طالبان منتظر «بله» ترامپ

بعد از 8 دور مذاكره دولت امريكا با شبه‌نظاميان طالبان در افغانستان، به نظر مي‌رسد كه دولت امريكا در آستانه تصميم‌گيري نهايي در مورد سرنوشت طولاني‌ترين جنگ فرامرزي اين كشور رسيده است. يك ماه و نيم مانده به انتخابات رياست‌جمهوري در افغانستان و بعد از نزديك به يك سال مذاكرات فشرده زلماي خليل‌زاد، ديپلمات افغان‌تبار امريكايي با شبه‌نظاميان طالبان، روز جمعه ديپلمات‌ها و مقام‌هاي ارشد نظامي و امنيتي ايالات متحده در تفريح‌گاه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور اين كشور در نيوجرسي گرد هم آمدند تا سياست آينده امريكا در مذاكرات با طالبان را بررسي كنند. زلماي خليل‌زاد كه قرار است به زودي دور نهم گفت‌وگوها با طالبان را در دوحه پايتخت قطر آغاز كند، گزارش نتايج تازه‌ترين گفت‌وگوهايش را در اختيار جمعي از بلندپايه‌ترين مقام‌هاي امريكايي قرار داد. در اين نشست به نوشته رسانه‌هاي امريكايي دونالد ترامپ، رييس‌جمهور، مايك پنس، معاون رييس‌جمهور، مايك پمپئو، وزير امورخارجه، جينا هسپل، رييس آژانس اطلاعات مركزي (CIA)، مارك اسپر، وزير دفاع و ژنرال جوزف دانفورد، فرمانده ستاد مشترك، جان بولتون، مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور و زلماي خليل‌زاد، فرستاده ويژه ايالات متحده در امور افغانستان حضور داشتند. زلماي خليل‌زاد اسفند ماه سال گذشته اعلام كرده‌بود كه به چارچوبي براي توافق با طالبان دست يافته است و در طول هفته‌هاي گذشته گمانه‌زني‌هايي در مورد امضاي قريب‌الوقوع يك توافق ميان طالبان و امريكا براساس چهار محور «خروج نظاميان خارجي از افغانستان»، «آتش‌بس سراسري»، «گفت‌وگوي بين افغان» و «عدم اجازه به گروه‌هاي تروريستي براي حملات فرامرزي از خاك افغانستان» مطرح شده‌بود. به نوشته وال استريت ژورنال، در تفاهمنامه‌اي كه پيش‌بيني مي‌شود در صورت موافقت رييس‌جمهور امريكا به زودي ميان امريكا و طالبان امضا شود، قرار است محل و زمان گفت‌وگوهاي بين افغان‌ها و همچنين جدول زماني خروج نيروهاي امريكايي از افغانستان اعلام شود.

مايك پمپئو كه پيش از اين در جلسه‌اي تاكيد كرده‌بود عقب‌نشيني نيروهاي امريكايي از افغانستان تا پيش از انتخابات امريكا در پاييز 1399، دستور مستقيم رييس‌جمهور است و انجام اين كار را وظيفه خود مي‌داند، با صدور بيانيه‌اي در مورد نشست روز جمعه با رييس‌جمهور امريكا در مورد سرنوشت جنگ افغانستان تاكيد كرد: «در ادامه همكاري‌هاي نزديك با دولت افغانستان، ما همچنان به رسيدن يك توافق صلح جامع متعهديم؛ توافقي كه به كاهش خشونت منجر شود و آتش‌بسي كه تضمين كند از خاك افغانستان هرگز ديگر براي حمله به ايالات متحده امريكا يا متحدانش استفاده نمي‌شود و همه افغان‌ها را براي رسيدن به صلح در كنار هم جمع مي‌كند.» در طول دو سال گذشته و از زمان اعلام استراتژي جديد ايالات متحده امريكا در مورد افغانستان، در كنار رشد نفوذ گروه‌هاي تروريستي جديد مانند داعش در افغانستان، تعداد تلفات غيرنظامياني كه مستقيما بر اثر حملات امريكا، دولت افغانستان و طالبان جان خود را از دست مي‌دهند، به بالاترين ميزان خود در يك دهه گذشته رسيده است.

