گروه اقتصادي
بلومبرگ در گزارش اخير خود به تاثير اعمال تحريم‌ها بر كاهش نفت ايران، همچنين عدم توفيق در به صفر رساندن صادرات نفت ايران پرداخت. در قسمتي از گزارش «امريكا در صفر كردن صادرات نفت ايران شكست خورد» به ميزان صادرات نفت ايران اشاره شده است. بر اساس اين گزارش صادرات نفت ايران از روزي چند صد هزار تا يك ميليون بشكه در نوسان است. دنيل گربر، مدير موسسه پترو لجستيكس معتقد است ايران بيش از هر زمان ديگري بعد از انقلاب در صادرات نفتش مرموزانه‌تر عمل مي‌كند و راهكارهاي پنهان بيشتري براي فروش نفت دارد. همين امر سبب شده كه امريكا با وجود فشارهاي مختلف به ايران و كشورهاي خريدار نفت ايران نتواند بر شعار «به صفر رساندن صادرات نفت ايران» جامه عمل بپوشاند. هر چند عدم همراهي كشورهايي همچون عربستان و امارات با امريكا براي افزايش توليد نفت و پر كردن جايگاه ايران نيز در به صفر نرسيدن صادرات نفت بي‌تاثير نبوده است.
زماني كه امريكا اعلام كرد تحريم‌هاي نفتي ايران آغاز شده و خريدارهاي بزرگ نفت ايران تنها چند ماه براي به صفر رساندن خريد نفت از ايران معافيت دارند، عربستان و امارات به عنوان همپيمانان امريكا اعلام آمادگي كردند كه اين كشور را در مسير به صفر رساندن صادرات نفت ايران ياري كنند. ديري نپاييد كه اين دو كشور از صف
همپيمانان تحريم نفتي امريكا خارج شدند و بعد از مدتي نيز با اعلام ادامه توافق كاهش توليد، عملا به سياست‌هاي تحريمي امريكا عليه ايران پشت كردند. چهره تاثيرگذار اين تحولات، خالد الفالح وزير نفت و رييس بزرگ‌ترين شركت نفتي عربستان يعني آرامكو بود. فالح علاوه بر نقش مهمي كه در تمديد توافق كاهش توليد اوپك پلاس ايفا كرد، در سه سال اخير نيز مهم‌ترين فرد در تعيين سياست و مشي نفتي عربستان بود كه چندي پيش جاي خود را به يك شاهزاده سعودي داد. با وجود تغيير وزير انرژي عربستان، به نظر مي‌رسد سياست اين كشور در بازارهاي نفتي همچنين ادامه كاهش صادرات نفت به هفت ميليون بشكه در روز خواهد بود چرا كه عربستان به نفت با قيمت‌هاي بالاتر نياز دارد.
روي كار آمدن يك شاهزاده در وزارت نفت عربستان
با وجود نوسان در بازار نفت و افت قيمت‌ها، هر گونه تغييري در مهم‌ترين توليدكننده نفت اوپك بعيد به نظر مي‌رسيد. اما در هفته‌هاي اخير خالد الفالح، وزير نفت و رييس شركت بزرگ نفتي آرامكو از دو سمتش كنار گذاشته شد تا سكان مهم‌ترين وزارتخانه عربستان به دست شاهزاده عبدالعزيز سپرده شود. تحولات هفته‌هاي اخير در وزارت نفت عربستان و روي كار آمدن يكي از اعضاي خاندان سلطنتي براي اولين‌بار از سال 1960 اين شائبه را ايجاد كرد كه ممكن است سياست‌هاي نفتي عربستان سمت و سوي بازي‌هاي سياسي به خود بگيرد. از سوي ديگر، برخي مقامات صنعتي اين كشور معتقدند تجربه طولاني شاهزاده عبدالعزيز در امور نفت باعث شده سكان هدايت وزارت نفت اين كشور را در دست بگيرد. با وجود اينكه در 60 سال اخير عربستان 5 وزير نفت داشته كه هيچ‌كدام نيز شاهزاده نبوده‌اند، انتظارها بر اين است كه رويكرد عبدالعزيز نيز به سياست‌هاي نفتي آن هم در برهه حساسي كه قيمت‌ها تحت تاثير توييت‌هاي ترامپ است و نه تصميم‌هاي اوپك، ثبات در توليد و صادرات باشد. كارشناسان بازار انرژي معتقدند عربستان مي‌خواهد به برنامه‌هاي بلندمدت خود كه هدف آن همكاري با اعضاي سازمان ملل متحد و كشورهاي غير‌اوپك است، ادامه دهد.
