بالاخره بعد از 41 سال هواپيماي نخستوزير ژاپن در فرودگاه مهرآباد به زمين نشست و ديدارهاي سياسي آبه شينزو با مقامات داخلي انجام شد. او روز چهارشنبه با استقبال محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه وارد ايران شد و سپس در سعدآباد با حسن روحاني، رييسجمهوري ديدار كرد. فارغ از اهميت بالقوه اين ديدار كمنظير و دستاوردهاي احتمالي آن در حوزههاي مختلف به نظر ميرسيد كه همه منتظر ديدار آبه با رهبري بودند.
نخستوزير ژاپن كه پيش از اين هم گفته شده بود حامل پيامهايي از امريكا است با اين حال همان روز پنجشنبه بيش از گذشته مشخص شد كه موضع ايران در قبال مذاكره با امريكا يا رد و بدل كردن پيامها چيست چرا كه رهبري در خلال اين نشست تاكيد كردند: «ترامپ را شايسته مبادله پيام نميدانم و با امريكا مذاكره نخواهيم كرد.» بنابراين نخستوزير ژاپن بدون دستاوردي در زمينه روابط ديپلماتيك ميان ايران و امريكا و حل مشكل «برجام» به كشور خود بازگشت. اين موضوع اما تا امروز با واكنشهاي داخلي بسياري همراه بوده است و ميتوان گفت اغلب سياستورزان از اين موضعگيري برداشتي مثبت داشتهاند. البته اين ديدار تحت تاثير حوادث درياي عمان نيز قرار گرفت. روز پنجشنبه به دو نفتكش در نزديكي آبهاي ايران در درياي عمان حمله شد.
اولين شناور ساعت ۸ و۵۰ دقيقه صبح ۲۳ خرداد در فاصله ۲۵ مايلي جاسك دچار حادثه و نفتكش دوم در ساعت ۹ و۵۰ دقيقه در فاصله ۲۸ مايلي جاسك دچار حريق شد. منابع ژاپني اعلام كردند كه اين كشتيها حامل «محمولههاي مرتبط با ژاپن» بودهاند. همچنين برخي مقامات داخلي اين حادثه را مشكوك توصيف كرده ايالات متحده امريكا نيز تاكيد كرد اين موضوع را بررسي خواهد كرد. اين موضوع باعث شد كه اغلب اظهارنظرها در مورد ديدار رهبري و آبه با توجه ويژه به اين اتفاق باشد.
محمود صادقي، عضو فراكسيون اميد مجلس علت واكنش رهبري به پيام «آبه» را اين گونه توضيح داد كه «علت اين است كه ترامپ عهدشكني كرده و توافقي كه بعد از چند سال به دست آمده را آشكارا نقض كرده است و از آن خارج شده و اين اعتماد وجود ندارد كه بخواهند مبادله پيام يا مذاكرهاي كنند.»
همچنين صادقي در پاسخ به اين سوال كه انفجار دو نفتكش ژاپني در خليج فارس همزمان با ديدار نخستوزير اين كشور با رهبري به چه معنا است، به «ايلنا» گفت كه «اين نكتهاي قابل تامل است؛ به نظر ميآيد تقريبا در همان زماني كه آقاي آبه در راه دفتر رهبري بودند اين دو كشتي به فاصله كوتاهي دچار انفجار شدند. با توجه به اينكه گفته شده اين كشتيها مرتبط با ژاپن هستند، بعيد نيست كه اين كار
«گروه بي» و عربستان باشد و شايد ميخواستند اخطاري هم به ژاپن بدهند. ما بايد عزت و صلابت خود را در مقابل امريكا حفظ كنيم.» حشمتالله فلاحتپيشه، رييس كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي نيز در اين زمينه اظهارنظر كرده و معتقد است: «طرفهاي ثالثي در اين اتفاقات حضور دارند كه قصدشان ناامن كردن منطقه است و سود اين موضوع به جيبشان ميرود.» از همين روي پيشنهاد داد كه «يك كميته حقيقتياب منطقهاي با حضور ايران و ديگر كشورها » شكل گيرد.
