نشست آسه‌آن به عرصه بگو مگوي شركاي جنوب شرقي آسيا بدل شد
زير سايه دعواي متحدان
شهاب شهسواري| نشست روز شنبه وزراي خارجه انجمن كشورهاي جنوب شرق آسيا (آسه‌آن) تحت تاثير نگراني‌هاي شديد اقتصادي و امنيتي متحدان گروه قرار گرفته است. وزراي خارجه بزرگ‌ترين شركاي تجاري آسه‌آن، امريكا، روسيه، چين، كره جنوبي و ژاپن در شرايطي به اجلاس 10 كشور جنوب شرقي آسيايي رفته‌اند كه اختلاف‌هاي تجاري و تهديد به تحريم و تعرفه‌ها روز به روز در ميان آنها افزايش پيدا مي‌كنند. كره جنوبي و ژاپن در ميدان نبرد تجاري بي‌سابقه‌اي قرار گرفته‌اند كه ريشه در اختلاف‌هاي تاريخي و بازمانده خاطرات دوران استعمار پيش از جنگ جهاني دوم دارد، امريكا در شرايطي كه احساس مي‌شد گام تازه‌اي براي ادامه مذاكرات تجاري با چين برداشته است، بار ديگر با اعلام تعرفه‌هاي گسترده عليه صادرات چين، آتش تنش تجاري ميان دو ابرقدرت اقتصادي جهان را شعله‌ورتر كرد. همزمان با تمامي اين اختلاف نظرها و تنش‌هاي تجاري، موضوعات امنيتي از جمله اعتراضات در هنگ‌كنگ، اختلاف‌هاي چين و همسايگانش در درياي جنوبي چين و مساله آزمايش‌هاي موشكي متوالي كره شمالي از ديگر نگراني‌هايي هستند كه بر اجلاس اين دوره آسه‌آن سايه افكنده‌اند. هرچند 10 كشور عضو آسه‌آن، اندونزي، برونئي، تايلند، سنگاپور، فيليپين، كامبوج، لائوس، مالزي، ميانمار و ويتنام، هيچ يك مستقيما درگير اين دعواهاي بين‌المللي نيستند، مهم‌ترين شركاي تجاري آسه‌آن، در مجموعه‌هاي آسه‌آن به اضافه 3 و آسه‌آن به اضافه 6 درگيري‌هاي خود را به بانكوك آورده‌اند. جايي كه همزمان با اعلام تعرفه‌هاي جديد 10 درصدي امريكا عليه 300 ميليارد دلار ديگر از واردات امريكا از چين، وزير خارجه ايالات متحده امريكا به‌شدت از سياست‌هاي دولت چين انتقاد مي‌كند، وزراي خارجه كره جنوبي و ژاپن حاضر به ديدار با يكديگر نمي‌شوند و همه وزراي خارجه نسبت به تحولات اخير در شبه‌جزيره كره و افزايش دوباره آزمايش‌هاي موشكي كره شمالي اظهار نگراني مي‌كنند.
روز پنجشنبه، مايك پمپئو، وزير خارجه امريكا كه براي شركت در اجلاس آسه‌آن و قدرت‌هاي جهاني به بانكوك سفر كرده است براي اولين‌بار در طول سال 2019 با همتاي چيني خود ديدار و گفت‌وگو كرد. در حالي كه بعد از اين نشست، وانگ‌ئي، وزير امور خارجه جمهوري خلق چين تلاش كرد با لحني آرام و آشتي‌جويانه نسبت به نتايج گفت‌وگوهاي خود با وزير خارجه امريكا اظهارنظر كند، پمپئو با لحني تند چين را به اقدامات قهري عليه همسايگانش در آسياي جنوب شرقي متهم كرد و از اقدامات چين در درياي چين جنوبي و ساخت سد بر رودخانه مكونگ كه به جز چين، مسير آن از خاك چهار كشور عضو آسه‌آن، لائوس، ويتنام، ميانمار و تايلند مي‌گذرد، انتقاد كرد. او در سخنان تند خود گفت: «ما صريحا به چيني‌ها گفته‌ايم كه اميدواريم چين به اين رفتارها پايان دهد و به شكل ديگري رفتار كند.» او همچنين گفت كه از همتايان جنوب شرقي آسيا خوب گفته است كه عليه اقدامات قهرآميز چين در درياي جنوبي چين اعتراض كنند.