معترضان هنگ‌كنگي همزمان با جشن روز ملي چين به خيابان‌ها ريختند
70 سالگي كمونيسم به سعي پكن
شهاب شهسواري
تاريخ چين شايد به هزاران سال برسد، اما 1 اكتبر 1949، آغاز دوران جديدي براي چين است كه بنيان‌هاي ابرقدرت اقتصادي امروزي را با تشكيل جمهوري خلق چين و حاكميت كمونيسم بر اين كشور آغاز كرد. 70 سال بعد از تاسيس اين حكومت، شايد چيز زيادي از چشم‌انداز كمونيستي كه مائو تسه‌تونگ، بنيانگذار جمهوري خلق چين براي اين كشور در نظر گرفته‌بود، باقي نمانده‌باشد، اما چين توانسته است با انعطاف در ديدگاه‌هاي سختگيرانه سوسياليستي و باز كردن درهاي تجارت به روي بازار آزاد جهاني، در هفتادمين سالروز تاسيس اين كشور به دومين اقتصاد بزرگ جهان تبديل شود كه نيم‌نگاهي به جايگاه تك‌ابرقدرت جهان امروز دارد. شي جين‌پينگ، ديروز بنا به سنت هميشگي در حالي كه كتي خاكستري شبيه به كت مائو تسه‌تونگ، بنيانگذار حكومت به تن داشت، از همان جايگاهي كه مائو 70 سال پيش تاسيس حكومت جديد چين را اعلام كرد، بر رژه جشن روز ملي چين نظارت داشت. روز گذشته پكن شاهد برگزاري جشن هفتاد‌سالگي تشكيل جمهوري خلق چين و حزب كمونيست اين كشور با برگزاري مراسم رژه نظامي بزرگي در مركز اين شهر بود. مراسمي ويژه با حضور 15 نظامي چيني در كنار تجهيزات نظامي مدرن ارتش اين كشور از جمله پهپادهاي فراصوت و موشك‌هاي قاره‌پيما با قابليت حمل كلاهك‌هاي هسته‌اي. بلافاصله پس از رژه نظامي، دسته‌هايي از گروه‌هاي غيرنظامي و شهروندان چيني در اين مراسم رژه رفتند، شهروندان شهرهايي كه از دهه 1980 ميلادي تاكنون به تدريج به قطب‌هاي صنعتي و اقتصادي جهاني تبدل شده‌اند، دسته‌هايي از دوچرخه‌سواران كه تا پيش از آغاز رشد صنعتي چين به عنوان نماد شهرهاي اين كشور كمونيستي محسوب مي‌شدند و نمادهاي ملي اين كشور از جمله تصاوير رهبران پيشين حزب كمونيست و بنيانگذار اين حزب، مائو تسه‌تونگ.
در شرايطي كه شب پكن با آتش‌بازي بزرگ ميدان تيان‌آن‌من روشن مي‌شد، در هنگ‌كنگ، آتش خشم تظاهركنندگان مخالف دخالت حكومت مركزي چين در اداره اين منطقه خودمختار، در خيابان‌ها شعله‌ور شده بود. در هنگ كنگ، شهروندان اين منطقه خودمختار چين، تظاهراتي در مخالفت با نفوذ حكومت مركزي چين در اداره اين كشور برگزار كردند كه با آتش‌افروزي و سنگ‌پراني تظاهركنندگان و دخالت پليس ضدشورش هنگ‌كنگ به خشونت كشيده‌شد. دست‌كم دو معترض در هنگ‌كنگ بر اثر درگيري با پليس ضد شورش دچار جراحات جدي شده‌اند. تظاهرات ضد حكومت پكن در هنگ‌كنگ كه با حمايت دولت‌هاي غربي از جمله بريتانيا و امريكا مواجه شده است، بر شعار وحدت و هارموني حكومت پكن در سراسر چين سايه انداخته است. شي جين‌پينگ در سخنراني خود در رژه سالانه روز ملي چين در برابر نظاميان و تجهيزات ارتش كشورش تاكيد كرد: «هيچ قدرتي نمي‌تواند وضعيت ملت بزرگ ما را تغيير دهد.»
