي‌گويد: درست است كه ركود باعث كاهش رونق مي‌شود اما حاصل اجراي اين طرح حذف رونق كاذب يا همان سوداگري است، اما رونق واقعي آسيبي نخواهد ديد، ضمن اينكه درآمد حاصل از اين طرح مي‌تواند در بخش‌هاي توليدي و زيربنايي و بنيادي هزينه شود.