واشنگتن مزاحمت‌ها را براي تجارت مشروع ايران در آب‌هاي آزاد تشديد كرد
مقصد مبهم آدريان دريا
شهاب شهسواري
سرنوشت بيش از دو ميليون بشكه نفت خام، در مخازن نفتكش آدريان درياي يك، همچنان منشا گمانه‌زني‌هاي رسانه‌اي در جهان است. بامداد روز شنبه، وزارت خزانه‌داري ايالات متحده امريكا، دو هفته بعد از آنكه از قانع كردن دولت محلي جبل‌الطارق براي استمرار توقيف غيرقانوني نفتكش ايراني بازماند، با صدور بيانيه‌اي اين كشتي و ناخداي هندي‌تبار آن، آخيلش كومار را در فهرست تحريم‌هاي ضدايراني خود قرار داد. دولت امريكا كه موفق شده بود، ارتش بريتانيا را تطميع كند تا كشتي تجاري ايران را در سواحل جبل‌الطارق با يك عمليات نظامي تصرف كند، بعد از تصميم دستگاه قضايي جبل‌الطارق براي آزادي اين كشتي، حالا براي كارزار آزار و مزاحمت بين‌المللي خود را با تحريم كشتي و تهديد كشورها به اعمال مجازات‌هاي غيرمشروع تشديد كرده است. جان بولتون، مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور امريكا با انتشار توييتي تهديدآميز بعد از اعلام تحريم‌هاي امريكا گفته است: «اين تحريم‌ها خيلي جدي است، همچنين كاپيتاني كشتي‌اي هم كه در اقدامات نامشروع آن مشاركت كند. بگذاريد درسي باشد براي هر كسي كه به انتقال نفت ايران كمك كند.» تهديد عقده‌گشايانه دولتمردان امريكايي كه با وجود تلاش‌ها و پيگيري‌هاي فراوان موفق به نگه داشتن نفتكش حامل نفت ايران نشده بودند، با توييت ديگري از سوي مايك پمپئو، وزير خارجه اين كشور تكميل شد كه به وزير خارجه جمهوري اسلامي حمله كرده بود. مقام‌هاي امريكايي گفته‌اند كه هر كسي به اين كشتي كمك كند در معرض تحريم‌هاي امريكا قرار دارد.
آدريان دريا كه 2 ميليون و يكصد هزار بشكه نفت در مخازن خود دارد، از دو ماه پيش كه در عمليات تفنگداران دريايي ارتش بريتانيا در آب‌هاي جبل‌الطارق توقيف شد و به مدت 6 هفته در لنگرگاه بندر جبل‌الطارق معطل شد، اكنون در شمال شرقي جزيره قبرس در حال حركت است. روز جمعه، چندين تغيير مسير ناگهاني در حركت اين كشتي از سوي رسانه‌ها مورد توجه قرارگرفته بود. به دليل اقداماتي كه دولت ايالات متحده امريكا در ايجاد مزاحمت براي اين كشتي انجام داده است، تقريبا هر تغيير مسير اين نفتكش در درياي مديترانه از سوي رسانه‌ها و پايگاه‌هاي خبري به عنوان يك خبر فوري مخابره مي‌شود.
بنادر مختلفي در يونان، قبرس، تركيه، سوريه و حتي لبنان تاكنون مقصد اين كشتي معرفي شده‌اند، اما هنوز مقصد نهايي اين نفتكش جنجالي كه به گفته مقام‌هاي دولت ايران نفت خام آن به خريدار فروخته شده است و ديگر به ايران تعلق ندارد، مشخص نيست. نفتكش آدريان دريا كه پيش از اقدام نظامي ارتش بريتانيا كه از سوي مقام‌هاي ايراني با عنوان «راهزني دريايي» توصيف شده بود، گريس يك نام داشت، براي اجتناب از مزاحمت‌هاي نظامي و قضايي امريكا، تاكنون چندين بار مسير خود را تغيير داده است. در حال حاضر وزيرخارجه ايالات متحده امريكا و برخي رسانه‌هاي راستگراي اين كشور، روز جمعه مدعي شدند مداركي به دست آورده‌اند كه نشان مي‌دهد مقصد محموله نفتكش آدريان درياي يك سوريه است. وال‌استريت ژورنال در گزارشي مدعي شده كه قرار است نفت آدريان دريا در ميان آب‌هاي مديترانه به نفتكش‌هاي كوچك‌تري تحويل شود كه بعدا به سمت سوريه حركت مي‌كنند.