انتقادهاي تند از برنامه خروج

تلاش امريكا براي عقب‌نشيني فوري از افغانستان، با انتقاد گروهي از سياستمداران ارشد امريكايي ازجمله متحدان دونالد ترامپ در سنا مواجه شده است. سناتور ليندسي گراهام، نماينده كاروليناي جنوبي در سناي امريكا كه از متحدان نزديك و معتمد ترامپ محسوب مي‌شود، روز جمعه با صدور بيانيه‌اي ضمن انتقاد از تلاش براي عقب‌نشيني از افغانستان تاكيد كرد: «توافقي كه امكان عمليات ضدتروريستي امريكا در افغانستان را ايجاد نكند، توافق صلح نيست، بلكه جاده صاف كردن براي گروه‌هاي اسلام‌گراي افراطي است كه قصد دارند بار ديگر به خاك امريكا حمله كنند.» اين سناتور امريكا ضمن ابراز اميدواري از اينكه رييس‌جمهور امريكا تصميمي جدي در اين مورد اتخاذ كند تاكيد كرده است: «يك توافق بد باعث مي‌شود تا همه جنبش‌هاي افراطي در جهان، به حالت آماده‌باش در بيايند.»

در جلسه روز جمعه رييس‌جمهور امريكا با مشاوران امنيتي‌اش در مورد افغانستان، فقط يك مقام ارشد نظامي حاضر بود. ژنرال جوزف دانفورد كه قرار است به زودي جاي خود را به ژنرال مايك مايلي بدهد، در نشست نيوجرسي حاضر شده‌بود. مارك مايلي، پيش از اين در جلسه استماع كنگره تاكيد كرده‌بود كه خروج بدون برنامه‌ريزي و خام‌انديشانه نيروهاي امريكايي از افغانستان «يك اشتباه عظيم» است. مارك مايلي كه ماه آينده كارش را به عنوان فرمانده ستاد مشترك آغاز مي‌كند تاكيد كرده است كه به اعتقاد او حضور نيروهاي نظامي امريكايي در افغانستان، براي موفقيت هر توافق صلحي لازم است. همزمان پايگاه خبري پوليتيكو در گزارشي با اشاره به اظهارنظرهاي متعدد ترامپ در مورد علاقه‌اش براي عقب‌نشيني نيروهاي امريكايي از افغانستان، مي‌نويسد: «اين ناشكيبايي ترامپ باعث شده است تا دست مذاكره‌كنندگان امريكايي با طالبان خالي باشد.» يك كارشناس امور افغانستان به پوليتيكو مي‌گويد: «اين تمايل غيرقابل انكار ترامپ باعث شده است كه خليل‌زاد مجبور باشد دست خالي در دوحه مذاكره كند و همزمان اين مشوق را در اختيار طالبان قرار مي‌دهد كه در مذاكرات تعلل و تاخير ايجاد كنند، چرا كه با خود مي‌گويند وقتي مي‌توانيم رايگان چيزي را كه مي‌خواهيم بگيريم، اصلا بر سر چه چيزي مذاكره مي‌كنيم؟»

نگراني نظاميان مستقر در كابل

پوليتيكو در گزارشي با اشاره به سردرگمي‌هاي موجود در كاخ سفيد در مورد وضعيت جنگ در افغانستان نوشته است كه مركز فرماندهي نظاميان امريكايي در كابل دو سال است كه با اضطراب منتظر وقوع رويدادي جديد در واشنگتن است. به نوشته اين رسانه امريكايي نظاميان امريكايي در كابل هر لحظه منتظرند كه با يك توييت، فرمان اجرايي يا دستور از مركز كل استراتژي اعلام شده در سال 2017 كن فيكون شود. بر اساس استراتژي جديدي كه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا تابستان دو سال پيش اعلام كرده‌بود، مقرر شده‌بود با افزايش حجم نظاميان امريكايي در افغانستان فشار نظامي به طالبان به حدي افزايش پيدا كند كه حاضر به پذيرش صلح شوند. اما اظهارنظرهاي علني رييس‌جمهور و درزهاي اطلاعاتي در واشنگتن نشان مي‌دهد كه رييس‌جمهور امريكا، بي‌صبرانه منتظر فرصتي براي خارج كردن تمامي نيروهايش از خاك افغانستان است. دستور سال گذشته ترامپ براي خروج تمام نظاميان امريكايي از سوريه و كاهش نظاميان در افغانستان، اين نگراني‌ها را افزايش داد. هر چند با مقاومت جدي مشاوران ترامپ، از جمله فرمانده ستاد مشترك ارتش امريكا، جوزف دانفورد و نمايندگان جمهوريخواه كنگره از جمله ليندسي گراهام، جلوي عملي شدن اين فرمان گرفته‌شد.

