گروه اجتماعي
با گذشت 5 روز از پخش فيلمي در بخش گفت‌وگوي خبري شبكه دو سيما درباره رونق بازار سياه ناصرخسرو و چرخ فعال تجارت قاچاق دارو، مديرعامل سازمان بيمه سلامت، ضمن آنكه از صدا و سيما خواست در صورت پرداخت مفصل به موضوعاتي با اهميت مشابه بازار سياه دارو، فرصت پاسخگويي بيش از 30 ثانيه و 60 ثانيه هم براي مسوولان قائل شود تا از تشويش اذهان عمومي جلوگيري كند، عملكرد اين رسانه را بابت تلاش براي سلب اعتماد مردم از جامعه پزشكي به عنوان يك گروه مرجع بسيار مهم در كشور زير سوال برد و نسبت به تبعات ناشي از اين تلاش هشدار داد. طاهر موهبتي، ديروز در نشست خبري بر ضرورت حفظ جايگاه گروه‌هاي مرجع تاكيد كرد و گفت: «در روزهاي بحراني بايد به گروه‌هايي پناه ببريم و به آنها اعتماد كنيم. گاهي اوقات، خواسته يا ناخواسته در رسانه ملي عليه گروه‌هاي پزشكي حرف‌هايي مطرح مي‌شود. البته من از بابت اين حرف‌ها متضرر نمي‌شوم اما مردم متضرر خواهند شد. چند شب قبل در شبكه اول سيما اين موضوع مطرح بود كه حكومت دست پزشكان است و پزشكان هم تضاد منافع دارند. اما كدام گروه در كشور تضاد منافع ندارد؟ آيا مهندسان ناظر در وزارتخانه مربوطه مسووليت ندارند؟ آيا مسوولان آموزش و پرورش مدرسه غيرانتفاعي ندارند؟ آيا دوستان صدا و سيما هيچ موسسه فرهنگي ندارند؟ اين اتفاق به هيچ‌وجه مخصوص يك گروه خاص نيست و البته گروه‌هاي پزشكي هم بايد از جايگاه خود صيانت كنند و اگر تعداد معدودي از اين گروه مرتكب اشتباه مي‌شوند، اين اشتباه نبايد پررنگ شود.»
موهبتي در ادامه انتقادات خود از عملكرد صدا و سيما در تخريب جايگاه جامعه پزشكي و تشويق ناخواسته جامعه عمومي به اطلاق‌هاي توهين‌آميز به بزرگ‌ترين صنف متخصصان كشور افزود: «چند شب قبل از تريبون شبكه يك اعلام كردم كه تسهيلاتي براي جامعه پزشكي در نظر گرفته‌ايم كه اين اعلام مورد تمسخر قرار گرفت كه مثلا پزشكان خيلي هم بي‌پول هستند. بله، پزشكان بي‌پول هستند. ما با 12هزار پزشك عمومي طرف قرارداد هستيم. برويد و ببينيد كه چقدر درآمد دارند. اگر يك پزشك، درآمد خاصي دارد اما ما هم سراغ داريم آدم‌هايي را در اين كشور كه حتي امضا بلد نيستند و به جاي امضا، انگشت مي‌زنند ولي ميلياردها تومان درآمد دارند. برويد درآمد پزشكان شاغل در بيمارستان‌هاي دولتي را ببينيد. پزشكان حاذق در بيمارستان‌هاي دولتي در حال ترك بيمارستان‌ها هستند و درخواست داده‌اند كه از هيات علمي خارج شوند. فردا بايد كمبود پزشك در بخش دولتي را پاسخگو باشيم. فردا كه پزشكان حاضر نباشند به سراوان و ميرجاوه بروند، چه كسي پاسخگوست؟ اين افرادي كه امروز جنجال درست كردند و فردا هم وزارت بهداشت را زير سوال مي‌برند كه چرا نتوانست طرح ماندگاري را اجرا كند؟»
مديرعامل سازمان بيمه سلامت همچنين در توضيح واقعيت امروز بازار سياه ناصرخسرو و قاچاق دارو كه دوشنبه شب و در بخش گفت‌وگوي خبري شبكه دوم سيما پررنگ شد، گفت: «بازار ناصرخسرو كشف جديدي نبود و البته كاركرد امروز اين بازار، بسيار ضعيف‌تر از ديروز است چون سازمان‌هاي بيمه‌گر وارد موضوع دارو شده‌اند و امروز، ورود داروي بيمار هموفيلي به بازار سياه ناصرخسرو، بسيار دشوار است چون مصرف‌كننده داروي هموفيلي، بيمار هموفيلي است و بنابراين، داروي خودش را در بازار سياه نمي‌فروشد چون در اين صورت، پروتكل درمانش را زير پا مي‌گذارد. اگر هم فرد غير از بيمار براي دريافت داروي هموفيلي مراجعه كند به او دارو نخواهند داد چون بيمه سلامت براي تمام بيماران خاص و داروهاي گران‌قيمت، پرونده تشكيل داده و بيماري هر فرد، بر اساس مدارك و اسناد تصوير‌برداري و نتايج آزمايشات تخصصي، در اداره كل داروي بيمه سلامت احراز شده و پس از اين، در سامانه بيمه سلامت نشان‌دار مي‌شود به اين مفهوم كه هيچ فردي غير از خود اين بيمار، نمي‌تواند دارو دريافت كند چون سيستم، فقط اين فرد را به عنوان بيمار صعب‌العلاج مي‌شناسد.»
