نگاهي به فيلم «انگل» ساخته بونگ جونگ هو، برنده نخل طلاي كن
محافظه‌كاري يكي به نعل، يكي به ميخ
احسان آجورلو
فيلم «انگل» را از هر دريچه و زاويه‌اي كه بخواهيم بررسي كنيم ناچار و در انتها به فيلمنامه بازمي‌گرديم و زماني كه به فيلمنامه بازگشتيم به وضوح به دوپاره بودن آن برمي‌خوريم و آنگاه است كه تمام ايده‌هاي ماركسيستي و خشونت و فمينيستي كه براي تحليل فيلم در نظر داشته باشيم، رنگ مي‌بازند، زيرا تنها پاسخگوي يك نيمه از داستان خواهند بود.
مغاكي كه در نيمه فيلم وجود دارد چنان عميق و مهلك است كه تمام ايده، خلاقيت و مكانيسم روايت فيلم را تحت تاثير قرار مي‌دهد. زماني كه به اين مغاك برسيم بايد دست به انتخاب بزنيم، انتخاب اين موضوع كه نيمه ابتدايي فيلم را با آن روند قابل پيش‌بيني اما با طمانينه و سيال و ساده دوست داشتيم، يا نيمه دوم را با آن شتاب ديوانه‌وار حوادث و تسلسل رخدادهاي عجيب و غيرمنتظره. در اين نقطه است كه ما از بسياري جهات فيلم را تفسير مي‌كنيم.
اگر در نيمه دوم بايستيم، مي‌توانيم ديدي چپگرايانه داشته باشيم به‌طور مثال براي صحنه‌اي كه سيل تمام خانه و خانواده كارگر را فراگرفت و در همان لحظه خانواده آقاي پارك مشغول برنامه‌ريزي براي تولد فرزندش بود. اما اگر در نيمه اول بايستيم، خانواده كارگر را محكوم به بي‌اخلاقي خواهيم كرد و خانواده آقاي پارك را كه نمادي بارز از سرمايه‌داري هستند براي رفتارشان خواهيم ستود. بسياري موارد ديگر از اين دست، مانند رابطه زناشويي آقاي پارك، ارتباط دختر خانواده با معلمانش، وجود همسر خدمتكار در زيرزمين و... دقيقا به همين انتخاب و ايستادن در يك سو از دو نيمه فيلم بستگي دارند. اينجاست كه دوپاره بودن فيلمنامه خود را نمايان مي‌كند و اجازه ارايه يك تفسير يكدست و دقيق را نمي‌دهد. وجود آن زيرزمين كه از ترس يك حكومت كمونيستي در خانه يك سرمايه‌دار ايجاد شده است، خود مي‌توانست حرف‌هاي بسياري براي گفتن داشته باشد، اگر فيلم از ميانه خود شروع مي‌شد. همچنين زيرزميني كه خانواده كارگر در آن سكونت داشتند، مي‌توانست يك تقابل دوگانه را در برابر خانه لوكس ايجاد كند، اگر فيلم در ميانه خود پايان مي‌يافت. اينچنين يك بي‌احتياطي يا شيطنت بازيگوشانه در نحوه داستانگويي مي‌تواند تمام ايده، داستان و هدف مولف را به ورطه تناقض و نابودي بكشاند. البته از اين جريان هم نگذريم كه جشنواره كن به فيلم‌هايي كه طبقه فرودست شرقي را تصوير كنند همواره نگاه ويژه‌اي دارد؛ گويي اين نگاه محافظه‌كارانه فيلم كاملا مطابق ارزش‌ها و محورهاي جشنواره بوده است. اين امر سال قبل درباره «دزدان فروشگاه» نيز صادق بود. هرچند كه «دزدان فروشگاه» تا حدودي از زير نگاه محافظه‌كار غرب به شرق، موفق شده بود فرار كند.