هر چند روز چهارشنبه دور تازه‌اي از مذاكرات تجاري امريكا و چين در شهر شانگهاي برگزار شد، اما ناظران معتقدند كه اين مذاكرات برخلاف انتظار واشنگتن، پيشرفت چشمگيري نشان نداده است. ناتواني دو قدرت اقتصادي در دست يافتن به يك توافق جديد تجاري باعث شد تا دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا در اقدامي پيش‌بيني نشده، پنجشنبه شب اعلام كند كه بر 300 ميليارد دلار ديگر از واردات امريكا از چين هم تا يك ماه ديگر تعرفه 10 درصدي وضع مي‌كند، پيش از اين واشنگتن 200 ميليارد دلار ديگر از واردات خود را از چين مشمول تعرفه كرده بود. چين تهديد كرده است كه تعرفه‌هاي تلافي‌جويانه عليه كالاهاي امريكايي وضع خواهد كرد. دونالد ترامپ، با وجود اعمال تعرفه‌هاي تجاري تازه عليه چين، پنجشنبه شب در سخنراني خود در سينسيناتي ايالت اوهايو در جمع هوادارانش، در اقدامي مخالف مسير سياست خارجي امريكا، از دولت چين در موضوع هنگ‌كنگ حمايت كرد. او در اين سخنراني معترضان هنگ‌كنگي را كه در طول ماه‌هاي گذشته عليه قوانين حاكميتي چين بر اين منطقه انجام مي‌شود «شورشي» خوانده و گفته است كه هنگ‌كنگ بخشي از خاك چين است و دولت چين بايد اين شورش‌ها را كنترل كند. در كنار چين و امريكا، از جمله مسائل ديگري كه اجلاس آسه‌آن را زير سايه قرار داده‌بود اختلافات اخير كره جنوبي و ژاپن است. دولت ژاپن روز گذشته كره جنوبي را از فهرست 27 كشور قابل اعتماد براي تجارت ترجيحي حذف كرد. رييس‌جمهور كره جنوبي مون جائه اين، هشدار داده است كه در مقابل اين اقدام ژاپن، اقدامات تقابلي در نظر دارد كه «به‌شدت اقتصاد ژاپن را تحت تاثير قرار مي‌دهد.» در حاشيه اجلاس آسه‌آن، مايك پمپئو، وزير خارجه امريكا نشستي سه جانبه با حضور كونو تارو، وزير خارجه ژاپن و كنگ كيونگ وا، وزير خارجه كره جنوبي برگزار كرد تا براي آشتي و رفع اختلاف ميان دو متحد اصلي امريكا در شرق آسيا تلاش كند. چندي پيش جان بولتون، مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور امريكا نيز براي ميانجي‌گري ميان ژاپن و كره جنوبي به اين دو كشور سفر كرده بود. به گفته وزير خارجه فيليپين، وزراي خارجه ژاپن و كره جنوبي در نشست وزراي خارجه آسه‌آن به اضافه 3 به‌شدت تند با يكديگر برخورد كرده‌اند و بگو مگوهاي زيادي بين آنها اتفاق افتاده است. همزمان با اين تحولات، كره شمالي نيز براي سومين بار در 8 روز گذشته اقدام به آزمايش موشك‌هاي جديد خود كرد. به گفته وزير خارجه تايلند، تمامي شركت‌كنندگان در اجلاس آسه‌آن نسبت به آزمايش‌هاي موشكي كره شمالي ابراز نگراني كرده‌اند. اما رييس‌جمهور امريكا اين آزمايش‌ها را ناچيز قلمداد كرده و گفته است: «اينها موشك‌هاي كوتاه‌برد هستند، هيچ توافقي در اين مورد بين ما وجود نداشت كه نگران شكسته‌شدن آن باشم.» مايك پمپئو، وزير خارجه امريكا هم در پاسخ به خبرنگاران در مورد احتمال استمرار مذاكرات ميان پيونگ‌يانگ و واشنگتن بعد از آزمايش‌هاي موشكي اخير، تاكيد كرد «همين الآن كه باشما حرف مي‌زنم هم ممكن است تماس‌هاي سياسي بين دو كشور ادامه داشته باشد.» كره شمالي به‌شدت نسبت به برگزاري رزمايش مشترك ماه جاري ميلادي ميان امريكا و كره جنوبي معترض است.