او البته به «ايلنا» گفته كه بايد «معاهدهاي منطقهاي» شكل گرفته تا «كشورهاي منطقه فراتر از اختلافات سياسي يك ساز و كار براي امنيت آبراه منطقه اتخاذ كنند و اين موضوع را به صورت كارشناسي مورد بررسي قرار دهند.»
اميرعبداللهيان، معاون رييس مجلس شوراي اسلامي در امور بينالملل نيز معتقد است كه «سرويسهاي امنيتي امريكا و موساد مظنون اصلي ناامن كردن صادرات نفت خليج فارس و درياي عمان هستند.» او در توييتر خود نوشته كه «حماقت عربستان، امارات و بحرين نيز آتشافروزي در منطقه را تقويت ميكنند.»
عليرضا رحيمي، عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي و ديگر عضو فراكسيون اميد نيز در گفتوگوي خود بيشتر به دستاوردهاي اين سفر بعد از 40 سال پرداخته و به «ايلنا» گفت «برداشت ما اين است كه يك آشفتگي در سياست خارجي امريكا پديد آمده و جداي از اينكه توان تصميمگيري متمركز و واحد را نسبت به پرونده ايران ندارند، اختلافنظري در هيات حاكمه امريكا بر سياستهاي جاريشان غلبه دارد.» و البته تاكيد كرد «ما بايد كاملا هوشمندانه همه شرايط را رصد كنيم؛ جمهوري اسلامي هم مواضع خود را از زبان رهبري و هم دولت اعلام
كرده است.»
محسن امينزاده، كارشناس سياسي اصلاحطلب كه با دولتيها ارتباط خوبي دارد نيز به اين ديدار واكنش داشت. او تاكيد كرد كه ژاپنيها ميتوانند در يك دوره طولاني بهترين ميانجي و پيامرسان ميان ايران و امريكا باشند. امينزاده همچنين با يادآوري اين موضوع كه «در شرايط كنوني اگر مذاكره با ترامپ درست نيست مذاكره با همه منتقدان ترامپ بسيار ضروري است» علت ترجيح ژاپن بر روسيه و چين در اين زمينه را اين گونه توضيح داد: «روسيه و چين با وجود روابط بسيار خوبشان با ايران و با وجود رقابت دشوارشان با امريكا و با وجود آنكه به دلايل مختلف تمايلي به تداوم يا تشديد بحران روابط ايران و امريكا ندارند و از كاهش بحران حتما حمايت ميكنند و با وجود آنكه واقعا تمايل ندارند در مناقشه ميان امريكا و ايران، امريكا برنده شود و ايران شكست بخورد، اما هر دو از بحران روابط ايران و امريكا بسيار نفع ميبرند.»
علاالدين بروجردي، عضو كميسون امنيت ملي مجلس با تاكيد بر اينكه «ظريف هم به وزير خارجه ژاپن و هم به شخص «آبه» اين موضوع را مطرح كرده بود كه ما به هيج وجه نميتوانيم با امريكاييها مذاكرهاي داشته باشيم» به تسنيم گفت: «اين سفر فقط و فقط در چارچوب روابط دوجانبه است، زيرا امريكا كاملا غيرقابل اعتماد است و اين مساله را با نقض برجام كه از پشتوانه چندين سال مذاكره برخوردار بود، نشان داد و از طرفي نيز ثابت كرد كه غيرقابل اتكا و غيرقابل مذاكره است.»
رييس سابق كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس شوراي اسلامي همچنين در پاسخ رهبري به نخستوزير ژاپن در مقابل زيادهخواهيهاي امريكا را صريح و قاطع توصيف كرد.
به هر روي اظهارنظرهاي مقامات و مسوولان سياسي كشور نشان ميدهد كه سفر «آبه» به ايران تحت تاثير حادثه «عمان» قرار گرفت گرچه پيش از آن هم در زمينه مذاكره با امريكا دستاوردي نداشت.