موهبتي در توضيح برخي راهكارهاي منجر به غيرممكن شدن سوءاستفاده دلالان و متخلفان از روند توزيع داروهاي گران‌قيمت و راهيابي اين داروها به بازار سياه قاچاق گفت: «نسخ تجويزي پزشكان عمومي با ارزش بيش از 50 هزار تومان و نسخ تجويزي پزشكان متخصص با ارزش بيش از 80 هزار تومان، در سيستم ثبت مي‌شود و امكان دريافت مجدد دارو، يك روز بعد از ثبت نسخه در سيستم، غيرممكن است. تحويل پوكه براي برخي داروها الزامي است و برخي داروهاي مورد استفاده در هنگام بستري هم صرفا در هر مراجعه مورد تاييد تحويل داده مي‌شود. در حال حاضر 490 قلم از فهرست دارويي ما، به سامانه رهگيري تي‌تك ttac متصل است كه البته بايد اين تعداد را به 2450 قلم برسانيم اما همين تعداد فعلي هم از زمان ورود به كشور، تا تحويل به بيمار قابل رهگيري است و در صورت ورود به بازار سياه، به راحتي مي‌توانيم بفهميم كدام بيمار تحت پوشش ما مرتكب تخلف شده است.»
موهبتي ضمن آنكه وجود بازار سياه ناصرخسرو و در واقع، وجود پديده قاچاق دارو را تكذيب نكرد تاكيد داشت: «قاچاق دارو، حتما در اين بازار اتفاق مي‌افتد اما داروهاي موجود در اين بازار، داروهاي خارج از فارماكوپه دارويي و اقلامي است كه تجويز آنها، خلاف مقررات و مشمول اعمال تبصره يكم ماده 28 قانون نظام پزشكي و تخلف است. علاوه بر اين، داروهاي برند داراي مشابه داخلي كه ممنوعيت واردات دارد، داروهاي مخدر مثل مورفين و داروهاي دست‌ساز از بيشترين اقلامي است كه در اين بازار يافت مي‌شود.» در حاشيه اين نشست خبري، موهبتي به سوالات «اعتماد» درباره قاچاق دارو و ارتباط تخلفات دارويي با تسويه حساب‌هاي سياسي هم پاسخ داد.
از دولت اول اصلاحات، بحث بازار سياه ناصرخسرو شكل ديگري پيدا كرد. قبل از سال 76 داروهاي حياتي در اين بازار عرضه مي‌شد اما بعد از سال 76 و به دنبال ساماندهي بازار دارو، داروهاي غيرمجاز مثل داروي سقط جنين و داروهاي مخدر و داروهاي افزايش قواي جنسي وارد بازار ناصرخسرو شد. وزير بهداشت مي‌گويد 30 سال است در نظام سلامت حضور دارد و من از ايشان پرسيدم چرا حالا تخلفات دارو را علني مي‌كند؟ شما هم در نظام سلامت كم سابقه نيستيد. در حوزه پارلمان هم بوده‌ايد و مي‌دانيد روند سياستگذاري براي مقابله با يك تخلف چطور بوده. چرا امروز بحث بازار ناصرخسرو پررنگ مي‌شود؟ چرا امروز بحث دلالي دفترچه بيمه مطرح مي‌شود؟ آيا يك جبهه سياسي مي‌خواهد با استفاده از ابزار سلامت، جبهه سياسي ديگري را تخريب كند؟ آيا رانت عده‌اي به دليل محدود شدن واردات دارو به خطر افتاده و حالا مي‌خواهند اين رانت را پس بگيرند كه مساله بازار ناصرخسرو را به رسانه مي‌كشند؟
شك نكنيد كه كاركرد بازار ناصرخسرو نسبت به گذشته، كمتر شده و هر چه هم پرونده الكترونيك پيشرفته‌تر شود، كاركرد اين بازار باز هم كمتر خواهد شد.
