ميراث فرهنگي و خدمات شهري اصفهان در مورد شهربازي ميدان امام علي (ع) اصفهان:
«اطلاع نداشتيم»
در دنيا به ازاي هر 60 نفر يك واحد تجاري هست، در ايران به ازاي هر 30 نفر
گروه اجتماعي| حضور سازه‌هاي نامتجانس شهربازي در وسط ميدان امام علي (ع) در قلب تاريخي و هويتي اصفهان خبرساز شد. اين در حالي بود كه اين ميدان خود بنايي ثبت ملي شده ميراث فرهنگي است و در جوار مسجد تاريخي جامع اصفهان قرار دارد، مسجدي با بيش از هزار سال قدمت كه در ميراث جهاني يونسكو ثبت و آيينه تمام‌قد ميراث معماري و هويت فرهنگي كشور ما است. حضور چنين سازه‌اي در ميان صحن يك بناي ثبتي خود ناقض حريم ميراث آن است. با اين حال مديركل ميراث فرهنگي يكي از مهم‌ترين نقاط فرهنگي ايران درباره اين شهربازي ابراز بي‌اطلاعي كرد و گفت: «مطمئن هستم كه اين سازه بدون مجوز سازمان ميراث فرهنگي ساخته شده است.»
برنامه مرمت و احياي ميدان كهنه اصفهان از سال 88 در دستور كار شهرداري اصفهان قرار گرفت. مدير سازمان نوسازي و بهسازي وقت هم در سال 92 ادعا كرده بود با احياي ميدان امام علي (ع) كه خود از بزرگ‌ترين پروژه‌هاي مرمت شهري محسوب مي‌شود، بخش قابل توجهي از تاريخ و فرهنگ شهر اصفهان زنده خواهد شد. وضعيت امروز ميدان كهنه ناقض تمام وعده‌هاي بازگرداندن زندگي و توسعه به اين نقطه تاريخي اصفهان هستند. اين خبر بهانه‌اي بود كه بار ديگر نگاهي داشته باشيم به ميدان كهنه يا ميدان امام علي (ع) در اصفهان و روزگار ناخوشي كه مي‌گذراند.
شهرداري اطلاعي نداشت
«در اصفهان امروز، آن چيزي كه فراموش كرده‌ايم زندگي است و آنچه از خود به جا گذاشته‌ايم تنها ساخت‌و‌ساز است.» بهروز ملبوس‌باف، كارگردان مستند «در عمق ميدان» با انتقاد از رشد بسازوبفروشي در مناطق تاريخي شهر به «اعتماد» مي‌گويد: «طرح احياي ميدان كهنه يك پرفورمنس زنده شهري را از بين برد.» او با اشاره به اينكه وضعيت نابسامان ميدان كهنه اصفهان آيينه وضعيت اصفهان امروز است به شكست طرح اقتصادي اين ميدان اشاره كرده، مي‌افزايد: «در دنيا به ازاي هر 60 نفر يك واحد تجاري هست و در ايران به ازاي هر 30 نفر. اما در اصفهان اين رقم به هر 12 نفر مي‌رسد. يعني در اصفهان هر دوازده نفر بايد معاش يك واحد تجاري را تامين كنند كه همين امر باعث مي‌شود عمر معارض فروشگاه‌هاي اصفهان به شش ماه برسد و در نتيجه شهر ناپايدار شود.» او با انتقاد از هجوم سرمايه به بافت‌هاي تاريخي توضيح مي‌دهد: «تصويري كه از زندگي خودمان به خودمان نشان داده‌ايم هجويه نادرستي است.» احسان رعنايي، فعال حوزه ميراث فرهنگي اصفهان در گفت‌وگو با «اعتماد» طرح احياي ميدان امام علي(ع) را «بي‌هويت‌سازي» ميدان كهنه تاريخي دانست. رعنايي با اشاره به اينكه ميدان كهنه قبلا براي قشر متوسط و پايين جامعه رونق داشت، مي‌گويد: «اين ميدان حتي شب‌هاي تابستان هم از حضور مردم خالي است.» رعنايي طرح احياي ميدان را از ابتدا شكست‌خورده مي‌داند و مي‌گويد: «اين كار نسنجيده