بازگشت به صحرا

16 سال بعد از عقب‌نشيني كامل پرسنل عملياتي ارتش امريكا از خاك عربستان‌سعودي و تعطيلي آخرين پايگاه امريكايي در خاك اين كشور،
بار ديگر ارتش امريكا به خاك عربستان بازمي‌گردد. براساس گزارش رسانه‌هاي امريكايي مقام‌هاي پنتاگون انتقال نظاميان امريكايي به پايگاه هوايي شاهزاده سلطان در 100 كيلومتري رياض را تاييد كرده‌اند، هر چند عربستان‌سعودي به‌دليل حساسيت افكار عمومي به حضور نظاميان غيرمسلمان خارجي در سرزمين وحي، هنوز رسما اين خبر را تاييد نكرده است. به نوشته سي‌ان‌ان، تصاوير ماهواره‌اي نشان مي‌دهد كه ساخت و ساز تاسيسات جديد در پايگاه هوايي شاهزاده سلطان عربستان‌سعودي كه 16 سال پيش به عربستان‌سعودي بازگردانده شده‌ بود، در ماه‌هاي گذشته براي اسكان نيروهاي عملياتي امريكا در خاك سعودي ازسر گرفته ‌شده است. عربستان‌سعودي كه بعد از تصميم امريكا براي حمله به عراق در سال 2003 تحت فشار شديد افكار عمومي مجبور به اخراج كليه پرسنل عملياتي ارتش امريكا از خاك خود شده ‌بود، حالا بار ديگر سرزمين خود را دراختيار ارتش امريكا قرار مي‌دهد.

اين خبر در حالي به رسانه‌ها اعلام شده كه پنتاگون هنوز رسما كنگره امريكا را از اين اقدام باخبر نكرده است. يك مقام آگاه در وزارت دفاع امريكا به سي‌ان‌ان گفته است اعلام رسمي به كنگره و بيانيه رسمي در مورد اعزام نيرو به عربستان‌سعودي در طول يك هفته آينده منتشر خواهند شد. به نوشته سي‌ان‌ان، تعداد ناچيزي از اين نيروها براي آماده‌سازي پايگاه قبلا به عربستان‌سعودي منتقل شده‌اند و اكنون در پايگاه هوايي شاهزاده سلطان مستقر شده‌اند. سخنگوي وزارت دفاع امريكا، در پاسخ به سوال پايگاه خبري د هيل در مورد اعزام نيروهاي امريكايي به عربستان، حاضر به تاييد يا تكذيب اين خبر نشد. به گفته ربكا رباريش، هنوز هيچ «بيانيه رسمي در اين مورد وجود ندارد.»

پايگاه بياباني از وحشت موشك

تا پيش از اخراج نيروهاي امريكايي از خاك عربستان‌سعودي در سال 2003، پايگاه شاهزاده سلطان رياض به عنوان اصلي‌ترين مركز استقرار نيروهاي امريكايي در منطقه ميزبان صدها نيروي امريكايي بود. براساس برآوردها در دوره‌اي بيش از 60 هزار نيروي امريكايي در اين پايگاه مستقر بودند. اما با آغاز جنگ امريكا عليه عراق در سال 2003 و اعلام جهاد اسامه بن‌لادن، رهبر وقت القاعده، عليه نيروهاي امريكايي در عربستان‌سعودي، امريكا از بيم حمله به نيروهايش و پادشاهي سعودي از بيم قيام مردمي، تصميم به عقب‌نشيني كامل نيروهاي عملياتي امريكا از خاك عربستان گرفتند. امريكا از سال 2003 تمام نيروهاي عملياتي خود را از پايگاه شاهزاده سلطان رياض به پايگاه العديد قطر منتقل كرد. از آن زمان نظاميان امريكايي تنها در صورتي كه ماموريت آموزش نظامي يا خدمات و نگهداري اسلحه‌هاي صادراتي را برعهده داشته ‌باشند در خاك عربستان مستقر مي‌شوند. پل ولفوويتز، معاون وقت وزير دفاع ايالات‌متحده امريكا در سال 2003 گفته ‌بود كه خروج نظاميان امريكايي از عربستان براساس «يك توافق دوجانبه انجام مي‌شود» و «بار سنگيني را از دوش متحد ما
بر مي‌دارد.» او تاكيد كرده ‌بود: «حضور نيروهاي امريكايي در خاك عربستان‌سعودي به يك ابزار كارآمد براي القاعده تبديل شده است تا نيروهاي بيشتري جذب كند.»

