تابستان گرم و طولاني
حسن لطفي
موجود عجيبي هستيم. نه طاقت سرماي زمستان را داريم نه طاقت گرماي تابستان را ! نوبت هر كدامشان هم كه باشد ميگوييم آن يكي بهتر و قابل تحملتر است. البته آدمها به خاطر خصوصياتي كه دارند عكسالعملهايشان نسبت به سرما و گرما متفاوت است.
يكي زيرپوش به تن در حالي كه سرما زير صفر درجه است توي خيابان پوشيده از برف قدم ميزند. در همان زمان كس ديگري خودش را به بخارياي چسبانده كه شعلهاش در بالاترين حد است. نمونهاش خود من! طاقت سرما ندارم.
حتي برف و بوران توي فيلم هم بدنم را يخ ميكند. اما تابستانهاي داغ توي فيلمها (حتي وقتي هُرمش توي دشتهاي سوزان و ريل قطارها به هوا ميرود) عرق به تنم نمينشاند. نه اينكه گمان كنيد ميتوانم با خيال راحت توي گرماي اين روزها قدم بزنم و سرگشته نباشم. هرچند بيتابيام شبيه بن كوئيك (شخصيت اصلي فيلم تابستان گرم و طولاني با بازي پل نيومن و كارگرداني مارتين ريت) نيست اما دلم ميخواهد در اين هوا توي خانه باشم و فيلم تماشا كنم. (شايد اگر زمستان بود ترجيح ميدادم، ليوان چاي داغي را به دست بگيرم و به برف نشسته بر ديوار روبهرو نگاه كنم. اما گرماي تابستان هيچوقت از پشت هيچ پنجرهاي جلوه زيبايي ندارد).
گرماي توي فيلمها چون ربطي به ما ندارد وقتي عرق روي بدن آدمها مينشاند و آنها را بيتاب ميكند واقعه تماشايي و لذتبخشي است. خصوصا وقتي اين تابستان با ورود شخصيتي مثل بن كوئيك (پل نيومن) همراه باشد. شخصيتي كه چشمهاي زيبا و هيكل متناسبش پيش خصوصيات درونياش كم ميآورد. خصوصياتي كه از او شخصيتي منحصر بهفرد ساخته است. البته در سر و شكل گرفتن اين شخصيت، جدا از هدايت و كارگرداني مارتين ريت، بازي پل نيومن و رمان خوب ِدهكده نوشته ويليام فالكنر هم تاثير بسزايي دارد. دهكده اگر چه به قدرت رمان خشم و هياهوي فالكنر نيست اما مصالح يك رمان خوب براي اقتباس را دارد و مارتين ريت هم توانسته ارتباط خوبي با آن برقرار كند؛ اتفاقي كه گويا در اقتباس مارتين ريت از خشم و هياهو نيفتاده است.
اگر چه اين فيلم را نديدهام اما آنطور كه دوست اهل نظري ميگفت فيلم در قد و قواره رمان نيست. معتقد بود، مارتين ريت نتوانسته پيچيدگيها و جريان سيال ذهن رمان را در فيلم به تصوير بكشد. بايد ديد و نظر قطعي داد. تابستان و گرماي زيادش ميتواند فرصت خوبي براي تماشاي اين فيلمها باشد. پيشنهاد ميكنم اين دو فيلم اقتباسي مارتين ريت را همراه با فيلم مردش ببينيد.
البته اگر حوصله فيلمهاي جدي را نداريد و ترجيح ميدهيد لبتان به خنده باز شود فيلم بدل ساخته ديگر اين فيلمساز امريكايي با بازي وودي آلن جايگزين خوبي است.