اعدام شيعيان در بحرين

روز شنبه 27 جولاي كشور پادشاهي بحرين سه مرد را اعدام كرد. دو نفر از اعداميان شيعه با اسامي احمد الملالي 24 ساله و علي حكيم العرب 25 ساله سال گذشته در يك محاكمه دسته‌جمعي همراه با 56 نفر ديگر به جرم «فعاليت‌هاي تروريستي» از جمله كشتن يك افسر پليس در سال 2017 طي حملات سازمان يافته توسط مقامات ايراني طبق ادعاي واهي مقامات بحريني به اعدام، حبس و از بين آنان 15 نفر به حبس ابد محكوم شدند. سازمان‌هاي مردم‌نهاد و مدافعان حقوق بشر آشكارا اين اعدام‌ها را محكوم كرده‌اند، خصوصا كه اعترافات دو نفر شيعه تحت شكنجه گرفته شده بود. ديد‌بان حقوق بشر اين اعدام‌ها را «بي‌رحمانه» توصيف كرده است و آن را گواه آن مي‌داند كه پادشاه سني آل خليفه كه بر اكثريت شيعيان بحريني حكم مي‌راند، هرگز در برنامه‌هاي خود براي اصلاحات و حاكميت قانون جدي نبوده است. پادشاهي بحرين مجمع‌الجزاير كم‌وسعتي است كه كوچك‌ترين كشور خليج‌فارس را تشكيل مي‌دهد، از دوران باستان نقش اساسي براي تجارت بين آسيا و شبه‌جزيره عربستان داشته و به صنعت بهره‌برداري از مرواريد مشهور است. با گذر متوالي از حكومت‌هاي عرب، پرتغالي و ايراني در قرن هفدهم، اين كشور از اواخر قرن 18 توسط خاندان سني آل خليفه اداره مي‌شود كه از آن زمان تاكنون حتي در فاصله بين اواخر قرن 19 و اعلام استقلال در 1971 كه بحرين تحت حمايت بريتانيا قرار داشت، در مسند قدرت باقي مانده است. اين يك پادشاهي موروثي است كه با وجود مطالبات مردم براي سلطنت مشروطه و آزادي‌هاي فرديِ بيشتر كماكان بر كشور حاكم است. اقليت اهل سنت با در دست داشتن قدرت به‌طور فعالانه در طول تاريخ نسبت به اكثريت شيعه كه از دوران تعلق بحرين به ايران حدود 65% جمعيت را تشكيل مي‌دهد، تبعيض قائل شده و آزادي آنان را سركوب كرده‌اند. بحرين كه از لحاظ جغرافيايي به وسيله گذرگاه ملك فهد با عربستان سعودي در ارتباط است، امروزه كاملا تحت نفوذ و حمايت عربستان سعودي و سياست‌هاي جنگ‌افروزانه آن كشور در خليج‌فارس خصوصا عليه ايران است. در آغاز سال 2011، موج «بهار عربي» جهان عرب را فرا گرفت، بحرين تنها دولت پادشاهي وابسته به نفت بود كه به‌طور جدي در معرض تهديد تظاهرات مردمي و بسيج شيعيان در وهله اول و به دنبال آن بخش وسيعي از اهل سنت قرار گرفت. حكومت وحشت‌زده آل خليفه در اوايل ماه مارس 2011 از عربستان درخواست ياري و مداخله مسلحانه كرد.

همانند ساير ديكتاتوري‌هاي بي‌ثبات در جهان عرب، مفهوم «تروريسم» تحت پوشش يك حوزه گسترده و مبهم بهانه بسيار مناسبي براي ساكت كردن مخالفان و توجيه سركوب شد. سركوبگري‌هايي همراه با دستگيري‌ها و احكامي كه در آن حقوق متهمان نقض و ابزار شكنجه امري عادي محسوب مي‌شود و نتيجه آن غالبا حكم‌هاي اعدام پس از ماه‌ها يا حتي سال‌ها حبس است. با اين حال، با گذشت بيش از هفت سال از انقلاب عقيم مانده، اعتراضات هرگز خاتمه پيدا نكرد و سركوبگري سعودي- بحريني تنها به تقويت مخالفان شيعه منجر شد. در پاييز سال 2016 اين سركوب به‌ويژه در منطقه ديراز، مامن آيت‌الله شيخ عيسي قاسم شدت گرفت. رهبر معنوي شيعيان بحرين به اتهام «ارتباط با دشمنان ملت» و به عبارت ديگر ايران از تابعيت بحريني محروم شد. ساكنان ديراز براي جلوگيري از تبعيد او شهر را محاصره كردند تا اينكه در تاريخ 23 ماه مه‌ 2017 اين محاصره به طور وحشيانه در هم شكسته شد. دستگيري‌هاي گسترده مخالفان چند‌برابر شده است و در حال حاضر اكثر چهره‌هاي مخالف در تبعيد يا در زندان به سر مي‌برند. نبيل رجب فعال حقوق بشر بحريني در فوريه 2018 به جرم «توهين به كشور برادر در زمان جنگ» به پنج سال زندان محكوم شد. نبيل رجب توييت‌هاي انتقادي در مورد جنگ عربستان سعودي در يمن منتشر كرده بود. جاي ترديد است كه مايك پمپئو وزير امور خارجه ايالات متحده كه در ژانويه 2019 در پي فراخوان سازمان ملل براي آزادي نبيل رجب به منامه رفته بود، اين درخواست را بجا آورده باشد بلكه احتمالا درصدد جلب حمايت بيشتر بحرين از امريكايي‌ها در برابر ايران بود.

امروز اين اعدام‌ها در شرايط پر‌تنش خاورميانه با اقدامات تحريك‌آميز تقريبا هفتگي اجرا مي‌شوند. از نظر سيد احمد الوداعي، مدير موسسه حقوق و دموكراسي بحرين مستقر در لندن «دولت بحرين اين اعدام‌ها را با دقت بسيار و به طرزي ماهرانه براي تطبيق با تقويم سياسي پيچيده امريكايي‌ها، اروپايي‌ها و انگليسي‌ها برنامه‌ريزي كرده است تا جامعه بين‌الملل به آن توجهي نداشته باشد». مع‌ذالك تصميم حكومت بحرين براي اعدام دو نفر شيعه كه از يك سال پيش محكوم شده بودند، بسيار تحريك‌آميز است و احتمالا نشانه‌اي است تا بيعت بحرين را با رياض به ايران يادآوري كند. در نهايت و با توجه به شرايط كنوني چگونه مي‌شود به حسن نيت كشوري مهم از لحاظ استراتژيك براي حضور امريكا در خليج‌فارس و ميزبان ناوگان پنجم ايالات متحده و مقر فرماندهي نيروي دريايي آنها پي برد؟ بحرين تنها دويست كيلومتر با سواحل ايران فاصله دارد، بنابراين در صورت وقوع هر نوع درگيري مي‌تواند خط مقدم امريكايي‌ها در منطقه باشد.