هرج و مرج در ايتاليا
مرتضي مكي
كوتاه بودن عمر دولت‌ها در ايتاليا موضوع غيرمترقبه و عجيبي نيست. بعد از جنگ جهاني دوم شاهد آن بوديم كه بيش از 60 دولت در ايتاليا سر كار آمدند و عمر اكثر دولت‌هاي حاكم بر ايتاليا به غير از دو يا سه دوره در حدود 2 تا 3 سال بوده است. از ابتدا نيز پيش‌بيني مي‌شد هنگامي كه دو حزب ليگ به رهبري متيو سالويني و پنج ستاره به رهبري لوييجي دي‌مايو براي تشكيل دولت ائتلاف كردند، نتوانند مدت زيادي در كنار هم دوام بياورند. به هر حال اين دو حزب در مخالفت با حزب چپ دموكرات و برخي سياست‌هاي ضدمهاجرتي با يكديگر اشتراك نظر داشتند اما در مسائل بنيادين اقتصادي و اجتماعي اختلاف نظرهاي عميقي داشتند كه اين موضوع در نهايت منجر به جدايي آنها و سقوط دولت آقاي جوزپ كونته، نخست وزير ايتاليا شد. تفاوت اين دوره از وضعيت سياسي حاكم بر ايتاليا با ادوار گذشته كه دولت سقوط مي‌كرد در اين است كه ايتاليا در وضعيت اقتصادي بسيار شكننده‌اي قرار دارد. سياست‌هاي ضد مهاجرتي اين كشور باعث به وجود آمدن شكاف عميقي در داخل شده است و مواضع ضد اتحاديه‌اي كه دولت اين كشور اتخاذ كرده اختلافات جدي با آلمان و فرانسه به عنوان متحدين ايتاليا در اتحاديه اروپا به وجود آورده است. ايتاليا تا پيش از دولت فعلي يكي از دولت‌هاي همگرا و پيشرو در اتحاديه اروپا بود. اما يك سال پيش كه ماتيو سالويني و دي‌مايو كه يك دولت ائتلافي را تشكيل دادند سياست‌هاي ضد اتحاديه‌اي در پيش گرفتند شكاف در اتحاديه اروپا در خصوص مسائل مختلف از جمله موارد مهاجرتي و اقتصادي به وجود آمد. سقوط دولت در چنين شرايط اقتصادي و سياسي فضاي ابهام در داخل ايتاليا را بسيار مبهم مي‌كند و در داخل اتحاديه نيز نگراني‌هاي جدي در خصوص وضعيت سياسي حاكم ايجاد خواهد كرد.
به هر حال ايتاليا سومين قدرت اقتصادي حوزه يورو به حساب مي‌آيد و از پايه‌گذاران و قدرت‌هاي اقتصادي اتحاديه اروپا محسوب مي‌شود. از همين رو هر تحول سياسي و اقتصادي در اين كشور مي‌تواند تبعات بسيار زيادي روي اتحاديه اروپا داشته باشد. در حال حاضر مواضع آقاي سالويني بسيار جاه‌طلبانه است و موضوع بودجه اتحاديه اروپا شايد تبديل به مستمسكي براي او شده است تا بتواند اهداف و برنامه‌هاي سياسي خود را پيش ببرد. طبق آخرين نظرسنجي‌ها حزب ليگ تحت رهبري سالويني در موقعيت بهتري نسبت به چند ماه پيش قرار گرفته است. در مقابل حزب پنج ستاره با كاهش محبوبيت مواجه شده است. حزب پنج ستاره نتوانست به وعده‌هاي خود در خصوص حاميان اين گروه كه بيشتر در جنوب ايتاليا هستند، عمل كند. جنوب ايتاليا از وضعيت معيشتي چندان خوبي برخوردار نيستند و حزب پنج ستاره وعده داده بود كه شرايط را براي آنها تغيير دهد اما اين اتفاق رخ نداد. از همين رو محبوبيت اين حزب به شدت كاهش پيدا كرده است. اما در سوي ديگر حزب ليگ شمال به رهبري سالويني توانست بخشي از وعده‌هاي خود در خصوص سياست‌هاي ضد مهاجرتي و همچنين كنترل ورود مهاجرين به اتحاديه اروپا و ايستادگي در برابر بسياري از خواسته‌هاي اتحاديه اروپا انتظارات ايتاليايي‌ها و به خصوص آنهايي كه در شمال اين كشور زندگي مي‌كنند را برآورده كند. بخشي كه از ثروت و رفاه بيشتري برخوردار هستند. سالويني با توجه به ارزيابي كه از وضعيت سياسي ايتاليا به دست آورده تصور مي‌كند كه با برگزاري يك انتخابات زودهنگام مي‌تواند شرايط را براي تشكيل يك دولت يك دست راستي فراهم كند. در حال حاضر شرايط ايتاليا به طور كامل در ابهام قرار دارد. دولت آقاي كونته در زماني تشكيل شد كه بسياري 24 ساعت پيش از آن منتظر برگزاري يك انتخابات زودهنگام بودند. چرا كه حزب ليگ با حزب پنج ستاره نتوانسته بودند به توافق برسند. اما به ناگاه شاهد آن بوديم طي چند ساعت همه معادلات تغيير كرد و دي‌مايو و سالويني توانستند به يك توافق دست پيدا كنند. اكنون شرايط بسيار مبهم و پيچيده‌اي است. رييس‌جمهور ايتاليا كه در مواقع بحراني نقش پررنگي را در عرصه سياسي اين كشور ايفا مي‌كند، حتما تلاش خواهد كرد كه از انتخابات زودهنگام جلوگيري كند. چرا كه انتخابات زودهنگام بحران در فضاي سياسي ايتاليا را بيشتر خواهد كرد. در چنين شرايطي تشكيل دولت ائتلافي بسيار سخت خواهد بود. حزب دست راستي آقاي سالويني بعيد به نظر مي‌رسد كه بتواند در صحنه سياسي با ساير احزاب راست دولت ائتلافي تشكيل دهد چرا كه كرسي‌هاي لازم را در اختيار ندارند. با حزب دموكرات نيز هيچ اشتراك نظري وجود ندارد و تنها گزينه ائتلاف ميان حزب دموكرات و پنج ستاره است. بايد ديد كه جنبش پنج ستاره تا چه حد حاضر است كه مواضع گذشته خود را كه در قبال حزب دموكرات در پيش گرفته بود را تغيير دهد تا بتواند وارد ائتلاف با اين حزب شود. اما يك گزينه ديگر ايجاد ائتلاف بزرگ در پارلمان ايتاليا است تا اين كشور از دوره گذار تصويب بودجه 2020 عبور كند و در شرايط مناسب‌تري انتخابات زودهنگام برگزار شود. اما سالويني بر اين عقيده است كه در يك انتخابات زودهنگام شانس حزب ليگ براي تشكيل دولت ائتلافي بيشتر خواهد شد.