اولتيماتوم هستهاي منتقدان
احسان بداغي/ «فكت شيت اصلاحي»؛ عبارتي جديد كه همين ديروز رونمايي شد. حالا كه وزارت خارجه تفسير خود را از مذاكرات لوزان مكتوب نكرده، منتقدان مذاكرات بهتر ديدند اولتيماتوم خود را براي توافق نهايي مكتوب كنند. اولتيماتومي كه حالا نام «فكت شيت اصلاحي» بر آن نهاده‌اند.
پايان مذاكرات لوزان، آغاز دعواي فكت شيتي
از همان ساعات اول صدور بيانيه سوييس، منتقد مذاكرات هستهاي تاكيد مي‌كردند كه وزير خارجه بايد به سرعت دو كار مهم را انجام دهد؛ موضع‌گيري عليه فكت شيت امريكايي‌ها و انتشار فكت‌شيت ايراني. حالا بعد از دو هفته نه موضع‌گيري‌هاي وزير خارجه و مذاكره‌كنندگان هستهاي آتش انتقادات داخلي را سردتر كرده و نه فكت‌شيتي توسط وزارت خارجه منتشر شده است. هفته پيش علي‌اكبر صالحي در صحن غيرعلني مجلس قول انتشار فكت‌شيت را به نمايندگان داده بود اما بعد از آن چهره‌هايي چون عباس عراقچي تاكيد كردند كه فكت‌شيت ايران همان اظهارنظرهاي ظريف و صالحي است، نه چيزي بيش از اين. با اين سخنان تقريبا معلوم شد كه خبري از انتشار فكت شيت ايراني در كار نخواهد بود. خصوصا وقتي كه محمدجواد ظريف گفت كه «رييس مجلس شوراي اسلامي از تمامي جزييات مذاكرات اطلاع دارد و تيم مذاكره‌كننده نيز از همفكري و راهنمايي‌هاي وي استفاده مي‌كند و قدردان حمايت‌هاي وي از مذاكره‌كنندگان است.» پيام اين سخن براي مخالفان دولت در بهارستان شايد اين بود كه مذاكره‌كنندگان بهتر ديده‌اند تا در سطحي خاص مجلس را در جريان جزييات مذاكره قرار دهند، سطحي كه فعلا پايين‌تر از علي لاريجاني نيامده است. همين هفته پيش هم مجيد انصاري، معاون پارلماني رييس‌جمهوري در يك گفت‌وگوي تلويزيوني از تذكر علي لاريجاني به علي اكبر صالحي در صحن غيرعلني سخن گفت. جايي كه به گفته انصاري، رييس مجلس از رييس سازمان انرژي اتمي خواسته بود تا از بيان برخي جزييات مذاكرات خودداري كند. آن هم جايي كه فقط نمايندگان مجلس حضور داشتند و قرار هم نبود سخنان آن جلسه جاي ديگري بازگو شود. در چنين شرايطي كاملا واضح بود كه مخالفان مذاكرات نمي‌توانند چندان به نتيجه‌بخش بودن فشارهاي‌شان براي انتشار فكت شيت ايراني اميدوار باشند. حالا آنها دست به كار شده‌اند تا همين عدم انتشار فكت شيت را اهرمي كنند براي فشار بيشتر خود به تيم مذاكره‌كننده هستهاي. ديروز در ادامه همين مسير از آخرين ابتكار خود رونمايي كردند؛ «فكت شيت اصلاحي». پيشنهادي كه توسط ابراهيم كارخانه‌اي، از نمايندگان نزديك به جبهه پايداري كه رييس كميته هستهاي مجلس هم هست ارايه شد. آن هم دو روز بعد از اينكه 213 نماينده در نامه‌اي خطاب به وزارت خارجه خواستند تا جزييات مكتوب مذاكرات لوزان منتشر شود.