بنابراين به نظر مي‌رسد با وجود كنار گذاشتن فالح، عربستان همچنان به دنبال ثبات قيمتي و در گام دوم افزايش قيمت‌ها در ميان چشم‌انداز مبهم آينده قيمت نفت باشد.
الن والد، تحليلگر بازار نفت معتقد است عبدالعزيز در سياست نفت عربستان‌سعودي و در دنياي نفت مورد احترام است و او به ميانجيگري كشورهاي عضو اوپك در سال‌هاي اخير كمك كرده است. با اين وجود نبايد از اين نكته غافل شد كه احتمال دارد سياست‌هاي نفتي عربستان در برهه‌هايي توسط اعضاي خاندان سلطنتي رهبري شود.
واگرايي صادراتي نفتي
در گزارش‌هاي اخير رسانه‌هاي بين‌المللي دو موضوع مهم در عدم دستيابي امريكا در به صفر رساندن صادرات نفتي ايران تاثير داشت. اول تنوع راهكارهاي فروش نفت ايران و دوم نيز اتحاد كشورهايي است كه توسط امريكا تحريم شده‌اند. بر اساس گزارش بلومبرگ واگرايي صادراتي، افزايش تنوع محصولات صادراتي و يافتن راه‌هاي پنهان براي فروش نفت ايران از جمله مواردي است كه نتوانست امريكا را براي به صفر رساندن صادرات نفت ايران به توفيق برساند. ايران در دور قبلي تحريم‌ها فرآورده كمتري صادر مي‌كرد و در دوره‌اي نيز مجبور به واردات بنزين شد. اما با راه‌اندازي پالايشگاه ستاره خليج فارس نه تنها مشكلي در تامين بنزين وجود ندارد بلكه اگر بتوان ميزان قاچاق و مصرف بنزين در داخل را كنترل كرد، ايران مي‌تواند بنزين مازادش را نيز صادر كند. در قسمتي از اين گزارش عنوان شده با وجود به صفر نرسيدن صادرات نفت ايران در بازه زماني مورد نظر ترامپ، اما او از فشار بيشتر بر ايران دست بر نمي‌دارد. چندي پيش «سيگال مندلكر» معاون وزارت خزانه‌داري امريكا در امور اطلاعات مالي و تروريسم بار ديگر مشتريان محموله‌هاي نفتي ايران را به تحريم تهديد كرد.مندلكر در مصاحبه اخير خود بارها بر اعمال فشار بيشتر به ايران و عدم اعطاي معافيت براي خريداران نفت ايران تاكيد كرد.
جريان محدود نفتي به كشورهاي همسايه
بلومبرگ در قسمت ديگري از اين گزارش براي اثبات به صفر نرسيدن صادرات نفت ايران، به تحليل تصاوير و رديابي نفتكشها پرداخت. بر اساس اين داده‌ها ايران توانسته جرياني از صادرات نفت را به چين كه بزرگ‌ترين خريدار نفت است، همچنين كشورهاي تركيه و سوريه حفظ كند. با انتشار اين داده‌ها، بسياري از تحليلگران بازار نفت معتقدند كه امريكا نه تنها به هدف خود نرسيده بلكه فروش نفت به «شيوه‌هاي مختلف» همچنان ادامه دارد. چندي پيش بيژن زنگنه، وزير نفت در مصاحبه‌اي به تلاش شبانه روزي تيم نفتي ايران براي يافتن راه‌هاي جديد فروش نفت اشاره كرد. گفته زنگنه باعث شده كه روش‌هاي جديدي براي رديابي كشتي‌ها ابداع شود تا از اين طريق بتوان ميزان نفتي كه پنهاني وارد بازار مي‌شود، اندازه‌گيري شود. از اين رو نمي‌توان براي ميزان صادرات ايران عدد دقيقي عنوان كرد. اما به نظر مي‌رسد روزانه بين چند صدهزار تا يك ميليون بشكه نفت از ايران صادر مي‌شود.
