سفير امريكا در روسيه استعفا داد
مسكو- واشنگتن، رابطه عشق و نفرت
ميثم سليماني
رابطه ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه و دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده شبيه افسانه‌هاي قديمي ايراني شده است. آنها به مانند معشوقه‌هايي مي‌مانند كه همه كار مي‌كنند تا به يكديگر برسند اما در يك طرف خانواده اجازه رسيدن به معشوقه را نمي‌دهد. اكنون شرايط ميان امريكا و روسيه را مي‌توان به همين زبان ساده تعريف كرد. پوتين و ترامپ بيش از هر زمان و هر دوره‌اي علاقه‌مند هستند تا روابطي نزديك و صميمي داشته باشند. اما نكته اينجاست كه بدنه ساختاري امريكا آمادگي ايجاد يك رابطه نزديك با روسيه را ندارد. دونالد ترامپ از ابتداي دولت خود يك دستور كار مشخص براي تيم سياست خارجي خود تعريف كرده بود و آن احياي روابط نزديك با روسيه بود. اما پرونده دخالت روسيه در انتخابات امريكا به حدي گسترده و جدي بود كه فضاي بهبود رابطه وجود نداشت، چرا كه هر اقدامي ممكن بود اتهام تباني دونالد ترامپ با روسيه را تقويت كند. حتي جان هانتسمن به عنوان سفير ايالات متحده از سال 2017 به مسكو اعزام شد تا روابط ميان دو كشور را بهبود ببخشد. اما سه‌شنبه شب خبر رسيد كه هانتسمن نيز از سمت خود استعفا داده است. او در دوره‌اي مسووليت سفارت امريكا در روسيه را برعهده گرفت كه شرايطي بسيار آشفته بر روابط دو كشور حاكم شد. تحريم‌ها عليه روسيه ادامه داشت، تحقيقات مربوط به مداخله روسيه در انتخابات امريكا به سرانجام رسيد و روسيه رسما متهم شد و امريكا نيز از پيمان INF خارج شد. هنوز علت اصلي استعفاي هانتسمن مشخص نيست. اما به نوشته نيويورك‌تايمز اين انتظار وجود دارد كه هانتسمن پس از بازگشت از روسيه دوباره به عرصه سياست بازگردد. او سال‌ها پرونده فرمانداري يوتا را در كارنامه خود دارد و مي‌تواند باز هم در عرصه‌هاي ديگر مانند مجلس سنا و حتي فرمانداري وارد كارزار شود.
با اين حال در دوره‌اي كه او در سمت سفارت امريكا در مسكو قرار گرفت شايد تنها كاري كه مي‌توانست انجام دهد اين بود كه روابط پرتنش‌تر نشود زيرا هيچ چشم‌اندازي براي بهبود روابط ميان دو طرف وجود نداشت. پرونده‌ها و مشكلات ميان امريكا و روسيه به حدي پيچيده است كه حتي روابط خوب شخصي ميان ترامپ و پوتين نمي‌توانست آن را بهبود ببخشد. هانتسمن در نامه استعفاي خود از دونالد ترامپ به دليل اعتماد به او در اين برهه حساس و مهم تاريخي در روابط ميان امريكا و روسيه تشكر كرده است. او در نامه استعفاي خود عنوان كرده است كه در اين دوره سفارت ايالات متحده شاهد اخراج بي‌سابقه ديپلمات‌ها و خروج‌هاي اجباري و همچنين اختلال گسترده در كار حرفه‌اي ديپلماتيك بوديم. هانتسمن در زمان رييس‌جمهور اوباما به عنوان سفير در چين نيز خدمت كرده بود. او در دوره‌اي حمايت‌هاي جدي از بازرگانان امريكايي براي ارتباط با چين انجام داده بود و بازرگانان نيز از او قدرداني كردند. اما روابط با مسكو از سال 2014 به سمت بحراني شدن پيش رفت. تحريم‌ها پس از بحران اوكراين عليه روسيه اعمال شد و هنگامي كه روسيه شبه‌جزيره كريمه را ضميمه خاك خود كرد روابط روسيه با امريكا را به سمت وخامت پيش برد. اما واشنگتن و مسكو اختلافات‌شان به اينجا محدود نمي‌شود. آنها در جنگ داخلي سوريه هر كدام در يك سوي اين نبرد قرار گرفتند. رسوايي‌هاي جاسوسي از سمت دو طرف باعث افزايش تنش‌ها و