شي جين‌پينگ كه از شش سال پيش مقام رياست‌جمهوري را در اين كشور در اختيار گرفته است، از يك سال پيش با حذف محدوديت رياست‌جمهوري دو دوره‌اي، خود را به عنوان گزينه مادام‌العمر رهبري چين مطرح كرده است. بسياري شي جين‌پينگ را قدرتمندترين رهبر چين بعد از مائو تلقي مي‌كنند. هفتاد‌سالگي چين كمونيست در شرايطي فرارسيده است كه هر چند اين كشور در قدرتمندترين جايگاه خود در دهه‌هاي گذشته از لحاظ اقتصادي، سياسي، نظامي و بين‌المللي قرار دارد، اما با سخت‌ترين چالش‌هاي بين‌المللي نيز رو در رو شده است. 30 سال پيش، روز ملي چين در شرايطي برگزار شده‌بود كه دولت پكن به دليل سركوب دانشجويان معترض در ميدان تيان‌آن‌من، در انزواي بين‌المللي قرار گرفته‌بود. هر چند رشد اقتصادي و بهبود شرايط زندگي در چين طي 30 سال گذشته، اعتراضات را از قلب چين دور كرده است، اما چالش دموكراسي‌خواهي همچنان شمشيري بر سر حكومت كمونيستي تمركزگراي اين كشور است. شب گذشته، همان ميداني كه روزگاري شاهد جنبش‌هاي اعتراضي دانشجويان بود، به اعتراضات ماه‌هاي گذشته هنگ‌كنگ كه همزمان با برگزاري جشن روز ملي چين، به خشونت بي‌سابقه‌اي رسيده است، نشان از افزايش فشار بر حكومت مركزي براي آزادي‌هاي سياسي است. در كنار هنگ‌كنگ، تايوان كه حاكميت آن ادعاي استقلال از دولت مركزي چين با حمايت گروهي از كشورهاي غربي را مطرح مي‌كند و همزمان افزايش نگراني‌ها از سركوب صدها هزار مسلمان اويغور در غرب چين، چالش‌هاي بزرگي هستند كه چين همزمان با 70 سالگي حاكميت حزب كمونيست با آنها مواجه است. با وجود محبوبيت بلامنازع شي جين‌پينگ در ميان افكار عمومي چيني، كنترل جمعي افكار يك ميليارد و 400 ميليون نفر جمعيت چين، در عصر توسعه ارتباطات و تحت نفوذ تبليغات رقباي بين‌المللي به مشكلي در حال رشد براي دولت مركزي اين كشور تبديل مي‌شود. افزايش نفوذ بين‌المللي چين چه از طريق روابط تجاري و چه از طريق طرح‌هاي اقتصادي به ويژه ابتكار «يك كمربند-يك جاده»، رقباي بين‌المللي چيني نسبت به افزايش توان بين‌المللي و نفوذ اين كشور به ويژه در كشورهاي فقيرتر و در حال توسعه اظهار نگراني مي‌كنند. همزمان، پكن در شرايطي اين جشن را پشت سر مي‌گذارد كه دولت امريكا به‌شدت براي جلوگيري توان رقابتي چين تلاش مي‌كند. جنگ تجاري امريكا، بزرگ‌ترين شريك تجاري چين با وضع تعرفه‌هاي بي‌سابقه بر تمامي كالاهاي صادراتي چين، خطري جدي براي رشد و توسعه اقتصاد چين ايجاد كرده است. با وجود جنگ تجاري امريكا عليه چين، دونالد ترامپ رييس‌جمهور امريكا، روز سه‌شنبه با انتشار پيامي در حساب كاربري شبكه اجتماعي توييترش، روز ملي چين را به رييس‌جمهور و مردم اين كشور تبريك گفت.
پيام‌هاي تبريك ايران براي روز ملي چين
حسن روحاني، رييس‌جمهوري اسلامي ايران در پيامي به «شي جين پينگ» همتاي چيني خود فرا رسيدن هفتادمين سالگرد تاسيس جمهوري خلق چين را به دولت و مردم اين كشور تبريك گفت و روابط تهران- پكن را تاريخي و راهبردي توصيف كرد. محمدجواد ظريف وزير امور خارجه كشورمان در صفحه توييترش به زبان چيني هفتادمين سالگرد روز ملي چين را تبريك گفت و نوشت: «امروز هفتادمين سالگرد جمهوري خلق چين است. چين مدرن به نماد توسعه مسالمت‌آميز و بهروزي شهروندان تبديل شده است. چين با حمايت از چندجانبه‌گرايي، نقشي برجسته در صلح و امنيت بين‌المللي دارد.» وي در اين توييت با بيان اينكه «رايزني مستمر دو كشور نويدبخش افقي روشن از روابط تاريخي دو تمدن كهن آسيايي است،»، خاطرنشان كرده است: «هفتادمين سالگرد تاسيس جمهوري خلق چين را به ملت، دولت و رهبري حزب كمونيست چين تبريك مي‌گويم.» سيد‌عباس موسوي سخنگوي وزارت امور خارجه جمهوري اسلامي ايران نيز امروز در صفحه توييترش با تبريك روز ملي چين نوشت: «اول اكتبر روز ملي چين را تبريك گفته و براي دولت و ملت بزرگ چين آرزوي سربلندي و بهروزي دارم. اميدوارم روابط استراتژيك و جامع ايران و چين بيش از پيش توسعه و تعميق يابد.»