تحريم‌هاي اتحاديه اروپا عليه تركيه
محمود فاضلي
به دنبال هشدارهاي اتحاديه اروپا به تركيه درباره ادامه عمليات اكتشاف منابع انرژي در شرق درياي مديترانه و بي‌اعتنايي تركيه به اين هشدارها، شوراي وزيران اتحاديه اروپا سرانجام تحريم‌هايي را عليه تركيه تاييد كردند. اين تحريم‌ها شامل: «متوقف كردن گفت‌وگو در سطوح عالي، لغو نشست شوراي مجمع تركيه- اتحاديه اروپا، كاهش كمك مالي در سال 2020، توصيه به بانك سرمايه اروپا به تجديدنظر در واگذاري وام به تركيه و ادامه كار روي گزينه‌هاي ديگر تحريمي» بودند همچنين تصميم گرفته شد اگر فعاليت‌هاي اكتشافي تركيه متوقف نشود، اتحاديه اروپا آماده اعمال تحريم‌هاي سخت‌تري عليه تركيه از جمله اقدامات محدودكننده عليه شركت‌ها يا افرادي كه در اين فعاليت‌هاي اكتشافي همكاري مي‌كنند، خواهد بود. سران اتحاديه اروپا در ژوئن به تركيه براي خاتمه دادن به حفاري در آب‌هاي اطراف قبرس هشدار داده بودند. اتحاديه اروپا ضمن هشدار به تركيه در خصوص اعزام كشتي‌هاي حفاري به آب‌هاي اطراف قبرس، اين اقدام را نقض حاكميت اين كشور اروپايي مي‌داند. كشف ذخاير عظيم گاز در خاورميانه در سايه تحولات مختلف و در ميان درگيري‌هاي موجود در منطقه، موجب شده تا سه قدرت اصلي مصر و تركيه و رژيم صهيونيستي به دنبال تسلط بر منابع انرژي باشند. منابع انرژي كشف شده در منطقه به 122 تريليون فوت مكعب مي‌رسد.
پس از موضع‌گيري اعضاي اتحاديه اروپا عليه «اكتشافات غيرقانوني» تركيه در آب‌هاي قبرس در مديترانه، بورل وزير امور خارجه اسپانيا از «همبستگي كامل» اروپايي‌ها با قبرس در برابر تركيه دفاع و تصريح كرد كه مساله حقوق بين‌الملل در ميان است. ما بر لزوم رعايت حقوق بين‌الملل اصرار داريم. اكتشافات تركيه در آب‌هاي قبرس مشابه مناقشه جبل‌الطارق است كه اسپانيا روي مالكيت آن تاكيد دارد. پيش از اعمال تحريم‌هاي احتمالي عليه تركيه بايد خوب در مورد آن فكر كرد، چرا كه تحريم‌ها پس از اعمال، كارايي بازدارندگي خود را از دست خواهند داد و از طرفي بايد زمينه را براي مذاكره بين قبرس و تركيه و اجتناب از افزايش تنش بين آنها فراهم كرد.
پيش از اعلام اين تحريم‌ها اردوغان رييس‌جمهوري تركيه اعلام كرده بود تركيه و قبرس ترك نشين نيز در اين منطقه حقوقي دارند. ولي امريكا در اين منطقه چه حقوقي دارد؟ تمامي جزيره قبرس در اين منطقه داراي حق و حقوق بوده ولي اگر بعضي‌ها مي‌خواهند كه چيزي تحت كنترل قبرس جنوبي باشد ما اين را به‌هيچ وجه نخواهيم پذيرفت. منطق ما درشرق مديترانه مبتني بر اصل برد- برد بوده و طرف مقابل نيز بايد همانند ما عادلانه عمل كند.
