راهكارهاي فروش نفت
حسين آفريده
در روزهاي بعد از تحريم نفتي و عدم تمديد معافيت‌ها، راهكارهايي از قبيل عرضه نفت در بورس انرژي، فروش نفت به كشورهاي قدرتمند با قراردادهايي دو يا سه ساله و نفت در برابر اجرا از سوي مسوولان مطرح شد. البته كه اين راهكارها منتقدان سرسختي دارد و حتي مورد قبول بسياري نيز نيست. براي بررسي موفقيت يا عدم موفقيت يك طرح و راهكار بايد به نكاتي توجه كرد؛ اول اينكه كشور در شرايط عادي قرار ندارد. مشتري‌هاي بزرگ نفت ايران مانند چين، هند و ... واردات نفت‌شان از ايران را از بيم اقدامات تنبيهي امريكا يا قطع كرده‌اند يا به حداقل ممكن رسانده‌اند. دوم اينكه براي اينكه مشخص شود طرحي موفق است، بايد زماني بگذرد تا بتوان بر عملكردش قضاوتي صورت گيرد. پس بازه زماني طولاني‌تر و نه چند ماهه براي اين كار بايد مدنظر قرار گيرد. برخي نظرات بر تمركز به همسايگان و افزايش مراودات انرژي با آنها تاكيد دارد. در اين خصوص نيز لازم است چند نكته بيان شود. همسايگان ايران در قسمت جنوبي، همگي نفتخيز هستند و نيازي به واردات نفت از ايران ندارند. از سوي ديگر عمده مصرف انرژي در پاكستان و افغانستان به صورت LPG است كه حتي بيشتر انرژي اين كشورها نيز از طريق ايران تامين مي‌شود. در واقع ظرفيت بيشتري در كشورهايي كه با ايران مرز خاكي دارند، وجود ندارد. راه‌حل ديگري كه براي جبران عايدي از دست رفته نفتي مطرح مي‌شود، توجه به فرآورده‌هاي نفتي و صادرات بيشتر محصولات پتروشيمي است. در چند سال اخير نيز محصولات پتروشيمي و افزايش صادرات آن در دستور كار دولت‌ها قرار داشته و از ظرفيت‌هاي آن به نحو احسن استفاده شده است. در اينجا لازم است، اين سوال مطرح شود كه آيا استفاده از ظرفيت پتروشيمي با حداكثر توان انجام شده يا خير؟
پاسخ اين است كه تا جايي كه سرمايه و تكنولوژي اجازه مي‌دهد، ظرفيت‌هاي پتروشيمي به صورت حداكثري در كشور مورد استفاده قرار گرفته است. اما نبايد اين مهم را فراموش كرد كه پتروشيمي‌ها نيز از آسيب تحريم‌هاي نفتي در امان نيستند و بعد از تحريم نفت ايران، امريكا به دنبال تحريم صنعت پتروشيمي كشور است. ايران در زمينه پتروشيمي سرمايه‌گذاري زيادي انجام داده كه ماحصل آن پتروشيمي‌هاي عسلويه و مناطق ويژه است. اگر شرايط اجازه دهد ظرفيت‌ها افزايش بيشتري خواهند يافت. البته بايد خاطرنشان كرد، ظرفيت ايجاد شده در برخي محصولات پتروشيمي مانند متانول بسيار بيشتر از تقاضا در بازار است. بايد اين مهم را مدنظر قرار داد كه افزايش بيشتر ظرفيت‌هاي پتروشيمي نيازمند سرمايه‌گذاري است كه تحريم‌ها آن را با چالش مواجه كرده است. جمع‌بندي بحث در اين است كه شرايط فعلي براي فروش نفت ايران سخت شده و راهكارهاي ارايه شده توسط مسوولان شايد مشكلات و ايراداتي داشته باشد، اما در شرايط فعلي مي‌تواند قدري راهگشا باشد. بالطبع اگر كشور در دوران عادي‌تري به سر مي‌برد، راهكارهاي آسان‌تر و عملياتي‌تري براي فروش نفت كشور ارايه مي‌شد.