شهاب دليلي
محمدباقر قاليباف، شهردار سابق تهران و عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام روز گذشته در شب چهارم سفر به استان‌هاي خراسان جنوبي و رضوي، در سخناني به طرح مسائلي همچون نظام بانكي، نقد دولت و مديريت اقتصادي كشور پرداخت و جالب آنكه او، راه‌حل را در مجلس يازدهم و ورود جوانان به اين مجلس جست‌وجو كرد. چنين نقدهايي در فاصله نه‌چندان زيادي كه تا انتخابات اسفندماه 98 باقي مانده، چندان تعجب‌انگيز نيست و هيچ بعيد نيست كه در هفته‌ها و ماه‌هاي پيش‌رو، اين دست موضع‌گيري‌ها از سوي ديگر چهره‌هاي سياسي مطرح شود.
قاليباف در اين سخنراني تمام‌قد در قامت يك كانديداي انتخاباتي سخنراني كرده است. چنان‌كه از طرح اعتراض به وضعيت معيشت شهروندان و اوضاع اقتصادي كشور آغاز مي‌كند و با انتقاد نسبت به وجود ربا در نظام پولي و بانكي كشور و اشاره به سوء مديريت‌ها ادامه مي‌دهد. مشي و مرامي كه معمولا در نطق‌ها و خطابه‌هاي انتخاباتي قابل رويت بوده و هست. و حال به نظر مي‌رسد شهردار اسبق پايتخت نيز شايد با اهداف انتخاباتي زبان به نقد گشوده است. او با ادبياتي بسيار شبيه به آنچه در جريان انتخابات اخير رياست‌جمهوري مورد استفاده قرار داد، گفته است: «300 هزار ميليارد تومان سود بانكي به سپرده‌ها پرداخت مي‌شود، ۳۴ درصد از اين ۳۰۰ هزار ميليارد تومان سود بانكي به كمتر از يك دهم درصد از آنها مي‌رسد؛ يعني حدود ۱۰۰ هزار ميليارد تومان به چند صد نفر پرداخت مي‌شود.» سخناني كه به‌روشني يادآور شعارهاي انتخاباتي او مبتني بر ايده « 96درصدي‌ها درمقابل 4 درصدي‌ها» بود. قاليباف براي مقابله با اين وضعيت، معتقد است بايد به‌سراغ اصلاح نظام مالياتي رفت. چراكه به‌زعم او، اگر اين پول‌ها به چرخه توليد بازگردد، كشور از وضعيت تورم و ركود خارج مي‌شود.
محمود ميرلوحي، عضو شوراي شهر تهران اما در ارتباط با سخنراني‌هاي اخير قاليباف، به «اعتماد» مي‌گويد: «امروز فضاي كشور اقتضاء مي‌كند همه با دولت گفت‌وگو كنند و خواستار پاسخگويي زمينه‌اي هزينه‌كرد بودجه و منابع مالي باشند. قاليباف هم مانند هر فردي حق دارد به دولت نقد كند و جوياي هزينه‌كرد بودجه‌هاي كشور شود. كسي با انضباط، شفافيت مالي و... مخالفتي ندارد؛ اما مساله اين است كه رطب‌خورده ، منع رطب چون كند؟!» اين عضو اصلاح‌طلب شوراي شهر پايتخت كه چندي قبل نيز با شكايت قاليباف به‌دليل اظهارنظر درباره ماجراي تخلفات در شهرداري تهران و پرونده املاك نجومي مواجه شده بود، ادامه داد: «آقاي قاليباف بهتر است اول بيايد و درمورد عملكرد پروژه‌هاي شهر تهران مانند پل صدر، تونل‌ها و... گزارش ارايه بدهد و بگويند آيا مي‌شد بدون بدهي يا بدهي كمتر اين پروژه‌ها را انجام داد؟ آيا مي‌شد اين حسابرسي‌ها را در زمان خودشان انجام داد تا شوراي شهر فعلي مجبور نباشد در تلفيق بودجه 93 به بررسي اسناد مالي دوره ايشان اقدام كند؟!»
ميرلوحي گفته است: «در دوره‌اي به‌سر مي‌بريم كه همه در موضع اپوزيسيون قرار گرفته و از اين موضع اظهارنظر مي‌كنند. در حالي كه براي مثال خود آقاي قاليباف 12 سال در سازمان شهرداري تهران مسووليت داشتند و بهتر است ابتدا درباره نحوه هزينه‌كرد و ارايه گزارش به مردم و حساب و كتاب و انضباط مالي توضيح بدهند.»