البته حالا با اين كمبود دارو به دليل محدوديت واردات، حتما بازار ناصرخسرو دوباره به شرايط دهه 60 برمي‌گردد.
قاچاق دارو هيچ ربطي به وزارت بهداشت ندارد و مسووليت داروي قاچاق با ستاد مربوطه است كه آنها هم در اين زمينه تلاش مي‌كنند. وارد فضاهاي معنوي نمي‌شوم اما تا وقتي اخلاق‌مدار نباشيم اين اتفاقات رخ مي‌دهد. بسياري اوقات ما از اخلاق فاصله مي‌گيريم و نمونه‌اش، اينكه واردات دارو محدود شده چون يكي از سياست‌هاي وزير بهداشت، تقويت توليد داخل است كه البته اين، سياست نظام است و ايشان هم بر آن تاكيد دارد اما حالا اين سياست، عده‌اي را نگران مي‌كند. ايشان هم 30 سال در نظام سلامت بوده اما به اين معنا كه در سازمان برنامه و بودجه، به امور سلامت مي‌پرداخته اما متولي سلامت كه نبوده و سياستش هم اين نيست كه بعضي موضوعات را رسانه‌اي كند چون بايد برخي ملاحظات را رعايت كنيم اما حتي اگر رقابت‌هاي سياسي هم داريم، نبايد سياست را وارد حوزه سلامت كنيم.
وقتي در دوره آقاي احمدي‌نژاد، وزير بهداشت عزل مي‌شود، يعني سياست وارد حوزه سلامت شده.
بايد برخي حوزه‌ها را از سياست مصون بداريم و يكي از اين حوزه‌ها، سلامت است چون مردم متضرر مي‌شوند. اگر طرح تحول سلامت خوب است، به اين طرح كمك كنيم. حتي اگر كسي اشكالي از منظر سياسي دارد، كمك كنيم مشكلات اين طرح برطرف شود چون حوزه سلامت، جاي خوبي براي مباحث سياسي نيست.
بازار دارو، گردش مالي بالايي دارد اما بازار ناصرخسرو، محل مراجعه دايم 80 ميليون ايراني نيست. بازار ناصرخسرو، بازار مواد مخدر نيست كه روزانه، 4 ميليون مراجعه داشته باشد. سال‌هاي اول دهه 60، كمبود ارز و كاهش واردات ايجاب مي‌كرد كه بازار ناصرخسرو فعال باشد اما چرا وقتي بعد از اين دهه، شرايط واردات دارو به ثبات رسيده و صنعت دارو فعال شده، بازار ناصرخسرو همچنان مي‌ماند و دچار افت و خيز هم مي‌شود؟
يك زمان بيمار مصرف‌كننده داروي گران‌قيمت فوت مي‌كند و باقيمانده دارويش، روي دست خانواده مي‌ماند. داروخانه، دارو را پس نمي‌گيرد و بنابراين خانواده متوفي، دارو را به بازار ناصرخسرو مي‌فروشد. يك زمان، پروتكل درمان بيمار مصرف‌كننده داروي گران‌قيمت تغيير مي‌كند و بيمار، باقي دارويش را به بازار ناصرخسرو مي‌فروشد. بايد تقاضا و عرضه در اين بازار را آسيب‌شناسي كنيم اما در كنار اين، بايد به سمت زيرساخت الكترونيك هم برويم. فراگيري باركد اصالت به ما اين امكان را خواهد داد كه ورود دارو به بازار سياه قابل رهگيري باشد و از وقوع جرايم بعدي پيشگيري كند. هيچ راهي جز استقرار دولت الكترونيك نداريم چون ذهن سوداگران، از من و شما فعال‌تر است اما بسياري از كشورهاي دنيا با وجود آنكه به دولت الكترونيك مجهزند و نقطه به نقطه دوربين نصب شده اما وقوع قتل در اين كشورها صفر نشده.
پس تخلف حذف نمي‌شود.
بله، چون در نهايت، با مساله‌اي به نام وجدان مواجهيم.