بحران در رم

جوزپه كونته، نخست‌وزير ايتاليا روز سه‌شنبه از مقام خود كناره‌گيري كرد تا راه براي ماجراجويي سياسي تازه متئو سالويني، رهبر عوام‌گراي حزب ليگ باز شود. هر چند نخست‌وزير ايتاليا در سخنراني استعفايش شكي باقي نگذاشت كه سالويني، وزير كشور جاه‌طلبش را عامل اصلي كناره‌گيري دولت و فروپاشي كابينه مي‌داند. يك سال و يك ماه و يك هفته بعد از تشكيل كابينه جوزپه كونته در ايتاليا، ايده نخست‌وزيري يك چهره بي‌طرف بر دولت ائتلافي احزاب عوام‌گراي راست و چپ به بن‌بست رسيد. جوزپه كونته در سخنراني آتشين خود در جمع نمايندگان سناي ايتاليا، وزير كشور و معاون خودش را به مانع‌تراشي در برابر عملكرد دولت متهم و از مقام خود كناره‌گيري كرد. كونته كه يك استاد دانشگاه و شخصيتي كمتر شناخته ‌شده‌اي در فضاي سياسي ايتاليا بود بعد از انتخابات سال گذشته با توافق حزب ليگ و جنبش پنج ‌ستاره به رياست دولت ائتلافي انتخاب شد اما شرايط در ايتاليا به سرعت در حال تغيير است، جنبش عوام‌گراي پنج ستاره كه در انتخابات اسفند 1396 با كسب 219 كرسي به بزرگ‌ترين فراكسيون پارلمان تبديل شد به تدريج جذابيت خود را براي راي‌دهندگان از دست داده‌است در برابر حزب راست‌گراي ليگ به رهبري متئو سالويني، وزير كشور كه بعد از انتخابات اسفند 1396 با 125 كرسي به دومين فراكسيون بزرگ پارلمان تبديل شده ‌بود با استقبال بيشتر افكار عمومي مواجه شده ‌است.

سرجيو ماتارلا، رييس‌جمهور ايتاليا روز چهارشنبه رهبران احزاب پارلمان را براي تصميم‌گيري در مورد سرنوشت دولت دعوت كرد. با كناره‌گيري نخست‌وزير، تصميم در مورد وضعيت آينده دولت در اختيار رييس‌جمهور ايتاليا بود. او مي‌تواند دستور تشكيل يك دولت موقت به رهبري نخست‌وزير مستعفي يا يك شخصيت غيرحزبي مرضي‌الطرفين بدهد يا اينكه در صورت فقدان گزينه جايگزين و عدم موافقت احزاب عمده ايتاليايي براي تشكيل يك دولت جديد، دستور برگزاري انتخابات زودرس را مطرح كند. انتخابات بعدي در ايتاليا براي 4 سال ديگر برنامه‌ريزي شده‌ است اما همزمان تصميم‌هاي سختي در برابر پارلمان اين كشور قرار دارد كه بايد به سرعت مورد رسيدگي قرار گيرند. بودجه 2020 ايتاليا از جمله افزايش شديد ماليات بر مصرف براي تامين مالي بودجه يكي از اصلي‌ترين چالش‌هاي پارلمان خواهد بود. تصويب يك بودجه رياضتي مي‌تواند ركود اقتصادي در ايتاليا را مجددا احيا كند. در برابر يك بودجه پرهزينه با كسري بالا ممكن است با مخالفت اتحاديه اروپا مواجه شود. سالويني گفته ‌است كه بودجه 50 ميليارد دلاري براي سال آينده ايتاليا در نظر دارد كه در آن كاهش ماليات‌ها پيش‌بيني شده ‌ و در صورت رسيدن به قدرت به تصويب مي‌رساند. متئو سالويني كه در طول يك سال گذشته محبوبيت خود را با سياست‌هاي عامه‌پسند ضد مهاجرتي در ميان راي‌دهندگان ايتاليايي افزايش داده ‌است نسبت به رويارويي با اتحاديه اروپا و اتخاذ سياست‌هاي يكجانبه‌گرايانه هراسي ندارد. سالويني با شعار ملي‌گرايانه «نخست ايتاليايي‌ها» تاكنون حزب ليگ را از يك حزب محلي در شمال ايتاليا به حزبي سراسري تبديل كرده ‌است كه با محبوبيت 38 درصد در ميان راي‌دهندگان در صورت برگزاري انتخابات زودرس مي‌تواند به اصلي‌ترين حزب پارلمان تبديل شود.