تحريم‌ها شد. حتي امريكا روسيه را به اتهام مسموم كردن سرگئي اسكريپال، جاسوس سابق شوروي در انگليس نيز تحريم كرد. در ماه ژوئن هانتسمن به نمايندگي از امريكا با پل ولهان در زندان ملاقات كرد كه از سوي روسيه به جرم جاسوسي دستگير شده و درانتظار دادگاه به سر مي‌برد. هانتسمن در نامه استعفاي خود اما يك نكته را عنوان كرد كه بايد كماكان كاري انجام دهيم كه روسيه نسبت به رفتارهاي تهديدآميز عليه متحدان‌مان پاسخگو باشد. او ادامه داد كه هيچ تنظيم مجدد و بازگشتي نمي‌تواند به رابطه با روسيه كمك كند و فقط بايد درك روشني از منافع مشترك و ارزش‌هاي‌مان با يكديگر داشته باشيم. گفته مي‌شود كه هانتسمن از روز سوم اكتبر سمت خود را ترك خواهد كرد. او يك خانواده تاثيرگذار و مشهور در يوتا دارد كه قطعا از او در امريكا استقبال خواهند كرد. او تاكنون دوبار به عنوان فرماندار يوتا انتخاب شده است. او در سال 2011 در انتخابات مقدماتي رياست‌جمهوري حزب جمهوريخواه نيز شركت كرد. گفته مي‌شود به احتمال زياد هانتسمن بار ديگر در انتخابات فرمانداري يوتا شركت كند. با اين حال هانتسمن به اين اميد به روسيه رفت تا روند روابط ميان امريكا و روسيه را معكوس كند. اما نه تنها اين كار را انجام نداد بلكه استعفاي او نشان داد كه بحران در روابط ميان امريكا و روسيه تا چه حد جدي است. به نظر مي‌رسد به خصوص طي روزهاي اخير روسيه اصلا تمايل زيادي به همكاري با هانتسمن نداشته است. ماريا زاخارووا، سخنگوي وزارت خارجه روسيه روز سه شنبه امريكا را عامل اصلي اعتراضات مردمي در مسكو دانست. اعتراضاتي كه طي روزهاي اخير به شدت بالا گرفت. روز گذشته نيز وزارت خارجه روسيه پس از انتشار خبر استعفاي هانتسمن عنوان كرد كه هر چند او ديپلماتي حرفه‌اي بود اما با توجه به سياست‌هاي داخلي امريكا نمي‌توانست كاري از پيش ببرد. به نوشته خبرگزاري تاس روسيه، نامه استعفاي هانتسمن را نيز مي‌توان به چند بخش كلي تقسيم كرد كه يك بخش آن كاملا عليه روسيه صحبت شده كه نشان مي‌داد چه شرايط دشواري بر روابط دو كشور حاكم است. از سوي ديگر او در نامه خود بر ديپلماسي عمومي و همچنين حفظ كانال‌هاي گفت‌وگو با روسيه تاكيد كرده است. مايكل مك فال سفير پيشين ايالات متحده در روسيه در گفت‌وگو با تاس عنوان كرد كه از شنيدن ارايه نامه استعفاي هانتسمن متعجب نشدم. چرا كه در دوره تصدي سفارت هانتسمن هيچ فضايي براي بهبود روابط با مسكو وجود نداشت. گفته مي‌شود هنگامي كه هانتسمن به همراه همتاي خود آناتولي آنتونوف سفير روسيه در واشنگتن به محل‌هاي ماموريت خود رفتند، طرفين نمي‌توانستند هيچ ديدار مستقيمي با مقام‌هاي عاليرتبه داشته باشند و مشكلي دوجانبه براي هر دو وجود داشت و بنا شد هر دو براي برقراري چنين جلساتي به يكديگر كمك كنند. به نوشته تاس هر دو اگرچه تلاش‌هايي در اين زمينه انجام دادند، اما گفته مي‌شود كه برخي مقام‌هاي روسي موافقت كردند كه با هانتسمن ديدار كنند اما براي آنتونوف چنين اتفاقي رخ نداد. با اين حال برخي منابع عنوان مي‌كنند كه از چند ماه قبل بحث خداحافظي هانتسمن از سفارت روسيه مطرح بوده است و از مدت‌ها قبل برنامه‌هاي خداحافظي خود را نيز چيده است. به گزارش سي‌ان‌ان در تماس تلفني كه پنج روز پيش ميان ترامپ و پوتين انجام شد دو طرف بر لزوم تغيير سفرا با يكديگر صحبت كرده بودند كه اين موضوع را مي‌توان اصلي‌ترين عامل جدايي هانتسمن از سفارت در مسكو دانست.