بيت كوين چيست و چگونه كار مي‌كند؟
رقابت براي پول ديجيتالي
گروه اقتصادي
بيت كوين به عنوان واحد ارز ديجيتالي، 10 سال است كه در دنيا هواداران و فعالاني دارد؛ اما در ايران، در همين يكي دو سال گذشته است كه با اوج‌گيري استخراج و فروش مواجه شده و از آن براي درآمدزايي يا سرمايه‌گذاري استفاده مي‌شود. زماني كه قيمت آن به يك‌باره اوج گرفت و از حدود 8 هزار دلار تا نزديك 20 هزار دلار نيز رشد كرد. با اين حال، كمتر از يك هفته مانده به پايان سال 2017 ميلادي، قيمت بيت كوين با سقوطي بي‌سابقه، به زير 10 هزار دلار رسيد تا برخي از سرمايه‌گذاران ارز ديجيتالي از بازار خارج شوند. تا اينكه در سال جاري، بار ديگر، گزارش‌هايي از حضور شركت‌هاي خصوصي و حتي دولتي و شبه‌دولتي در عرصه استخراج بيت كوين منتشر شد تا مشخص شود موضوع بيت كوين، حالا به عنوان يك ساز و كار درآمدي مورد نظر اقتصاد ايران است. اما بيت كوين چيست و چگونه كار مي‌كند؟ اين مطلب تلاش مي‌كند تا به برخي از سوالات و ابهامات موجود پاسخ دهد.
پولي كه فيزيكي نيست
برخلاف ترجمه تحت اللفظي «بيت كوين»، پيش از هر چيز بايد بدانيد كه چيزي به نام اسكناس يا سكه در اين ارز ديجيتالي وجود ندارد. بيت كوين يك «رمز ارز» يا پول بدون پشتوانه است كه از طرف هيچ كشوري به عنوان پول رسمي به رسميت شناخته نشده است. در تمام دنيا اين بانك‌هاي مركزي هستند كه وظيفه خلق پول را به عهده دارند. تمام تبادلات مالي و پولي دنيا نيز در شبكه‌اي كه اين بانك‌هاي مركزي ساخته‌اند، انجام مي‌شود. اما در شبكه‌اي كه ارز بيت كوين در آن «ساخته» و رد و بدل مي‌شود از اين خبرها نيست و اين شبكه به صورت كاربر به كاربر اداره مي‌شود و هيچ نهاد و سازماني روي آن نظارت نمي‌كند. در واقع، بيت كوين آينده‌اي است كه براي پول مي‌توانيد تصور كنيد و در آن تكنولوژي حرف اول را مي‌زند.
چه ويژگي‌اي دارد؟
حالا شبكه‌اي را فرض كنيد كه 21 ميليون پول ديجيتال در آن وجود دارد و با الگوريتم خاصي كه مبتني بر مسائل رياضي است، اين پول‌ها «پنهان» شده‌اند. 10 سال پيش اين الگوريتم‌ها، به صورت يك نرم افزار متن باز و توسط يك برنامه‌نويس ناشناس نوشته و در يك شبكه بارگذاري شد. اين الگوريتم‌ها به صورت مستقل و خودگردان در دسترس همه افراد قرار گرفته است. در واقع دولت‌ها، شركت‌ها و بانك‌ها نمي‌توانند جلوي آن را بگيرند يا آن را ببندند. هيچ‌كس نمي‌تواند در تراكنش‌هاي اين پول ديجيتالي نظارتي كند يا از آن ماليات بگيرد. علاوه بر اين فعاليت‌هاي بيت‌كوين با نحوه برنامه‌نويسي كه دارد به صورت كاملا شفاف موجود است و هر تراكنشي كه انجام مي‌شود در بستر يك حساب گسترده عمومي با نام «بلاك چين» در دسترس همه هست.
چطور كار مي‌كند؟
حالا يك شبكه را در نظر بگيريد كه زنجيره‌اي از مسائل رياضي و الگوريتم‌هاي پيچيده در آن وجود دارد. مانند تكه‌هاي پازل اين الگوريتم‌ها در اين شبكه پخش شده‌اند و كاربران با استفاده از رايانه به حل اين مسائل رياضي مي‌پردازند و در قبال حل اين مساله‌هاي رياضي، جايزه خود را دريافت مي‌كنند. اين جايزه همان «بيت كوين» است. اينجاست كه پاي دستگاه‌هاي استخراج‌كننده يا همان «ماينر» به عرصه بيت كوين باز مي‌شود. تا همين چند سال پيش هر كسي با هر رايانه‌اي قادر بود كه وارد شبكه شده و با حل مسائل رياضي، تكه‌هاي پازل را به هم بچسباند و بيت‌كوين يا همان جايزه خودش را دريافت كند. اما محبوبيت رو به افزايش اين ارز ديجيتالي موجب شد تا كمپاني‌هاي بزرگ با ابزارها و دستگاه‌هاي قدرتمند وارد اين گردونه شوند و بيت كوين‌ها را استخراج كنند. دستگاه‌هايي كه به سرعت مي‌توانند «هش»ها يا همان مسائل رياضي موجود در شبكه را «حل» كنند. تصور كنيد كه تعداد كساني كه در سال 2013 يعني فقط 6 سال پيش اقدام به استخراج بيت‌كوين مي‌كردند، سه هزار نفر بوده. اما دو سال پيش اين عدد به يك ميليون نفر رسيده است.