بود و شهرداري نمي‌خواست زير بار شكست برود و با اين قبيل بازي‌ها مي‌خواست نشان دهد مردم هنوز به اين محل رفت‌و‌آمد مي‌كنند.» وي با اشاره به انواع بازار و بازارچه‌ها، نورپردازي‌ها، نمايشگاه‌ها و شهربازي اخير در وسط اين ميدان مي‌گويد: «شهرداري و شوراي شهر با همكاري اداره ميراث فرهنگي كه به نوعي ميراث فرهنگي پياده‌نظام و كارچاق‌كن شهرداري‌چي‌هاست، تلاش كردند تا مردم را به نوعي به اين ميدان بكشانند و اين ميدان را شلوغ جلوه دهند.» نمايشگاه‌هاي با نام «نشاط اجتماعي» در ارديبهشت ماه سال جاري از همين دست تلاش‌هايي بود كه با غرفه‌هاي فروش كتاب با تخفيف پنجاه درصدي، ورزش‌هاي باستاني، مشاوره و حضور خودروهاي آفرود و كلاسيك برگزار شد. به گفته رعنايي خودروهاي آفرود در اين مجموعه براي عرض اندام به نمايش گذاشته شده بودند و با صدايي بسيار بالا عرض اندام مي‌كردند، اين در حالي است كه اميري، معاون خدمات شهري شهرداري اصفهان در پاسخ به «اعتماد» تاكيد مي‌كند: «اين ماشين‌ها كلاسيك بودند و آفرود نبودند. ماشين‌هاي كلاسيك هم با بافت قديمي تناسب دارند». اين مسوول شهرداري با اشاره به اينكه كارگزاران طرح‌هايي چون شهربازي يا نمايشگاه اخير، بخش خصوص هستند، شهربازي وسط ميدان را يك «كج‌سليقگي» خواند و گفت دستور جمع‌آوري اين مجموعه صادر شد. وي در پاسخ به اين پرسش كه آيا پيمانكار اين طرح را با نظارت شهرداري صورت داده است يا خير جواب مي‌دهد: «شهرداري اطلاعي نداشت.»
«احيا» نبايد به «بازتوليد» بدل شود
دكتر سعيد خاقاني، استاديار گروه معماري دانشگاه تهران در پاسخ اين پرسش كه آيا اين ميدان به سابقه تاريخي و معناي ميدان كهنه تحميل شده، به «اعتماد» مي‌گويد: «در مطالعات تاريخي به ميدان كهنه به عنوان واقعيت تاريخي-اجتماعي هزارساله ارجاع داده مي‌شود. اما در حال حاضر مطالعات دقيقي در مورد سبقه تاريخي اين ميدان صورت نگرفته است و منابع چنداني در دست نيست.» خاقاني با اشاره به اينكه اگر حتي فرض كنيم بازسازي اين ميدان منطبق با پيش‌فرض‌هاي تاريخي باشد توضيح مي‌دهد: «احياي بخش تاريخي شهر بدون درنظر داشتن ديناميك‌هاي زندگي معاصر به پاسخ درستي نمي‌رسد و مساله احيا نبايد به يك بازتوليد صرف گذشته بدل شود.» خاقاني با تاكيد به اينكه از اين بازتوليدها نتيجه‌اي نگرفته‌ايم، عمده‌ترين مشكل چنين طرح‌هاي شهري را در عدم انسجام آنها با ساير طرح‌ها دانست. او با اشاره به مجموعه طرح «اصفهان به علاوه بيست» مي‌گويد: «در دوره اصلاحات مجموعه طرح‌هايي با عنوان اصفهان به‌علاوه بيست در نظر گرفته شد. طبق اين مجموعه طرح‌ها قرار بود اصفهان به پايتخت فرهنگي توريستي كشور بدل شود.» استاديار دانشگاه تهران با اشاره به ضعيف‌شدن زندگي اجتماعي و اقتصادي در اين ميدان تصريح مي‌كند: «طرح‌هايي مثل نمايشگاه ماشين يا شهربازي بهانه‌هايي براي كشاندن مردم به اين نقاط هستند، سنگ‌انداختن‌هايي از سر نااميدي تا شايد زندگي دوباره به ميدان بازگردد.»