فكت شيت غايبان مذاكرات
نامه روز يكشنبه 213 نماينده از قبل هم قابل پيش‌بيني بود. انتشار يك «فكت شيت» جديد، آن هم از طرف كسي كه در مذاكرات هستهاي حضور نداشته را اما كسي پيش‌بيني نمي‌كرد. فكت شيتي كه در حقيقت چيزي نيست جز آخرين خواسته‌هاي منتقدان مذاكرات از تيم هستهاي كشورمان. به نظر مي‌رسد ابراهيم كارخانه‌اي به نمايندگي از طرف ديگر همفكران خود در مجلس در پيامي آشكار به وزارت خارجه گفته كه كف خواسته آنها براي مذاكرات پيش‌رو چيست. موضوعي كه قبلا بارها توسط اين طيف عنوان شده بود اما هيچگاه با اين جزييات مورد اشاره قرار نگرفت. جزيياتي كه ابراهيم كارخانه‌اي در «فكت شيت اصلاحي» خود آورده از ريز موارد مربوط به نيروگاه‌هاي آب سنگين اراك و فردو را شامل مي‌شود تا جزييات غني‌سازي و فرآيند برداشته شدن تحريم‌ها. فكت‌شيت امريكايي‌ها كه بلافاصله بعد از پايان مذاكات لوزان ارايه شد، حاوي تفسير آنها از دستاوردهاي اين مذاكرات بود. فكت شيت مخالفان مذاكرات در ايران اما تصوير آنها از يك توافق جامع است. در اين فكت شيت به اعداد و ارقامي اشاره مي‌شود كه در هيچ جاي بيانيه لوزان به آن اشاره نشده است و مشخص نيست كه اين اعداد حاصل توافق چه كساني است. براي مثال در بخشي از اين فكت شيت اشاره مي‌شود كه «دوره زماني برنامه جامع مشترك اقدام تنها يك دوره پنج ساله است كه حدود ۱۰۰۰۰ سانتريفيوژ فعال موجود در نطنز و فردو همچنان به توليد مواد غني‌شده زير پنج درصد به فعاليت خود ادامه خواهند داد.» در قسمت ديگري از اين متن كه مربوط به تاسيسات فردو مي‌شود، آمده است: «تاسيسات هستهاي فردو به عنوان يك مركز غني‌سازي و تحقيق و توسعه هستهاي باقي خواهد ماند. چهار آبشار غني‌سازي به تعداد 696 ماشين سانتريفيوژ با حفظ آرايش زنجيره‌اي فعلي به توليد مواد غني‌شده در سطح زير پنج درصد به فعاليت خود ادامه خواهد داد.» حال آنكه در تفاهم لوزان موضوعي كاملا متفاوت از اين مورد تاكيد قرار گرفته و بنا شده تا فردو بعد از توافق احتمالي به عنوان يك مركز تحقيقاتي به كار خود ادامه دهد. كارخانه‌اي در ابتداي «فكت شيت اصلاحي» خود به 12 محور به عنوان «مواردي كه در تدوين اين گزاره برگ اصلاحي (Fact sheet) محور قرار گرفته»اند اشاره كرده كه عبارتند از «رعايت خطوط قرمز و رهنمودهاي مطرح شده از سوي مقام معظم رهبري»، «برگشت‌پذير بودن تصميمات در صورت تخطي طرف مقابل»، «لغو تمامي تحريم‌ها به صورت يكجا بلافاصله در روز نخست اجراي توافقنامه نهايي»، «عدم خدشه بر حريم امنيتي و نظامي و منافع ملي كشور»، «ارتباط منصفانه، معقول و منطقي بين داده‌ها و ستانده‌ها»، «رعايت مفاد توافقنامه ژنو»، «تامين 190000 سو، سوخت هستهاي مورد نياز كشور»، «تامين سوخت نيروگاه بوشهر بلافاصله پس از اتمام قرارداد با روسيه»، «حراست از دستاوردهاي هستهاي»، «فعال بودن واقعي تمام تاسيسات هستهاي»، «عدم وقفه در تحقيق و توسعه و سرعت علمي و فناوري كشور»، «ورود بي‌وقفه حاصل تحقيق و توسعه به چرخه غني‌سازي صنعتي كشور». هر چند قسمت عمده اين محورها همان موضوعاتي هستند كه مخالفان مذاكرات ماه‌هاست تاكيد مي‌كنند توسط تيم مذاكره‌كننده هستهاي ناديده گرفته شده‌اند اما در اين بين اشاره به «رعايت مفاد توافقنامه ژنو» جالب توجه است. توافقنامه‌اي كه اين طيف‌ها و از جمله ابراهيم كارخانه‌اي كه خود تهيه‌كننده اين متن بوده معتقدند در آن حقوق هستهاي و منافع ملي ايران از بين رفته است. كارخانه‌اي همچنين براي بخش‌هاي مختلف «فكت شيت اصلاحي» خود يك سري دلايل اصلاحي نيز آورده و معلوم نكرده كه قرار است اين دلايل چه كسي را توجيه كند. سايت تابناك ديروز در نقد اين قسمت از متن ياد شده، نوشت كه «آيا مخاطب اين توجيهات ايراني‌ها هستند يا طرف مقابل مذاكرات؟ اگر مقصود از اين توجيهات طرف مقابل است، اين فكت شيت خود نياز به يك سلسله مذاكرات براي توجيه طرف مقابل دارد!»
آخرين اخطار
متني كه ديروز با عنوان «فكت شيت اصلاحي» در خبرگزاري فارس منتشر شد شباهت چنداني به تفسير مذاكرات اتمي ندارد. اما اگر چنين شباهتي هم وجود داشت باز جاي اين سوال باقي مي‌ماند كه يك نماينده غايب در مذاكرات چگونه و در چه فرآيندي اين توانايي را پيدا كرده كه بتواند مذاكراتي اينچنين سنگين و نفس‌گير را بي‌آنكه حضور داشته باشد، تفسير كند. در اين شرايط است كه به نظر مي‌رسد براي نام متن منتشر شده توسط رييس كميته هستهاي مجلس، بيش از آنكه «فكت شيت اصلاحي» مناسب باشد «اولتيماتوم نهايي» شايسته به نظر برسد.