ميرلوحي با تاكيد بر اينكه در آستانه انتخابات، همه چهره‌ها و گروه‌ها و جناح‌هاي سياسي مدعي مي‌شوند كه راه‌حل معما تنها در مشت آنهاست، به «اعتماد» گفت: «در سال انتخابات، همه مي‌گويند بهتر از ديگران قادر به اداره مجلس هستند. ولي رفتاري كه قاليباف در دوره مديريت بر شهرداري تهران با اعضاي شوراي چهارم داشت، به‌روشني گوياي نوع نگاه او به مجلس و شورا است.» عضو شوراي شهر پنجم پايتخت با بيان اينكه «با وجود گذشت چند سال و تلاش‌هاي شوراي شهر و مديريت شهري جديد، هنوز حساب تراز مالي 93 تا 95 استخراج نشده است»، ادامه داد: «مصرف بهينه منابع، شفافيت مالي و... مي‌تواند در مجلس آينده هم مطرح شود. اگر كسي در گذشته كاري خود، به اين موارد قائل باشد، مي‌توان گفت در مجلس آينده نيز به اين موضوعات پايبند خواهد بود؛ اما وقتي از قاليباف و معاون مالي‌شان در جلسه شماره 367 شوراي شهر، درخصوص مصرف بهينه منابع سوال شد اما پاسخي روشن دريافت نشد و هنوز دريافت نمي‌شود، به اين نتيجه مي‌رسيم كه نوع نگاه اين افراد به ارايه گزارش مالي و مصرف بهينه مالي با آنچه در كلام مي‌گويند، متفاوت است.»
با اين همه اما قاليباف در اين سخنراني تنها به نقد وضعيت اقتصادي كشور در راستاي شركت در انتخابات مجلس يازدهم بسنده نكرد و مانند ديگر اصولگرايان، به نقد عملكرد اقتصادي دولت روحاني نيز پرداخت. شهردار اسبق پايتخت با اشاره به مساله پرداخت يارانه‌ها گفت: «بعد از چندين سال بناشد يارانه پردرآمدها را حذف كنند، حال دولت مي‌گويد ما نمي‌توانيم 3 دهك بالا را شناسايي كنيم.» او درباره هزينه‌هاي جاري دولت در اداره كشور گفت: «سالي 400 هزار ميليارد تومان هزينه اداره كشور مي‌شود.» البته كه مقصود قاليباف، نه هزينه نهاد دولت، بلكه هزينه جاري اداره كشور است. قاليباف عملا هم در بيان عدد مرتكب اشتباه شده و هم عنوان رديف هزينه‌كرد را بطور ناقص بيان كرده است. چنان كه با مراجعه به سايت سازمان برنامه و بودجه اين عدد، نه «400 هزار ميليارد» موردادعاي قاليباف، بلكه 352 هزار ميليار تومان است و صرفا نيز شامل هزينه‌هاي جاري دولت مي‌شود، نه هزينه‌كرد در هيات دولت يا نهاد رياست‌جمهوري.
فارغ از اين جزييات اما به نظر مي‌رسد، نگاه و گفتار قاليباف نيز لااقل در اين سخنراني مشخص، تاحدودي قابل‌توجه به كلام و ادبيات احمدي‌نژادي نزديك است. رويكردي كه به باور ناظران، مشخصا كاركردي انتخاباتي دارد. ميرلوحي در اين باره مي‌گويد: «اينگونه صحبت‌ها را بايد در راستاي سخنراني پيشاانتخاباتي ارزيابي كرد. در حالي كه بايد منتظر ماند تا گزارش‌هاي شهرداري و مديريت شهري كه در حال استخراج است و به‌زودي منتشر مي‌شود، عرضه شوند. آن وقت است كه مي‌توان به شيوه‌اي براي شناخت كارنامه قاليباف و تيم او دست يافت و از نگاه و رويكرد واقعي قاليباف سخن گفت.»
