بيست‌وهفتمين سفر دكتر ظريف و هيات عاليرتبه كشورمان به روسيه در طول شش سال گذشته مصادف با رياست دوره‌اي يك‌ماهه اين كشور بر شوراي امنيت سازمان ملل متحد شده است. اهميت اين سفر در مقطع كنوني از جهات ذيل مي‌تواند مورد توجه قرار گيرد:
ـ روسيه بر اين اعتقاد است كه تحريم ظريف نشانه بن‌بست در سياست خارجي امريكا است. برخلاف تحليل‌هاي چند سال گذشته، ظريف در طول چند سال گذشته علاوه بر رايزني و تعامل با غرب نگاه و توجه ويژه‌اي به شرق و از جمله روسيه داشته است.
ـ سفر دكتر ظريف به روسيه و رايزني‌هاي ايشان با همتاي روسي در تالار وزارت امور خارجه فدراسيون روسيه در حالي برگزار مي‌شود كه طيف وسيعي از موضوعات دوجانبه، منطقه‌اي و بين‌المللي روي ميز گفتوگوهاي طرفين قرار دارد.
ـ روسيه در كنار چين همچنان در مقابل خروج امريكا از برجام مقاومت مي‌كند. روسيه بر اين اعتقاد است كه 80 درصد تجارت ايران به خاطر تحريم‌هاي غيرقانوني امريكا محدود شده است و امريكا چگونه از ايران انتظار دارد كه به ميز مذاكره برگردد؟ با اين وجود روسيه ايران و امريكا را دعوت كرده و متقاعد مي‌كند كه از خطوط قرمز فاصله بگيرند. روسيه مي‌تواند نقش موثري در مذاكرات جديد ايران با غرب درخصوص ضرورت حفظ برجام ايفا كند.
ـ روسيه اخيرا همزمان با شكل‌گيري ائتلاف دريايي امريكا، طرح امنيت در منطقه خليج فارس را مطرح كرده است. قدر مسلم بلوك‌بندي‌هاي جديد منطقه‌اي در حال شكل‌گيري و تكامل است. اهميت اين طرح در ارتباط با ايران زماني مشخص‌تر مي‌شود كه روسيه در اصول طرح پيشنهادي خود بر ضرورت حل مشكلات منطقه‌اي و همچنين اجراي تمامي توافقات برنامه هسته‌اي ايران تاكيد كرده است. نقطه اتصال طرح پيشنهادي روسيه پيشنهاد دكتر ظريف براي امضاي پيمان عدم تعرض ميان كشورهاي منطقه است.
ـ برگزاري رايزني‌هاي دوجانبه و سه‌جانبه با حضور كشورهاي منطقه‌اي كه روسيه به دنبال آن است مي‌تواند فرصتي جهت كاهش تنش‌هاي منطقه‌اي را براي كشورمان فراهم آورد. متقابلا كمك ايران به افزايش نقش منطقه‌اي روسيه مي‌تواند به ايجاد توازن منطقه‌اي در مقابل امريكا كمك كند. افغانستان و سوريه دو حوزه حساس سياسي ديگر جهت همكاري‌هاي ايران و روسيه به شمار مي‌آيند.
ـ همكاري‌هاي دو كشور در حوزه‌هاي دفاعي و نظامي به خوبي در جريان است و در سال‌هاي اخير نقش مهمي در ايجاد صلح و ثبات در منطقه ايفا كرده است. نشست‌هاي سه‌جانبه ايران، روسيه و تركيه در خصوص سوريه و همچنين ايران، روسيه و آذربايجان در خصوص كريدور شمال و جنوب از ديگر ويژگي‌هاي روابط است.
