مليحه خورده‌پا
حمايت از توليد داخل از مهم‌ترين سياستگذاري‌هاي كلان اقتصادي كشور بوده تا جايي كه اهميت اين امر در قالب نامگذاري سال‌ها از سوي مقام معظم رهبري خود را نشان داده است.
ايجاد رونق در توليد است كه مي‌تواند به اشتغالزايي، افزايش توليد ناخالص داخلي، رشد صادرات و در نهايت درآمدهاي ارزي بدون فروش نفت و رشد و توسعه اقتصادي منجر شود، بنابراين بايد براي حمايت از توليد در گام اول مشكلات بخش توليد به شكل اصولي و دقيق شناسايي شده و در گام دوم نسبت به رفع اين مشكلات اقدام شود.
بررسي نتايج جلسات، سخنراني‌ها و پژوهش‌هايي كه از سوي بخش خصوصي درباره مشكلات بخش توليد انجام شده نشان مي‌دهد كه كمبود نقدينگي در سال‌هاي متمادي همراه صدرنشين جدول مشكلات توليدكنندگان و صنعتگران بوده و براي رفع اين معضل بارها و بارها طرح‌هاي تامين نقدينگي براي واحدهاي توليدي تدوين و اجرايي شده اما در نهايت به جاي شكوفايي در بخش توليد، بستر بدهكارتر شدن فعالان اقتصادي به بانك‌ها و تقويت بازارهاي سفته‌بازانه را مهيا كرده است.
اين روزها كه اقتصاد ايران بار ديگر در حال تجربه ركود تورمي است و پس از سه برابر شدن قيمت ارز، گراني مواد اوليه و در نهايت گران‌تر شدن هزينه‌هاي توليد، بار ديگر بحث ضرورت تامين نقدينگي براي بخش توليد مطرح شده است تا توليدكنندگان بتوانند از تورم حاصل از افزايش هزينه‌ها عبور كنند.
رونمايي اينستاگرامي از طرح تامين مالي مولد
عبدالناصر همتي كه از حدود يك سال قبل رييس ساختمان معروف خيابان ميرداماد شده است روز جمعه (14تيرماه جاري) در صفحه اينستاگرام خود اعلام كرد كه به فكر توليدكنندگان براي عبور از مشكل كمبود نقدينگي است اما تلاش دارد اين امر به نحوي محقق شود كه بار ديگر حجم نقدينگي را افزايش ندهد و منجر به افزايش تورم نشود.
رييس كل بانك مركزي نوشت: در طرح «تامين مالي مولد» با كمترين نياز به انبساط اعتباري و اثر تورمي، نياز زنجيره توليد صنعت به سرمايه در گردش پاسخ داده مي‌شود و از انحراف منابع به سمت فعاليت‌هاي غيرمولد به خوبي ممانعت مي‌شود. او در جديدترين پست اينستاگرامي‌اش نوشت: با وجود رشد بالاي كل‌هاي پولي و به ويژه نقدينگي طي سال‌هاي گذشته، تامين مالي فعاليت‌هاي توليدي همچنان با دشواري مواجه بوده است. افزايش هزينه‌هاي توليد در طول يك سال گذشته، نياز به سرمايه در گردش توليد را به شدت افزايش داده و اين تامين مالي را دشوارتر كرده است. رييس كل بانك مركزي اضافه كرد: بانك مركزي با درك اين وضعيت به دنبال طرح‌هايي جهت حل اين دشواري است. اصل اساسي در نگاه بانك مركزي آن است كه هر گونه طراحي اولا به تامين مالي فعاليت‌هاي توليدي منجر شده و نياز افزايش يافته سرمايه در گردش آنها را برآورده كند؛ ثانيا منجر به انحراف در منابع نظام بانكي و تشديد فشارهاي تورمي و قيمتي نشود.
همتي در ادامه مي‌نويسد: در كميته‌هاي مشورتي نقدينگي و اعتباري بانك مركزي طرح‌هاي متعددي مورد بحث قرار گرفته است.
يكي از اين طرح‌ها طرح «تامين مالي مولد» است، به نحوي كه با كمترين نياز به انبساط اعتباري و اثر تورمي، نياز زنجيره توليد صنعت به سرمايه در گردش پاسخ داده مي‌شود و از انحراف منابع به سمت فعاليت‌هاي غيرمولد به خوبي ممانعت مي‌شود.
رييس كل بانك مركزي يادآور شد: اين طرح پس از نظرخواهي از متخصصان پولي و بانكي جمع‌بندي و در كنار تلاش‌هاي جاري بانك‌هاي كشور براي تامين مالي توليد در جهت جلوگيري از ركود و اعاده رونق توليد به كار گرفته مي‌شود.