قاليباف اما در ادامه با طرح جريان سوم و فراتر رفتن از 2 جناح اصلاح‌طلب و اصولگرا مدعي شده است كه «تمامي جريانات سياسي شعارهاي متفاوت مي‌دهند اما در عمل يكي هستند و اقتصاد را به زمين مي‌زنند. اينها نتيجه سوءمديريت است و با سياسي‌كاري و تكرار هم حل نمي‌شود.» او در ادامه بار ديگر به روش اصلاح‌طلبان براي تشويق شهروندان براي مشاركت انتخاباتي در مقاطع پيشين اشاره كرد و گفت: «با فرمول «تكرار»، مردم هيچ دستاوردي حس نكردند. متاسفانه آنهايي كه باني و باعث اين دولت بودند هم مسووليت نمي‌پذيرند و در تلاش هستند از خود رفع مسووليت كنند.» شهردار اسبق تهران در ادامه و پس از نقد دولت به عملكرد مجلس نيز اشاره كرد و با نيم‌نگاهي به انتخابات مجلس يازدهم گفت: «مجلس، ريل حركت كشور را تنظيم مي‌كند؛ بايد اين ريل را درست تنظيم كنيم، اصلاح تمام حوزه‌ها دست مجلس است.» او به‌منظور تبليغ پيش‌از موعد خود و همراهان انتخاباتي‌اش گفت: «با اطمينان مي‌گويم اگر مردم به صحنه بيايند با همين فشارهاي تحريم طي برنامه‌اي 5 ساله با نگاه كارآمدي و اتكاي به جوانان و مردم، اقتصاد كشور به ثبات و آرامش خواهد رسيد.»
با آنكه اين نوع مديريت كشور براي خروج از بحران‌هاي سياسي اقتصادي غالبا در قالب مديريت جهادي مطرح مي‌شود، ميرلوحي معتقد است: «به مفهوم مديريت جهادي، جفا شده است. عده‌اي خود را هم مدير مي‌دانند و هم جهادي؛ در حالي كه مردم خاطراتي تاريخي از دهه اول انقلاب دارند.» ميرلوحي در ادامه به نقد صحبت‌هاي قاليباف پرداخت و به «اعتماد» گفت: «بايد با شاخص و معيار صحبت كرد. احمدي‌ن‍ژاد شعارهايي بسيار جذاب‌تر از قاليباف مي‌داد و از مهر، محبت، عدالت و... سخن مي‌گفت اما درنهايت شهروندان تجربه كردند و ديدند كه كارنامه اين افراد چه فسادي را به بار آورد و چه بلايي بر سر اقتصاد كشور و منابع مالي كشور آورد و ديديم كه نفت 140 دلاري در چه مسيرهايي هزينه شد و كشور به چه ورطه‌اي افتاد.»
ميرلوحي مي‌گويد: «اميدوارم مردم خودشان داوري و كارنامه اين افراد را بررسي كنند. البته لازم است احزاب در جلساتي، عملكرد كانديداهاي مختلف و مديران پيشين را بررسي كنند. به طور مثال چند حزب از جريان‌هاي مختلف، عملكرد قاليباف را با حضور خود او، به عنوان كسي كه در عرصه انتخابات مجلس يازدهم فعال است، بررسي كرده و نتايج اين بررسي‌ها را به شهروندان عرضه كرده است؟! احزاب بايد به شهروندان بگويند كه مثلا اتلاف منابع در دوره 12ساله شهرداري قاليباف چه ميزان بوده است؟ نياز نيست كه اين بررسي‌ها لزوما از نگاه مخالفان انجام شود، بلكه مي‌شود در اين جلسات شاخص برنامه‌ريزي، بودجه، زمينه‌هاي مصرف، بهره‌وري و... را مدنظر قرار داد و بر اين اساس، كارنامه قاليباف را بررسي و منتشر كرد.»
فارغ از تمامي اين تحليل‌هاي انتخاباتي اما تيتري كه يكي از خبرگزاري‌هاي نزديك به اصولگرايان براي سخنراني قاليباف انتخاب كرد، قابل‌تامل است: «سالانه ۴۰۰ هزار ميليارد هزينه دولت مي‌كنيم اما نمي‌توانند يارانه پولدارها را قطع كنند»البته اين عدد، نزديك به واقعيت است اما به هيچ عنوان دقيق نيست، حال آنكه وقتي صحبت از بودجه و مسائل مالي به ميان مي‌آيد، نمي‌توان تا اين ميزان تخميني عدد ارايه كرد. اما مساله اساسي‌تر آن است كه «هزينه دولت» با «هزينه اداره كشور» متفاوت است و اين موضوع را احتمالا هم قاليباف مي‌داند و هم آن خبرگزاري اصولگرا!