چهار دروغ در يك توييت
مايك پمپئو، وزير خارجه ايالات متحده امريكا در حساب كاربري خود چندين ادعاي جديد عليه نفتكش ايراني مطرح كرده است. او در يك توييت 280 كاراكتري چندين اتهام خلاف واقع عليه جمهوري اسلامي ايران و نفتكش متعلق به ايران مطرح كرده است. او در ابتداي توييت خود مدعي شده است: «محمدجواد ظريف به دولت بريتانيا تعهد داده است كه نفتكش گريس يك/آدريان درياي يك به سمت سوريه نمي‌رود»، اين در حالي است كه ايران در نامه‌نگاري رسمي خود با وزارت خارجه بريتانيا، ضمن اشاره به اينكه تحريم‌هاي اتحاديه اروپا عليه سوريه را به رسميت نمي‌شناسد، «اعلام كرده است كه مقصد نفتكش سوريه نبوده و نخواهد بود.» پمپئو در ادامه نفتكش آدريان دريا را «متعلق به سپاه پاسداران انقلاب اسلامي» معرفي كرده است. پمپئو در ادامه مدعي مي‌شود كه نفتكش ايراني در مسير رفتن به طرطوس است. امريكايي‌ها پيش از اين مدعي شده بودند كه نفتكش حامل نفت ايران در مسير رفتن به بندر بانياس سوريه است، اما ديپلمات‌هاي جمهوري اسلامي ايران ضمن تكذيب اين ادعا تاكيد كرده بودند كه اصولا بندر بانياس امكان پهلوگيري براي چنين نفتكشي ندارد. حالا مقام‌هاي امريكايي با وجود تكذيب جمهوري اسلامي و اعلام دستگاه قضايي جبل‌الطارق مبني بر فقدان مدرك در اين مورد، نام يك بندر ديگر در سوريه را به عنوان مقصد اين نفتكش معرفي كرده است. نهايتا پمپئو در حمله‌اي شخصي به همتاي ايراني‌اش كه به تازگي از سوي دولت امريكا در فهرست تحريم‌ها قرار گرفته است، اضافه مي‌كند: «خيلي اشتباه بود كه به ظريف اعتماد شد.»
همزمان، مديران يك وب‌سايت دريانوردي با عنوان تانكرتركرز كه مسير كشتي‌هاي تجاري را بررسي مي‌كنند با اشاره به حركت يك نفتكش ديگر با پرچم كومور، حامل يك ميليون بشكه نفت خام به سمت بندر بانياس سوريه معتقدند كه ادعاي مايك پمپئو در مورد انتقال نفت آدريان دريا به بندر طرطوس قابل اتكا نيست. گردانندگان اين وب‌سايت در حساب كاربري توييتر خود با بازنشر توييت مايك پمپئو، ضمن ابراز ترديد در مورد احتمال حركت آدريان دريا به سمت سوريه نوشته‌اند: «اگر قرار باشد آدريان دريا به سمت عميق‌ترين بندر شرق مديترانه، طرطوس حركت كند، شكاف عميقي در اعتماد ميان ايران و اتحاديه اروپا ايجاد مي‌شود. به نظر مي‌رسد در حال حاضر به ميزان كافي نفت خام به سمت سوريه، 3 ميليون بشكه در حال ارسال باشد.» اين حساب كاربري ساعاتي بعد در ادامه تحليل خود نوشت: «دست‌كم 3 ميليون بشكه نفت با استفاده از نفتكش‌هاي ديگر در طول روزهاي آينده به بنادر سوريه وارد مي‌شوند، ما بعيد مي‌دانيم كه اصولا لزومي به حركت آدريان دريا به سمت سوريه وجود داشته باشد.» براساس تحليل اين پايگاه خبري در حال حاضر دست‌كم 3 نفتكش ايراني هر يك با محموله يك ميليون بشكه در حال حركت به سمت سوريه هستند، همزمان يك نفتكش ديگر ايراني نيز كه به تازگي از بندر مرسين تركيه به سمت سوريه حركت كرده با محموله‌اي يك ميليون بشكه‌اي در سواحل بانياس پهلو گرفته است.