خوش‌بيني به همتي
مراجعه به حافظه تاريخي و آرشيو اخبار رسانه‌ها اثبات مي‌كند كه بارها و بارها صحبت از اجراي طرح تامين نقدينگي توليد بدون آثار تورم‌زايي به ميان آمده اما پس از اجرا تمامي موافقان و مخالفان به شكست طرح و انحراف منابع مالي بانكي از هدف اصلي اذعان كرده‌اند. حال سوال اين است كه طرح جديد رييس كل بانك مركزي چگونه قرار است اجرايي شود كه شاهد آثار تورمي آن نباشيم؟ آيا با توجه به ركود حاكم بر بازار و اعمال تحريم‌هاي ظالمانه عليه ايران و ايجاد مشكلات در مسير صادرات نفتي و غيرنفتي ايران ضرورتي نسبت به تزريق نقدينگي جديد به واحدهاي توليدي و بدهكارتر كردن توليدكنندگان وجوددارد؟ طرح تامين مالي مولد به چه نحوي بايد اجرا شود كه تورم را بيش از پيش افزايش ندهد؟
نايب‌رييس اتاق بازرگاني ايران و چين بر اين باور است كه با توجه به شرايط بازار داخلي و خارجي نيازي به سرمايه‌گذاري‌هاي جديد در بخش توليد و تامين نقدينگي براي اين بخش وجود ندارد.
مجيدرضا حريري در گفت‌وگو با «اعتماد» مي‌گويد: با توجه به عملكرد مثبت رييس كل بانك مركزي طي يك سال اخير و ايجاد آرامش در بازار مي‌توان اميدوار بود كه طرح تامين نقدينگي براي توليد نيز مي‌تواند به نحوي اجرايي شود كه كمترين بار تورمي را داشته باشد. او مي‌افزايد: مجموع عملكرد رييس كل بانك مركزي نشان مي‌دهد كه مي‌توان به طرح‌ها و برنامه‌هاي او خوشبين و اميدوار بود.
تسهيلات گيرندگان جوابگو باشند
رييس خانه اقتصاد ايران نيز دلخوش به عملكرد رييس كل بانك مركزي است و مي‌گويد: آرامشي كه طي يك سال اخير در بازار ارز ايجاد شده نشان مي‌دهد كه اين طرح نيز مي‌تواند به شرط اجراي درست به موفقيت برسد.
ابراهيم جميلي در گفت‌وگو با «اعتماد» مي‌افزايد: براي عبور از تورم چاره‌اي غير از افزايش توليد حتي به‌رغم ركود در بازار داخلي و مشكلات صادراتي نداريم. وي ادامه مي‌دهد: اگر در تامين نقدينگي براي واحدهاي توليدي بر اساس نياز و اولويت اقدام شود و دريافت‌كنندگان تسهيلات در قبال نظام بانكي و اقتصاد ملزم به پاسخگويي باشند بدون ترديد تمامي منابع در بخش توليد هزينه شده و همين امر مي‌تواند مانع تورم‌زايي طرح تامين نقدينگي براي واحدهاي توليدي شود.
ضرورت افزايش 5 برابري نقدينگي
استاديار دانشكده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبايي نيز بر اين باور است كه توليدكنندگان براي اينكه بتوانند ظرفيت توليد را به دو سال قبل برسانند بايد نقدينگي آنها 4 تا 5 برابر افزايش پيدا كند.
سيداحسان خاندوزي در گفت‌وگو با «اعتماد» مي‌گويد: بخش توليد نياز به حمايت دارد اما نكته قابل توجه اين است كه قبل از تزريق نقدينگي بايد سياست‌هاي صنعتي و تجاري را شفاف‌سازي كنيم.
او مي‌افزايد: اگر قرار است تزريق اعتبار به بخش توليد از سوي بانك‌ها انجام شود بايد توجه داشته باشيم كه صرفا تزريق نقدينگي براي بخش‌هاي داراي مزيت انجام شود زيرا فقط توليدات داراي مزيت رقابتي مي‌توانند بازارهاي صادراتي جهاني و منطقه‌اي را تحت تاثير قرار دهند.
استاديار دانشگاه علامه طباطبايي تاكيد مي‌كند: توليدكنندگان نياز به حمايت دارند اما نبايد حمايت كوركورانه از آنها به عمل بيايد زيرا اين امر مي‌تواند طرح تامين مالي مولد كه از سوي عبدالناصر همتي مطرح شده را به سرنوشت طرح تامين نقدينگي توليد كه از سوي روساي سابق بانك مركزي و در دولت‌هاي قبل مطرح شده بود، دچار كند.
خاندوزي خاطرنشان مي‌كند: در حال حاضر اقتصاد تورم طرف هزينه را تجربه مي‌كند و همين امر مي‌تواند هزينه تزريق نقدينگي به بخش توليد را كاهش دهد. اگر تورم ناشي از طرف تقاضا بود بدون ترديد هر نوع تزريق نقدينگي مي‌توانست منجر به افزايش تورم شود.
نظارت دقيق بر نحوه تخصيص نقدينگي به واحدهاي توليدي، تلاش براي هدايت منابع مالي به بخش توليد واقعي، جلوگيري از ايجاد رانت در توزيع منابع مالي و ايجاد الزام در توليدكنندگان براي شفاف‌سازي در هزينه نقدينگي‌هاي جديد كه به بخش توليد قرار است تزريق شود، مهم‌ترين راهكارهايي هستند كه مي‌تواند مانع از اين شود كه طرح تامين مالي عبدالناصر همتي براي حمايت از توليد به سرنوشت شوم ساير طرح‌هاي حمايتي از توليد دچار شود.