اصلاح ساختار اقتصادي در ايران كليد خورد بلومبرگ: ارزش پول ملي ايران حفظ شد
ارسال لايحه حذف صفرها از پول ملي به مجلس
گروه اقتصادي
لايحه حذف چهار صفر از پول ملي پس از تهيه توسط بانك مركزي به هيات دولت فرستاده شد كه پس از تصويب اوليه، روز گذشته توسط رييس‌جمهور با يك فوريت به مجلس ارسال شد. طبق اين لايحه هر تومان جديد برابر ۱۰۰۰۰ ريال فعلي و ۱۰۰ پارسه است. پارسه واحد پول خرد خواهد بود. هر چند برخي كارشناسان و نمايندگان مجلس حذف صفر از پول ملي را هزينه‌بر و فاقد اولويت اقتصادي براي كشور مي‌دانند اما بلومبرگ در گزارشي حذف چهار صفر از پول ملي را داراي ابعادي رواني مي‌داند كه مي‌تواند در شرايط تحريم ارزش پول ملي را تاحدي تثبيت كند. بلومبرگ اقدامات و عملكرد بانك مركزي براي جلوگيري از كاهش بيشتر ارزش پول ملي را مثبت و اثربخش ارزيابي كرد.
تومان و پارسه جايگزين ريال مي‌شوند
وجود تورم مزمن و افزايش آن به‌خصوص بعد از تحريم‌هاي نفتي، كاهش قدرت خريد افراد را به‌دنبال داشته است. هر زمان كه نرخ تورم افزايش يابد، حجم قابل‌توجهي از اسكناس براي انجام مراودات روزانه موردنياز است و به‌طور طبيعي حجم اسكناس و مسكوك در گردش نيز افزايش مي‌يابد. استفاده از ارقام بزرگ در مبادلات ساده روزمره و مسائل محاسباتي ناشي از آن، افت حيثيت ظاهري پول ملي در مقايسه با ساير اسعار بين‌المللي از ديگر پيامدهاي منفي كاهش ارزش پول ملي به حساب مي‌آيد، از اين رو بانك مركزي لايحه‌اي را براي حذف چهار صفر از پول ملي تهيه كرد كه روز گذشته براي بررسي‌هاي بيشتر به مجلس فرستاده شد. تاريخچه حذف چهار صفر از پول ملي به سال 1372 بازمي‌گردد. هر چند در آن زمان مسكوت ماند و در سال 1386 و با دستور رييس‌جمهور وقت مجددا در دستور كار قرار گرفت ولي به دليل مشكلات دولت كه نشات گرفته از تحريم‌هاي هسته‌اي، نفتي و بانكي بود همچنين اجراي طرح هدفمندي يارانه‌ها و افزايش ناگهاني تورم، به فراموشي سپرده شد تا اينكه در آبان سال 1395 معاون امور بانكي وقت بانك مركزي ضمن تاييد اين نكته كه صفرهاي پول ملي بايد حذف شود، جريان حذف صفرها را
بر سر زبان‌ها انداخت. سرانجام در 9 مرداد ماه هيات دولت حذف صفرها را تصويب كرد. عبدالناصر همتي، رييس كل بانك مركزي نيز در توضيح اين لايحه گفت: اجراي اين طرح، حداقل دو سال زمان مي‌برد و هزينه ميلياردي نخواهد داشت. با اين كار هزينه چاپ پول كاهش مي‌يابد و روند حسابرسي‌ها نيز ساده‌تر انجام خواهد شد.
نوع بيان قيمت‌ها چگونه تغيير مي‌كند؟
با حذف چهار صفر از پول ملي، خوانش قيمت‌ها و نحوه نگارش آنها نيز دستخوش تغيير مي‌شود.
به عنوان مثال هر سكه بهار آزادي كه چهار ميليون و 150 هزار تومان قيمت دارد با تغيير واحد پول برابر با 4150 تومان مي‌شود. قيمت هر دلار كه در كانال 11 هزار و 700 تومان است، به 11 تومان و 7 پارسه تغيير نام مي‌دهد. قيمت محصولي كه به قرار كيلويي 9500 تومان است به 9.5 تغيير پيدا مي‌كند. به صورت كلي موضوع حذف چهار صفر از پول ملي، بيشتر در اسناد حسابرسي موضوعيت پيدا مي‌كند.