به نوشته پوليتيكو، بعد از اين فرمان بود كه ژنرال آستين ميلر، فرمانده ميداني نظاميان امريكايي در افغانستان، يك گروه كوچك از افسران براي برنامه‌ريزي عقب‌نشيني نظاميان امريكايي، در صورت صدور فرمان عقب‌نشيني تشكيل داد. يكي از فرماندهان ميداني امريكا در افغانستان، به پوليتيكو گفته است: «براي حفظ روحيه و نگراني از وحشت‌زدگي متحدان به ويژه دولت افغانستان، اين گروه بسيار كوچك و غيرمتمركز نگه داشته‌شد.» اين گروه برنامه‌ريزي نهايتا به بخشي از موضوع مذاكرات زلماي خليل‌زاد و گروه طالبان در دوحه تبديل شد. براساس گزارش پوليتيكو، آستين ميلر، گزينه‌هاي مختلفي در مورد عقب‌نشيني نيروهاي امريكايي از عراق به زلماي خليل‌زاد داده است، از جمله گزينه عقب‌نشيني وسيع كه بر اساس آن فقط يك واحد كوچك مبارزه با تروريسم از سوي امريكا در خاك افغانستان باقي خواهد ماند. نهايتا مقام‌هاي امريكايي به اين نتيجه رسيدند كه اولين مرحله عقب‌نشيني بايد شكلي يابد كه بين 8600 تا 9000 نيروي امريكا در افغانستان باقي بمانند. در حال حاضر نزديك به 13 تا 14 هزار نيروي امريكايي در خاك افغانستان حضور دارند.

ادعاي رد و بدل شدن پيام ميان تهران

و واشنگتن

روز جمعه، خبرگزاري بريتانيايي رويترز در گزارشي اختصاصي ادعا كرد كه اخيرا برخي واسطه‌ها ميان تهران و واشنگتن پيام‌هايي در مورد وضعيت افغانستان رد و بدل كرده‌اند. اين خبرگزاري مدعي شده است كه يكي از پيام‌ها از سوي مقام ارشد ايراني را مشاهده كرده است كه در آن ديپلمات ايراني به‌شدت «از ميان‌بر‌هاي غيرعادي» زلماي خليل‌زاد، براي مذاكره مستقيم با طالبان انتقاد شده و مذاكرات امريكا را عامل «تقويت جايگاه سياسي طالبان» در افغانستان عنوان كرده است. به نوشته رويترز، برخي مقام‌هاي خارجي كه قصد ميانجي‌گري ميان تهران و واشنگتن را دارند، اخيرا تلاش كرده‌اند با استفاده از منافع مشترك ايران و امريكا در مورد آينده افغانستان، پلي براي ارتباط ميان مقام‌هاي جمهوري اسلامي ايران و ايالات متحده امريكا ايجاد كنند. يك مقام آگاه امريكايي به رويترز گفته است كه مايك پمپئو، وزير خارجه امريكا و جان بولتون، مشاور امنيت ملي اين كشور، كاملا با هرگونه مذاكره با تهران در مورد افغانستان مخالفت كرده‌اند و به رييس‌جمهور اطمينان داده‌اند كه «نهايتا ايران در برابر فشارها مجبور به تسليم و اجراي خواسته‌هاي امريكا خواهد شد.» به نوشته رويترز، نه كاخ سفيد و نه وزارت خارجه امريكا حاضر به اظهارنظر در مورد رد و بدل شدن چنين پيام‌هايي نشده‌اند و مقام‌هاي ايراني هم هرگونه مذاكره مستقيم پنهاني با ايالات متحده امريكا را تكذيب كرده‌اند. رايان كروكر، سفير پيشين امريكا در افغانستان، نسبت به موفقيت واسطه‌ها ميان تهران و واشنگتن براي ايجاد زمينه مذاكره بين دو كشور اظهار بدبيني كرده است و مي‌گويد: «با توجه به سياستي كه اين دولت در برابر ايران در پيش گرفته است، تصور مي‌كنم كه اصولا امكان چنين مذاكراتي از بين رفته‌باشد.»