چند تا بيت كوين هست؟
براي استخراج بيت كوين، از واژه «ماينينگ» به معناي «معدن كاوي» استفاده مي‌شود. چرا كه كاربران ارز ديجيتال، به نوعي در يك معدن ارزشمند هستند كه با حل مسائل رياضي به محصول اصلي دست پيدا مي‌كنند. با اين همه بايد بدانيد كه تعداد بيت كوين‌ها محدود است. همين محدوديت هم موجب شده تا براي آن قيمت‌گذاري شود. در واقع، تفاوت بيت كوين با پول معمولي در همين است. دولت‌ها و بانك‌هاي مركزي، محدوديتي براي توليد پول ندارند. به جز اينكه با توجه به روند شاخص‌هاي اقتصادي، توليد و خلق پول را تغيير دهند؛ نگاه ديگري به موضوع پول ندارند و تا بي‌نهايت قادر به توليد پول هستند. اما تعداد ارز ديجيتال، محدود است. در واقع اين يك مسابقه براي دريافت ارزهايي است كه در شبكه مخفي شده‌اند. دانشمندان مي‌گويند ساختار بيت كوين به نوعي طراحي شده كه رفته‌رفته و تا رسيدن به عدد 21 ميليون، ماينينگ بيت كوين به آخر خط مي‌رسد. با سرعت ماينينگ كنوني بيت كوين در سرتاسر دنيا، تخمين زده مي‌شود كه تا سال 2041 تمام اين 21 ميليون بيت كوين استخراج شود. ضمن اينكه گفته مي‌شود تاكنون نزديك به 16.7 ميليون بيت كوين شناسايي و استخراج شده است.
بيت كوين و گرمايش جهاني
دستگاه‌هايي كه كمپاني‌هاي بزرگ براي استخراج رمز ارزها به بازار عرضه كردند، همواره و در طول شبانه‌روز روشن هستند و با مصرف بالاي انرژي، سالانه ۳۲.۵۶ تراوات ساعت برق مصرف مي‌كنند؛ رقمي كه از ميزان برق مصرفي در كشورهاي ايرلند، دانمارك و حتي سوييس بيشتر است. موضوعي كه نگراني فعالان محيط زيستي را در پي داشته است. چرا كه تخمين زده مي‌شود دستگاه‌هاي استخراج رمز ديجيتالي تا سال 2023 ميلادي دماي زمين را 2 درجه گرم‌تر كنند.
آينده بيت‌كوين
در حال حاضر دانشمندان مشغول ساخت نسل جديد رايانه‌ها با عنوان «رايانه‌هاي كوانتومي» هستند. براي درك بهتر از اين رايانه‌ها، به اين موضوع فكر كنيد كه نسل كنوني رايانه‌ها از اجزاي كوچكي كه از طبيعت و به طور خاص از «ماسه» گرفته مي‌شود تشكيل شده است. اين اجزاي كوچك، سيليكون نام دارد كه خود ترانزيستورهاي كوچكي را مي‌سازند كه براي منطق «صفر و يك» برنامه‌نويسي رايانه‌ها به كار گرفته مي‌شود. اما رايانه‌هاي كوانتومي با پشت سر گذاشتن اين دنياي قديمي كامپيوتري، تمام اين تركيب را به هم مي‌زند. گفته مي‌شود نخستين رايانه كوانتومي دنيا، در حال آزمايش است. اين خبر بدي براي ماينرهاي بيت‌كوين است. چون قدرت و سرعت تحليل داده‌ها و فراداده‌ها در اين رايانه‌ها، ده‌ها برابر رايانه‌هاي معمولي است. بنابراين اگر اين رايانه‌ها به طور عمومي ساخته و تجاري‌سازي شوند در مدت زمان بسيار كوتاهي، تمام بيت كوين‌هاي موجود شناسايي و استخراج مي‌شوند.