مولود چاووش اوغلو وزير خارجه تركيه نيز در واكنش به اين تصميم اتحاديه اروپا، با بي‌اثر خواندن تصميمات اروپايي‌ها مدعي است تركيه حفاري در شرق مديترانه را افزايش داده است و كشتي چهارم حفاري را به منطقه اعزام خواهد كرد. آنكارا به حمايت از حقوق خود و قبرس ترك‌نشين ادامه مي‌دهد. وقتي چنين تصميمي عليه تركيه اتخاذ مي‌كنيد، ما نيز عمليات اكتشاف انرژي را افزايش خواهيم داد. 3 فروند كشتي در درياي مديترانه داريم و چهارمي را هم اعزام مي‌كنيم. تصميم شوراي اروپايي نشان‌دهنده ميزان پيش داوري و بي‌پايه و اساس بودن اقدامات اتحاديه اروپا در مساله قبرس است و اين تصميم در حالي گرفته شده كه قبرس ترك‌نشين كه حقوق برابري براي منابع طبيعي در اين جزيره دارد با بي‌اعتنايي روبه‌رو شده است. اين تصميم جديدترين نمونه‌اي است كه قبرس يوناني‌نشين و دولت يونان از عضويت خود در اتحاديه اروپا به شديدترين شكل ممكن سوءاستفاده مي‌كنند و اينكه ساير كشورهاي اتحاديه اروپا هم به ابزاري براي انجام اين سوءاستفاده بدل شده‌اند. اجراي تصميمات اتحاديه اروپا عليه كشورمان غيرممكن است، خودشان به‌خوبي اين مساله را مي‌دانند. وزارت خارجه تركيه نيز اعلام كرد، تصميم شوراي اروپايي در تعليق مذاكرات بلندپايه با آنكارا بر عزم آنكارا براي ادامه فعاليت‌هاي استخراج منابع هيدروكربني‌اش در شرق مديترانه اثري نمي‌گذارد
تحريم اتحاديه اروپا با واكنش يونان، روسيه و مصر همراه بود. وزير خارجه يونان كه از تحريم‌هاي اعلام شده عليه تركيه ابراز رضايت كرده است، معتقد است:«اتحاديه اروپا براي نخستين بار تدابير مشخصي را عليه تركيه اعمال كرد و اين تحول مهمي است. آتن همچنين از امريكا خواسته است در برابر موضع‌گيري‌هاي تركيه عليه يونان مواضع روشني در حمايت از آتن اتخاذ و اين مواضع را صريحا بيان كند. الكساندر گروشكو، معاون وزير امورخارجه روسيه تحريم‌هاي يكجانبه را مغاير قوانين بين‌الملل و مقررات شوراي امنيت ملي سازمان ملل متحد مي‌داند. اعزام كشتي «ياووز» اعتراض مصر را نيز به دنبال داشت. قاهره از تركيه خواست به فعاليت‌هاي حفاري خود در شرق مديترانه خاتمه داده و به مباني حقوق بين‌الملل احترام بگذارد. اقدامات تركيه موجب تهديد ثبات در شرق مديترانه خواهد شد. برخي رسانه‌هاي تركيه پيش‌تر اعلام كرده بودند كه مصر با همكاري يك شركت صهيونيستي قصد دارد در شرق مديترانه در پروژه‌هاي حفاري گازحضوريابد.
شواهد نشان مي‌دهد فهرست تحريم‌هاي اتحاديه اروپا تعهدآور نبوده و بيشتر ماهيت توصيه‌اي دارد و هيچ‌گونه گام مشخص عليه تركيه برداشته نخواهد شد. اگر اروپا درصدد برداشتن اقدامات تلافي‌جويانه باشد در انتقال گاز استخراج شده از شرق مديترانه به اروپا با مشكل مواجه مي‌شود. بخشي از كشورهاي عضو اتحاديه اروپا مي‌دانند كه گاز استخراج شده، از طريق تركيه به كشور آنها انتقال خواهد يافت. اتحاديه اروپا در گذشته و در زماني كه آنكارا با گروه‌هاي گولن و پ.ك.ك مبارزه مي‌كرد، تهديد كرده بود در قانون مبارزه با ترور اصلاحاتي انجام دهد، در غير اين صورت به مذاكرات پايان خواهيم داد. منظور آنها از اصلاحات در قانون مبارزه با ترور، اين بود كه تركيه مبارزه با تروريست‌ها را كنار بگذارد كه البته آنكارا به اين تهديدات توجه نكرده بود.