همتي از شروع به كار بازار متشكل ارزي از دو هفته ديگر خبر داد
عبور از تعيين نرخ دلار در هرات و سليمانيه
گروه اقتصادي
رييس كل بانك مركزي از آغاز به كار «بازار متشكل ارزي» از دو هفته ديگر و همزمان با عيد قربان خبر داده است. به گفته عبدالناصر همتي، آخرين تست‌ها و اقدامات انجام شده، تا اين بازار براي 15 روز آينده آماده كار شود. همتي ابراز اميدواري كرده كه با شروع به كار اين بازار، آنچه او «نرخ واقعي و شفاف اسعار خارجي به صورت اسكناس» خوانده، محقق شود.
ايجاد بازار متشكل ارزي، دي ماه سال گذشته در شوراي پول و اعتبار به تصويب رسيد و هيات مديره آن، 29 فروردين ماه امسال تشكيل شد. اين بازار به صورت يك شركت خصوصي فعاليت مي‌كند كه سهامداران اصلي آن «كانون بانك‌هاي خصوصي و دولتي، فرابورس و كانون صرافان» هستند.
اساس كار اين بازار بسيار ساده و بر مبناي عرضه و تقاضا است. اما بازيگران اصلي آن، صرافي‌هاي مجاز، بانك‌ها و بانك مركزي هستند. طبق تصميم‌گيري براي بازار متشكل ارزي، معاملات در آن نيز بر اساس ثبت سفارش و به صورت آنلاين انجام مي‌گيرد. در واقع در اين بازار، طرف عرضه يعني صرافي‌هاي دولتي كه متعلق به بانك‌ها هستند قيمت پيشنهادي خود را به سامانه خاصي اعلام مي‌كنند تا صرافي‌هاي مجاز به عنوان طرف تقاضا با مبناي قيمتي كه بانك مركزي تعيين مي‌كند اقدام به خريد ارز كنند. با شروع روز كاري، از طريق قيمت‌هاي پيشنهادي فروشندگان و پيشنهادهاي مختلف خريداران مبناي قيمت روز تعيين مي‌شود؛ نرخ‌ها ممكن است تا پايان روز بسته به ميزان نوسان كاهش يا افزايش يابند. اما هنوز دامنه مشخصي براي نوسان نرخ‌ها در اين بازار مشخص نشده است.
صرافي‌هايي كه در اين بازار فعاليت دارند بايد حساب ريالي و ارزي را به صورت توامان داشته باشند تا بازيگران بازار متشكل ارزي به موجودي اين حساب‌ها دسترسي داشته باشند و از اين راه رقم مورد معامله از موجودي معامله‌كنندگان كسر يا به آن اضافه شود. با اين روش موجودي لحظه‌اي خريداران و فروشندگان رصد مي‌شود تا امكان معاملات آتي ارزي محدود شود.
جايگزين سامانه نيما؟
از زمان مطرح شدن ايجاد اين بازار، برخي
پيش بيني‌ها حاكي از جايگزين شدن بازار متشكل ارزي به جاي «سامانه نيما» بانك مركزي بوده است. در حال حاضر سامانه نيما، به عنوان محلي براي عرضه و تقاضاي ارز با نرخ تعيين شده توسط سياستگذار پولي فعاليت مي‌كند. اين در حالي است كه نشانه‌هاي مشخصي وجود دارد كه تاييد مي‌كند بازار متشكل ارزي نيز جايي براي معامله‌گران بزرگ بازار ارز است و افراد عادي مانند روند پيشين قادر به حضور در اين بازار نيستند. در ايران عمده تامين‌كننده ارز دولت و به طور خاص بانك مركزي به عنوان نهاد بالادستي است. از اين رو پيش‌بيني مي‌شود بازار متشكل ارزي نيز به محلي براي معاملات كلان ارز بين صرافي‌هاي دولتي و مجاز تبديل شود.
دخالت در تعيين نرخ؟
تا زمان راه‌اندازي اين بازار نمي‌توان قضاوت درستي درباره ميزان دخالت دولت در حوزه قيمت‌گذاري ارز كرد. اگر پايه و اساس فعاليت اين بازار، چانه‌زني بر سر قيمت باشد بايد ديد كه دامنه نوسان قيمت ارز در بازار متشكل ارزي تا چه حد و توسط چه كسي تعيين مي‌شود. با اين همه، بانك مركزي اميدوار است كه با راه‌اندازي اين بازار، خود را به اصلي‌ترين مرجع قيمت‌گذاري تبديل كند. در يك سال گذشته، نرخ ارز در بازارهايي مانند هرات، دوبي و سليمانيه تعيين شده و بانك مركزي تلاش كرده تا از اين نرخ‌ها عبور كند. علاوه بر تعيين نرخ دلار به عنوان ارز پيشرو بازار در بازارهاي خارج از ايران، بانك مركزي وجود دلالان خياباني و كانال‌هاي مختلف در شبكه‌هاي اجتماعي را عامل بي‌ثباتي در بازار ارز مي‌داند و حالا اميدوار است بازار متشكل ارزي، دوره جديدي از ثبات در نرخ ارز را رقم بزند.