مجسمه و نماد يك كشور
محمود فاضلي
موضوع بازگرداندن مجسمه‌هاي معبد «پارتنون» يونان كه هم‌اكنون در انگليس نگهداري مي‌شود بار ديگر موجب جنجال‌هايي در اين كشور شد. ميچوتاكيس نخست‌وزير يونان در گفت‌وگو با نشريه بريتانيايي «آبزرور» اعلام داشت قصد دارد با ارايه پيشنهادي به همتاي انگليسي خود به سال‌ها دوري اين مجسمه‌ها از سرزمين اصلي خود پايان داده و آنها را در دويستمين سالگرد استقلال اين كشور در سال 2021 به نمايش بگذارد. به باور نخست‌وزير محافظه‌كار اين كشور، به‌نظرم فرصت بسيار مناسبي است تا مجسمه‌هاي موردنظر به يونان منتقل شده و همزمان آثار باستاني از يونان در موزه بريتانيا به نمايش گذاشته شود. او تاكيد كرد صرف‌نظر از پيشنهاد يادشده، درخواست يونان براي بازگشت قطعي مجسمه‌هاي آكروپوليس به اين كشور همچنان به قوت خود باقي است. اين نبردي است كه موزه بريتانيا بازنده خواهد بود، چراكه فشار جهت بازگشت مجسمه‌ها رو به افزايش است.
سخنگوي موزه بريتانيا در مصاحبه با شبكه «اسكاي» يونان در واكنش به پيشنهاد نخست‌وزير اين كشور اعلام داشت اين موزه هرگونه پيشنهاد براي قرض دادن اين مجسمه‌ها را بررسي خواهد كرد. موزه بريتانيا يكي از بزرگ‌ترين قرض‌دهندگان اشياي باستاني در جهان است و فقط در سال 2018 تعداد پنج هزار اشياي باستاني به اماكن مختلف در بريتانيا و ديگر نقاط جهان قرض داده است. سخنگوي موزه مدعي شد اگرچه همكاري خوبي با موزه‌هاي يوناني داريم، اما تاكنون هيچ درخواستي از طرف مراجع يوناني دريافت نشده است. البته موضوع قرض‌دادن اشياي باستاني موزه بريتانيا فقط به مسوولان موزه مربوط مي‌شود نه دولت بريتانيا.
از سوي ديگر اپوزيسيون يونان معتقد است درخواست قرض مجسمه‌ها در عمل درخواست بازگشت قطعي آنها به يونان را تضعيف كرده، چراكه دولت يونان عملا مي‌پذيرد كه مجسمه‌ها متعلق به آن نيست. چيپراس رييس حزب ائتلاف چپ و نخست‌وزير سابق يونان در پيام خود در شبكه‌هاي اجتماعي پيشنهاد نخست‌وزير جهت امانت دادن مجسمه‌هاي مرمري معبد پارتنون آكروپوليس اين درخواست را اشتباه و ابتكار ساده‌لوحانه مي‌داند و مدعي است، چنين پيشنهادي به اين موزه اجازه مي‌دهد موضع خود به عنوان مالك قانوني اين مجسمه‌ها را اثبات كند. او از دولت خواست تا از «ريختن آب به آسياب بريتانيايي‌ها» خاتمه داده و به‌جاي ارسال درخواست امانت دادن مجسمه‌ها به‌مناسبت سالگرد استقلال يونان، بر بازگرداندن قطعي اين مجسمه‌ها تاكيد كند.
اما حزب محافظه‌كار نئودموكراسي خواستار پاسخگويي نخست‌وزير سابق به اين پرسش است كه چه ابتكاراتي براي بازگشت مجسمه‌هاي آكروپوليس داشته است؟ مقامات دولتي مدعي‌اند امانت گرفتن مجسمه‌هاي آكروپوليس از موزه بريتانيا هرگز به اين معنا نيست كه يونان مالكيت اين موزه بر مجسمه‌ها را پذيرفته است. يونان از دهه 1980 اعلام كرده انتقال مجسمه‌هاي آكروپوليس به لندن سرقت فرهنگي بوده و اين موضع ثابت تمامي دولت‌هاي چهار دهه اخير به قوت خود باقي است.
مقامات يونان مدعي‌اند، اين كشور در چهار دهه گذشته، بارها پيشنهادهايي از اين دست را به موزه بريتانيا ارايه داده اما اين موزه براي
مدت طولاني پيشنهاد امانت دادن مجسمه‌هاي مرمري «پارتنون» به آتن را رد كرده است كه آخرين نمونه آن پاسخ منفي مدير موزه بريتانيا در اوايل سال جاري است. اين موزه مدعي است درخواست امانت مجموعه آثارش را مورد بررسي قرار خواهد داد و اين موزه در سال گذشته بيش از 5 هزار اثر تاريخي را به موزه‌هاي مختلف در سراسر جهان امانت داده است.
مجسمه‌هاي آكروپوليس ارزش و اهميت نمادين براي يونان دارد. بخش‌هايي از اين كتيبه مرمري در سال 1820 از معبد «پارتنون» جدا شد و قسمت‌هايي از آن به موزه بريتانيا فروخته شد و هم‌اكنون بخش اندكي از اين كتيبه در معبد پارتنون باقي است. يكي از دلايل اهميت اين مجسمه‌ها اينكه آكروپوليس معبدي موجود و زنده است كه قسمتي از آن به قول يوناني‌ها «قطع عضو» شده و بايد به مبدا اصلي خود پيوند زده شود. از نگاه آتن، آكروپوليس تنها به يونان تعلق ندارد، بلكه اين مكان يك ميراث فرهنگي جهاني است. در موزه لوور پاريس هم تعدادي از مجسمه‌هاي تمدن يونان وجود دارد كه در سفر اخير نخست‌وزير يونان به پاريس توافق شد براي 2021 به اين كشور امانت داده شود. مقامات يونان از فرانسه خواستند بخشي از كتيبه مرمري «پارتنون» را كه در موزه لوور نگداري مي‌شود، در ازاي مجموعه‌اي از آثار باستاني برنزي به آتن امانت دهد.