استقامت؛ راه مقابله با تحريم
تحريم‌هاي امريكا از طريق دو بعد اساسي اقتصاد ايران را تحت‌تاثير قرار داده است. بعد اول كه مهم‌ترين آن است، ايجاد محدوديت در صادرات نفت است و بعد دوم نيز خروج شركت‌هاي خارجي و كاهش سرمايه‌گذاري خارجي است. كاهش فروش نفت علاوه بر آنكه ذخاير ارزي را تحت‌تاثير قرار مي‌دهد، ريال را با افت ارزش مواجه مي‌كند؛ اتفاقي كه در سال 97 افتاد و قيمت دلار از حدود 5 هزار و 210 تومان در فروردين 97 به 13 هزار و 100 تومان در اسفند سال گذشته رسيد. از سوي ديگر طبق آمارهاي رسمي از ابتداي سال 2019 تا اوايل ماه مه حدود 30درصد از ارزش پول ملي كاهش يافت. در اين راستا اقداماتي براي كنترل بازار ارز و جلوگيري از افزايش بيشتر قيمت‌ها صورت گرفت.
بلومبرگ در گزارشي با برشمردن مشكلات ايران پس از تحريم‌هاي نفتي و خروج شركت‌هاي خارجي از ايران، به بررسي سياست‌هاي ارزي و پولي كه كشور براي مقابله با آن در پيش گرفته، پرداخت. بلومبرگ معتقد است ايران توانسته اثرات منفي تحريم‌ها بر اقتصاد را مديريت كرده و مانع از كاهش ارزش بيشتر دلار شود. اولين اقدام، استفاده از سيستم چندنرخي ارز بود تا بتواند وضعيت بازار سياه را كه در آن عرضه و تقاضا به صورت نامحدود و خارج از قيمت ارز دولتي 4200 تومان بود، كنترل كند. پس از آن و براي بهبود اوضاع تجارت، سامانه نيما براي بازرگانان راه‌اندازي شد. هر چند در ابتدا و به‌دليل تفاوت بين نرخ ارز بازار و نرخ ارز در سامانه نيما، بسياري از صادركنندگان ترجيح دادند ارز خود را در بازار غيررسمي بفروشند تا سود كسب كنند. هر چند كه در ماه‌هاي اخير بانك مركزي توانست با اعمال سياست‌هاي پولي، نرخ ارز در بازار آزاد را به سامانه نيما نزديك كند. با اين اقدام شركت‌هاي بيشتري تشويق شدند تا ارز حاصل از صادرات خود را در سامانه نيما بفروشند. طبق آخرين آمار ارايه شده توسط اتاق بازرگاني تهران از ابتداي سال 98 تا 20 مرداد، 6.6 ميليون يورو ارز به اين سامانه تزريق شده است.
اقدام ديگري كه دولت براي كاهش آسيب‌پذيري در قبال تحريم‌ها اتخاذ كرد، حذف چهار صفر از پول ملي است. همتي در توضيح اين اقدام گفت: حذف صفر از پول ملي در كنار ساير اقدامات اساسي بانك مركزي براي اصلاح نظام بانكي و به‌كارگيري ابزارهاي نوين سياست‌هاي پولي و شيوه‌هاي جديد و كارآمد نظارت بر بانك‌ها خواهد بود و عملياتي شدن آن عملا متاخر بر اصلاحات بانكي خواهد بود. به گفته رييس كل بانك مركزي، اصلاح نرخ برابري پول ملي از طريق حذف صفرها وجهه پول ملي را در صحنه بين‌المللي ارتقا مي‌بخشد و اقدامي است كه در بسياري از كشورها كنار ساير اقدامات، سرآغازي براي اصلاحات جدي اقتصادي است؛ نكته‌اي كه بلومبرگ در گزارشي نيز به آن پرداخت و معتقد است ايران توانست با اتخاذ سياست‌هاي پولي مناسب در دوران تحريم، تا حدي ارزش پول ملي‌اش را حفظ كند.
چارلز رابرتسون، اقتصاددان ارشد در گفت‌وگو با بلومبرگ ضمن تاييد اين موضوع كه حذف چهار صفر از پول ملي در شرايطي كه ريال تحت فشار شديد تحريم‌ها و كاهش عايدي‌هاي نفتي است، مي‌تواند تاثيرات رواني داشته باشد. او در اين خصوص ادامه داد: اگر برابري ارز ايران و امريكا معادل ۱۲ تومان به‌ازاي هر دلار باشد خيلي بهتر از آن است كه معادل ۱۲ هزار تومان به‌ازاي هر دلار باشد. ايران همچنان تلاش مي‌كند كه بازار ارز غيررسمي و نرخ ارز در سامانه نيما را در شرايط با ثبات حفظ كند.