ـ گسترش دامنه رايزني‌ها و همكاري‌هاي دو كشور باعث شده تا طي چند سال گذشته سطح روابط جمهوري اسلامي ايران و فدراسيون روسيه ارتقا يافته و روند همكاري‌هاي دو كشور در نموداري صعودي وارد ريل توسعه شود. روساي جمهوري دو كشور طي پنج سال گذشته هفده مرتبه ديدار و چندين نوبت گفت‌وگوي تلفني داشته‌اند. رييس‌جمهور روحاني در طول دوران رياست‌جمهوري خود تاكنون، پنج (5) مرتبه به روسيه سفر داشته است. پوتين رييس‌جمهور روسيه تاكنون سه مرتبه به كشورمان سفر داشته كه در هر سه نوبت با مقام معظم رهبري ملاقات داشته است.
ـ در سفر فروردين‌ماه سال 1396 ايشان به مسكو، چهارده (14) سند همكاري از جمله موافقتنامه لغو ويزاي گردشگري گروهي، موافقتنامه انتقال محكومان، قرارداد برقي كردن خط آهن گرمسار- اينچه‌برون و چند يادداشت تفاهم و پروتكل اقتصادي و حقوقي بين دو كشور امضا شده است.
ـ همزمان ديپلماسي پارلماني بين دو كشور تقويت شده به گونه‌اي كه روساي پارلمان‌هاي ايران و روسيه و نمايندگان مجالس دو كشور ديدارهاي متعددي داشته‌اند.
ـ ايران و روسيه در سازمان همكاري شانگهاي هم همكاري و گفتوگوهاي رو به جلو و مثبتي دارند. رياست فعلي روسيه بر سازمان شانگهاي زمينه ارتقاي همكاري‌هاي ايران با اين سازمان را فراهم مي‌آورد.
ـ مواضع ايران و روسيه در حوزه مسائل درياي خزر از مشتركات زيادي برخوردار است. علاوه بر همكاري 5 جانبه در قالب نشست دوره‌اي تدوين كنوانسيون رژيم حقوقي درياي خزر، دو كشور همه‌ساله به صورت دوجانبه و در سطح نمايندگان ويژه در امور درياي خزر رايزني مي‌كنند.
ـ روابط اقتصادي و تجاري دو كشور طي سال‌هاي 96 و 97 از رشد خوبي برخوردار بوده است. صادرات ايران به روسيه در سال 2018 ميلادي از رشد 36 درصدي برخوردار بوده است. ـ مهدي سنايي سفير كشورمان در روسيه در ملاقات با تيگران ساركسيان دبيركل اتحاديه اقتصادي اوراسيا سند تصويب موافقتنامه تشكيل منطقه آزاد تجاري بين جمهوري اسلامي ايران و اين اتحاديه را كه در خرداد ماه سال جاري به تصويب مجلس شوراي اسلامي رسيد و توسط رييس‌جمهور ابلاغ شد، تسليم ايشان كرد. ايشان بر اين نكته تاكيد دارد كه پروژه‌هاي مشترك دولتي با روسيه وضعيت خوبي دارند. وام 5 ميليارد دلاري از طرف روسيه و اعتبار دولتي براي اجراي پروژه‌هايي در ايران پيش‌بيني شده است. از اين محل 4 نيروگاه حرارتي در استان هرمزگان بايد ساخته شود كه كار آن آغاز شده است. در حوزه انرژي صلح‌آميز هسته‌اي دو نيروگاه بوشهر در حال ساخت است. در راه‌آهن براي برقي كردن راه‌آهن گرمسار اينچه‌برون بيش از يك ميليارد دلار از همين اعتبار پيش‌بيني و كارهاي مقدماتي انجام شده و قرارداد ساخت و توليد مشترك بيش از 6 هزار واگن باري در روسيه را داريم كه بخشي از آن اجرا شده كه بايد صادر شود و براي بخش توليد مشترك هم در حال ايجاد تمهيدات هستيم.
ـ حوزه همكاري‌هاي ايران و روسيه در سطح سياسي، اقتصادي و منطقه‌اي باقي نمانده بلكه وارد حوزه گردشگري شده است. در حوزه توريسم و گردشگري افزايش ده برابري را شاهد هستيم. تعداد ويزاي گردشگري كه در سال 92 صادر شده بود كمتر از ده هزار بوده و در سال 1396 به نزديك 100 هزار نفر رسيده است.