سالويني با اعتقاد به اينكه در صورت انحلال پارلمان و برگزاري انتخابات زودرس مي‌تواند حزبش را به حزب اصلي پارلمان تبديل كند و مقام نخست‌وزيري را در اختيار بگيرد، حزبش را از ائتلاف حاكم خارج كرده‌است تا با راي عدم اعتماد به دولت كونته بتواند زمينه را براي برگزاري انتخابات زودرس فراهم كند. انتظار مي‌رفت روز سه‌شنبه، اعتماد به كابينه جوزپه كونته در پارلمان ايتاليا به راي گذاشته‌ شود اما نخست‌وزير اين كشور تصميم گرفت تا به جاي بازي كردن بر اساس نقشه وزير كشور جاه‌طلب دولتش، قبل از راي عدم اعتماد از مقام خود كناره‌گيري كند. حالا استعفاي نخست‌وزير روي ميز سرجيو ماتارلا، رييس‌جمهور ايتاليا قرار مي‌گيرد. ماتارلا در مشورت با رهبران احزاب پارلمان تصميم خواهد گرفت كه تا زمان انتخاب دولت جديد در ايتاليا، كونته به كار خود ادامه دهد يا اينكه يك فرد غيرحزبي به عنوان نخست‌وزير موقت اداره امور را در اختيار بگيرد.

همزمان يك مانع ديگر در برابر جاه‌طلبي سالويني براي رسيدن به قدرت در ايتاليا قرار گرفته ‌است. حزب دموكرات ايتاليا، سومين حزب پارلمان كه پيش از به قدرت رسيدن ائتلاف پنج ‌ستاره و ليگ، قدرت را در اختيار داشت حالا ممكن است از بغض سالويني با جنبش پنج ‌ستاره ائتلاف كند تا قدرت از دستان راست‌گرايان پوپوليست دور بماند. هر چند به دليل اختلاف نظرهاي جدي ميان جنبش پنج ستاره و حزب دموكرات احتمال تشكيل يا پايداري چنين ائتلافي بسيار ناچيز است اما بلافاصله بعد از كناره‌گيري نخست‌وزير از مقامش، رسانه‌هاي ايتاليايي اين احتمال را مطرح مي‌كنند. اوايل ماه جاري ميلادي زماني كه سالويني اولين ‌بار ايده راي اعتماد به كابينه را مطرح كرد، نمايندگان حزب دموكرات و جنبش پنج ستاره يك صدا با آن مخالفت كردند، اقدامي بي‌سابقه كه نشان از منافع مشترك دو حزب در رويارويي با جاه‌طلبي سالويني داشت. متئو رنزي، نخست‌وزير پيشين از حزب دموكرات معتقد است كه ائتلاف ميان حزبش و جنبش پنج‌ ستاره تنها راه برون‌رفت از بحران كنوني در ايتالياست در برابر نيكولا زينگارتي، رهبر كنوني حزب دموكرات نگران اين است كه ائتلاف با جنبش رو به افول و عوام‌گراي پنج ‌ستاره باعث ضربه خوردن به اعتبار حزب دموكرات و كاهش محبوبيت آن در انتخابات بعدي شود.

ايده ديگري كه مي‌تواند جلوي انتخابات زودهنگام و به قدرت رسيدن متئو سالويني را بگيرد، ائتلاف موسوم به «اورسلا» در ايتالياست. حزب فورتزا ايتاليا، حزب راست‌گراي ميانه‌رو و فراكسيون چهارم پارلمان از نظر تعداد كرسي‌ها كه توسط سيلويو برلوسكوني، نخست‌وزير اسبق ايتاليا بنيان‌ گذاشته‌ شده‌ است در صورت ائتلاف با جنبش 5 ستاره مي‌تواند در مسير تشكيل دولت قرار گيرد. اين دو حزب نيز به تازگي در انتخابات رييس كميسيون بر خلاف ديگر احزاب ايتاليايي در پارلمان اروپا به انتخاب اورسلا فون درلاين، رييس جديد كميسيون راي مثبت دادند. رومانو پرودي، نخست‌وزير پيشين ايتاليا و رييس اسبق كميسيون اروپايي از جمله هواداران ايده تشكيل ائتلاف اورسلاست و معتقد است چنين ائتلافي مي‌تواند پايدارتر و معتبرتر از ائتلاف ميان حزب دموكرات و جنبش پنج‌ ستاره باشد.