در قسمت ديگري از اين گزارش عنوان شده كه تمام صادرات نفت ايران از طريق نفتكشها صورت نمي‌گيرد. همين امر سبب شده ناظران بازار نفت درگير يك معماي پيچيده‌تر و بزرگ‌تري شوند كه همان شناسايي ساير ناوگان نفتي فعال ايران در بنادر جهاني است.
تحليلگران بازار نفت معتقدند با وجود پتانسيل ايران در توليد فرآورده‌هاي نفتي، نمي‌توان بازار انرژي جهان را از محصولات ايران خالي كرد. چرا كه اجراي تحريم بر روي محصولات نفتي سخت‌تر از نفت خام است و اگر امريكا مصمم است محصولات پتروشيمي و بنزين ايران را نيز تحريم كند بايد منابع بيشتري را براي اين امر اختصاص دهد.
اتحاد در تحريم
هفته‌نامه «Newsweek» چند روز پيش در گزارشي ضمن بررسي تحريم‌هاي امريكا بر كشورهاي مختلف به اين موضوع پرداخت كه در شرايط فعلي كه جهان به سمت همگرايي بيشتر در زمينه‌هاي اقتصادي و تجاري مي‌رود، تحريم‌هاي يكجانبه و ناعادلانه امريكا عليه برخي كشورها نه تنها نمي‌تواند امريكا را به اهداف از پيش تعيين شده خود برساند، بلكه باعث همگرايي بيشتر كشورهاي تحريم شده، مي‌شود. اين هفته‌نامه در بخشي از گزارش خود كه با عنوان «روسيه، چين، ايران، سوريه و كوبا از يكديگر در مبارزه با تحريم‌ها عليه امريكا حمايت مي‌كنند» نوشت: پنج كشور فوق از جمله كشورهايي هستند كه مورد تحريم‌هاي ايالات متحده قرار گرفته‌اند اما سعي خود را مي‌كنند كه با همگرايي بيشتر در سياست‌هاي خارجي خود، از يكديگر در برابر تحريم‌هاي امريكا و همپيمانانش حمايت كنند چرا كه در يك مبارزه مشترك قرار دارند. در اين راستا برونو رودريگز، وزير امور خارجه كوبا در توييت هفته گذشته خود اعلام كرد كه «تحريم‌هاي ايالات‌متحده عليه كشتي‌هاي دريايي ايران نقض ديگري از قانون بين‌المللي است. اين اقدام واكنش به اعمال محدوديت‌هاي بيشتر در برابر تلاش ايران براي فروش نفت است. اين اقدامات اجباري تهديدي براي صلح جهاني است.»
چين نيز از ديگر كشورهايي است كه سعي مي‌كند به منابع نفت و گاز خاورميانه نزديك شود از اين رو در تلاش است بتواند اهداف بلندمدتي را در كشورهاي اين منطقه ايجاد كند. در اين راستا و چند روز پس از اعلام مخالفت امريكايي‌ها با گشايش خط اعتباري 15 ميليارد دلاري براي فروش نفت ايران، چين اعلام كرد حدود 400 ميليارد دلار در بخش‌هاي كلان اقتصاد ايران سرمايه‌گذاري مي‌كند.البته ستون اصلي اين
قرار داد، سرمايه‌گذاري 280 ميليارد دلاري چين در توسعه صنعت نفت و گاز ايران است.
اما همكاري و نزديكي تجاري ايران تنها به كشورهاي فوق محدود نمي‌شود. ماه گذشته ميلادي، گئورگي مرادوف، معاون نخست‌وزير شبه جزيره كريمه اعلام كرد كه ايران مي‌تواند از بنادر كريمه براي صادرات نفت خود استفاده كند. او در اين خصوص گفت: «در اين وضعيت ايران مي‌تواند از امكانات و ظرفيت‌هاي كشتيراني ما و كانال‌هاي رودخانه – دريا استفاده كند و از طريق ولگادون و از طريق كريمه و درياي سياه نفت خود را حمل كند.». مرادف همچنين خاطرنشان كرد كه علاقه متقابل ايران و كريمه براي همكاري با يكديگر باتوجه به سياست‌هاي ضدايراني امريكا و اعمال تحريم‌ها در مورد تهران افزايش يافته است.