ادعاهاي تكراري مقام‌هاي امريكايي در شرايطي بيان مي‌شود كه جمهوري اسلامي ايران بارها گفته است كه مقصد نهايي اين نفتكش سوريه نيست. از زمان خروج يك‌جانبه واشنگتن از برجام در ارديبهشت ماه سال گذشته، ايالات متحده امريكا عليه كشورها و افرادي كه با جمهوري اسلامي ايران معامله كنند، تحريم‌هاي شديدي وضع كرده است، اين تحريم‌ها، ارديبهشت ماه سال جاري با لغو معافيت 8 كشور از تحريم براي واردات نفت ايران شدت بيشتر گرفت. در قاره اروپا، يونان و ايتاليا، تا پيش از دور جديد تحريم‌ها، از سوي امريكا مجوزهايي براي واردات محدود نفت خام از جمهوري اسلامي ايران داشتند، اما با لغو اين معافيت‌ها، عملا همه كشورهاي اروپايي مشمول تحريم‌هاي ضدايراني امريكا شده‌اند. به همين دليل نفتكش‌هاي ايراني يا حامل نفت خام ايران ترجيح مي‌دهند بدون اشاره به مقاصد اصلي خود در آب‌هاي بين‌المللي در رفت و آمد باشند تا از مزاحمت‌هاي غيرقانوني و غيرمشروع دولت امريكا در امان بمانند. هفته پيش علي ربيعي، سخنگوي دولت جمهوري اسلامي ايران در جمع خبرنگاران تاكيد كرده بود: « ايران نفت را فروخته است و خريدار مقصد نهايي را تعيين خواهد كرد. صاحب اين كشتي آن را به جايي كه بايد برساند، مي‌رساند و ما از مقصد نهايي آن اطلاعي نداريم.»
تاكنون مقاصد مختلفي براي نفتكش آدريان دريا از سوي رسانه‌ها معرفي شده است. بندر بانياس در سوريه، بندر مرسين در تركيه، بندر اسكندرون در تركيه، مراكش، لبنان و قبرس مقاصدي هستند كه پيش از اين يا از سوي دستگاه ردياب كشتي مخابره شده‌اند يا از سوي رسانه‌ها در مورد آنها گمانه‌زني شده است. آخرين مقصدي كه براي اين كشتي مخابره شده، بندر اسكندرون تركيه است. پيش از اين اعلام شده بود كه نفتكش آدريان دريا وارد آب‌هاي سرزميني تركيه شده است، اما يك مقام آگاه تركيه در گفت‌وگو با رويترز اين مساله را تكذيب كرد.
شايعه لبناني
اواخر هفته گذشته، بعد از اينكه اعلام شد نفتكش ايراني به سمت يكي از بنادر تركيه حركت مي‌كند، برخي رسانه‌ها به نقل از مقام‌هاي آنكارا گزارش دادند كه نفتكش آدريان دريا با تغيير مسير خود به سمت لبنان در حال حركت است. رسانه‌ها به نقل از مولود چاووش اوغلو، وزير خارجه تركيه در حاشيه سفرش به نروژ نوشته‌اند: «مقصد اين كشتي درواقع بندر اسكندرون نيست، بلكه به سمت لبنان مي‌رود.» مقام‌هاي لبناني اما بلافاصله چنين مساله‌اي را تكذيب كردند. علي حسن خليل، وزير دارايي لبنان در پاسخ به رويترز گفت: «دولت لبنان هيچ اطلاعي از حركت كشتي آدريان دريا به سمت بنادر اين كشور ندارد.» ساعتي بعد ندا بستاني، وزير آب و انرژي لبنان در حساب كاربري شبكه اجتماعي توييتر خود نوشت: «وزارت انرژي لبنان از هيچ كشوري در جهان نفت خام نمي‌خرد، لبنان اصولا داراي تاسيسات پالايش نفت خام نيست. هيچ درخواستي هم تاكنون در مورد ورود كشتي آدريان دريا به بنادر لبنان دريافت نكرده‌ايم.»
ظريف: به هر كه بخواهيم نفت مي‌فروشيم
وزير امور خارجه ايران در پيامي در توييتر با اشاره به تهديد امريكا براي جلوگيري از فروش نفت ايران گفت كه تهران به هر كدام از مشتريان خود كه بخواهد نفت خواهد فروخت. «محمدجواد ظريف» وزير امور خارجه ايران در پيامي در توييتر به اقدامات امريكا عليه ايران و تلاش‌هاي تهران براي يافتن برون‌رفت از محدوديت‌هاي امريكا پرداخت. ظريف در اين پيام توييتري نوشت: «ايالات متحده ابزارهاي دفاعي را از ما دريغ كرد. ما موشك ساختيم و ايالات متحده شاكي است. ايالات متحده سوخت هسته‌اي را از ما دريغ كرد، ما آن را ساختيم و امريكا دريغ كرد. اكنون ايالات متحده درگير دزدي دريايي و تهديد است تا مانع فروش نفت ايران به مشتريان سنتي خود شود. غر نزنيد آقاي پمپئو! ما به همه و هر خريداري نفت خواهيم فروخت.»