به نوشته سي‌ان‌ان، 500 نظامي امريكايي در مرحله اول به پايگاه شاهزاده سلطان اعزام خواهند شد. به نوشته سي‌ان‌ان، دليل اصلي اصرار امريكا به استقرار نيروهاي‌شان در خاك عربستان‌سعودي اين است كه اين پايگاه كه در بيابان‌هاي شرق رياض قرار گرفته است، فاصله زيادي نسبت به خاك ايران دارد و در صورت درگيري نسبت به پايگاه‌هاي ديگر امريكا در منطقه آسيب‌پذيري كمتري در برابر سامانه‌هاي موشكي ايران داشته‌ باشد. پيش از اين پنتاگون دليل اعزام اين نيروها به ايران را نگراني از افزايش تنش با ايران توصيف كرده ‌بود. دولت امريكا يك ماه پيش و در پي افزايش تنش‌هاي ميان ايران و امريكا در خليج‌فارس اعلام كرد كه 1000 نيروي جديد به خاورميانه اعزام خواهد كرد. پنتاگون محل استقرار اين نيروها را مشخص نكرده ‌بود، اما به نظر مي‌رسد كه دست‌كم 500 نفر از نظاميان امريكايي قرار است در عربستان مستقر شوند.
به گفته مقام‌هاي امريكايي، واشنگتن اميدوار است كه بتواند از اين پايگاه به محلي براي استقرار جنگنده‌هاي رادارگريز و نسل پنجمي
اف-22 و ديگر انواع جنگنده‌ها استفاده كند.

مصوبه كنگره عليه فروش سلاح به سعودي

اعزام نيروهاي جديد امريكايي به خاك عربستان در شرايطي رخ مي‌دهد كه مخالفت‌ها با همكاري نظامي واشنگتن و رياض در كنگره امريكا به بالاترين سطح خود رسيده است. چهارشنبه شب نمايندگان كنگره چندين مصوبه را براي جلوگيري از فروش سلاح‌هاي تازه به عربستان‌سعودي تاييد نهايي كردند. دولت امريكا ماه گذشته اعلام كرده‌ بود كه با اعلام وضعيت اضطراري، فروش هشت ميليارد دلار اسلحه به عربستان‌سعودي و امارات‌متحده‌عربي را بدون مشورت با كنگره و بدون نياز به مجوز انجام خواهد داد. نمايندگان كنگره امريكا اين اقدام دولت را دور زدن
قوه مقننه و مخالف قانون اساسي توصيف مي‌كنند. براساس قانون كنترل صادرات تسليحاتي امريكا، دولت موظف است در همه موارد فروش عمده سلاح از كنگره مجوز كسب كند، اما در شرايط اضطراري دولت مي‌تواند بدون دريافت مجوز بنا بر تشخيص خود به فروش اسلحه اقدام كند.

نمايندگان كنگره امريكا با راي روز چهارشنبه در سه قطعنامه تصميم امريكا براي انجام 22 قرارداد فروش اسلحه به عربستان‌سعودي و امارات‌متحده‌عربي بدون مشورت با كنگره را مسدود كرده‌اند، هر چند اين مصوبات ممكن است با وتوي رييس‌جمهور مواجه شود. در كنار اكثريت نمايندگان دموكرات مجلس نمايندگان امريكا، برخي جمهوري‌خواهان و تنها نماينده مستقل مجلس نيز كه به تازگي از حزب جمهوري‌خواه جدا شده است به اين سه مصوبه راي مثبت دادند. تاكنون كنگره امريكا از زمان تصويب قانون كنترل صادرات اسلحه موفق نشده است جلوي هيچ يك از قراردادهاي تسليحاتي دولت را سد كند، اما معمولا دولت‌هاي پيشين در صورت اعتراض كنگره تلاش مي‌كردند تا در مشورت با نمايندگان، نظر آنها را براي اصلاح قراردادها جلب كنند. درحالي كه نمايندگان كنگره امريكا معتقدند كه دولت بايد تمام همكاري‌هاي نظامي با عربستان‌سعودي را براي توقف جنگ عليه مردم يمن متوقف كند، دولت به‌شدت بر ادامه صادرات سلاح به عربستان اصرار مي‌كند. دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا مدعي است كه بيش از 150 ميليارد دلار قرارداد تسليحاتي با عربستان‌سعودي منعقد كرده كه مي‌تواند درآمد چشمگيري براي امريكا در پي داشته ‌باشد و باعث ايجاد فرصت‌هاي شغلي بيشتر در امريكا شود، اما نمايندگان كنگره، عربستان را به نقض سازمان‌يافته حقوق بشر متهم مي‌كنند. نمايندگان كنگره امريكا از زمان افشاي قتل جمال خاشقجي، روزنامه‌نگار سعودي مقيم امريكا، به‌شدت نسبت به روابط نظامي دو كشور معترض هستند و تاكنون چندين مصوبه ازجمله مصوبه‌اي براي پايان مشاركت نظامي امريكا در جنگ يمن تصويب كرده‌اند، هر چند رييس‌جمهور امريكا با وتوي اين مصوبه از اجراي آن جلوگيري كرد.

در شرايطي كه روابط نظامي ايالات متحده امريكا با رياض به يكي از جنجالي‌ترين اختلافات ميان كاخ سفيد ترامپ و كنگره اين كشور بدل شده‌است، مشخص نيست كه واكنش افكار عمومي و شهروندان عربستان به حضور مستقيم نظامي امريكا در خاك اين كشور چه خواهد بود.