آيا شوراي عالي انقلاب فرهنگي از پس امپراتوري كسب ‌و كار كنكور برمي‌آيد

گروه اجتماعي

4 هزار و 500 ميليارد تومان چرخش مالي موسسات آمادگي كنكور در تهران تنها بخش كوچكي از تخميني است كه براي منابع مدافعان كنكور مطرح است؛ رقمي كه ايرنا در وصف آن در گزارشي مدعي شده كه اين 4 هزار و 500 ميليارد تومان معادل 15درصد بودجه آموزش و پرورش و آموزش عالي در يك سال است. بحث درباره كنكور و فلسفه وجودي‌اش موضوعي تكراري شده ولي پتانسيل مالي آن را مي‌توان آن‌قدر بزرگ ديد كه حتي يك سريال سينماي خانگي هم بتواند به موضوع آن بپردازد. چه فرض بر اين باشد كه اين سريال منتقد كنكور بوده باشد چه حتي فرض كنيم مدافعان كنكور از ساخت آن منتفع شده باشند. بارها و بارها موضوع حذف كنكور بر زبان‌ها جاري شده ولي هنوز اين موضوع از حد حرف پا فراتر نگذاشته است. تجربه حذف مشق شب از مدارس و هجوم مديران مراكز تدوين كتب كمك‌آموزشي به اين تصميم و رفتن آنها نزد علما و مراجع نمونه‌اي از واكنش‌هايي است كه مي‌توان براي حذف كنكور تصور كرد؟ حالا ماموريتي غيرممكن يعني حذف يا به عبارت بهتر جايگزين كردن كنكور در شوراي عالي انقلاب فرهنگي مطرح است و يك روحاني 58 ساله نشست‌هاي تخصصي در اين باره برگزار مي‌كند و وعده داده است كه تا 6 ماه آينده تكليف اين موضوع روشن مي‌شود. حالا پرسش اين است كه اين روحاني مي‌تواند از پس مدافعان كنكور و منافع‌شان برآيد؟

يك روحاني متفاوت براي يك كار متفاوت

«سيدسعيدرضا عاملي‌رناني» همان روحاني
58‌ ساله‌اي است كه از 12 دي 1397 نامش در شوراي عالي انقلاب فرهنگي برجسته شد. او از اين تاريخ با حكم رهبري عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي شد و از همين زمان نيز با تصميم رييس‌جمهور به سمت دبير اين شورا منصوب شد. او در امريكا درس خوانده و علاوه بر دبيرستان در رشته مكانيك نيز در دانشگاه سكرمنتو تحصيل كرده است. اما اين مهندس علاوه بر تحصيلات حوزي در سطوح مقدمات، سطح و خارج در علوم اجتماعي و در رشته ارتباطات نيز ادامه تحصيل داده و رييس دانشكده مطالعات جهان دانشگاه تهران و استاد گروه ارتباطات دانشكده علوم اجتماعي است. او اينك ماموريت دارد با همه ذي‌نفعان مرتبط با كنكور تبادل‌نظر كرده و همه تجارب مختلف در اين عرصه را گرد آورده و طبق وعده‌اي كه خودش داده ظرف 6 ماه تكليف جايگزين كنكور را مشخص كند. آنچه اينك اين پرسش را مطرح مي‌كند كه آيا او از پس اين وضعيت برمي‌آيد يا نه گزارشي است كه خودش از برنامه‌هاي شوراي عالي انقلاب فرهنگي و عزم جدي آن داده است. او به عنوان دبير شوراي عالي انقلاب فرهنگي در پاسخ به سوال مجري برنامه تلويزيوني «پرسش سخن» پيرامون اصلاح و بازنگري كميته سنجش و پذيرش دانشجو گفته بود: در نشستي كه بين دبيرخانه شوراي عالي انقلاب فرهنگي و رياست مجلس شوراي اسلامي و با حضور روساي كميسيون‌‌هاي مربوطه برگزار شد، قرار شد يك تقسيم كاري درخصوص كنكور صورت گيرد تا تكليف‌مان را در اين رابطه مشخص كنيم، زيرا كنكور روش درستي نيست و تجربه‌‌هاي موفقي هم در دنيا وجود دارد كه به هيچ‌وجه از مسير كنكور نيست. او تاكيد كرده بود: دبيرخانه شوراي عالي انقلاب فرهنگي در زمينه حل مساله كنكور اراده جدي دارد و در همين رابطه معاونت خط‌مشي‌‌گذاري ستاد علم و فناوري دبيرخانه شوراي عالي انقلاب فرهنگي اولويت اول خود را مساله كنكور قرار داده است كه تلاش داريم در ۶ ماه آينده در اين زمينه به يك مدل قطعي دست پيدا كنيم و به دنبال آن اميدواريم اراده لازم در نظام قانونگذاري و سياستگذاري هم وجود داشته باشد.

قانونگذاري و سياستگذاري در كدام مسير است؟

آنچه اينك «سيدسعيدرضا عاملي» از زمان
6‌ ماهه براي تعيين تكليف آن خبر مي‌دهد تازه گام نخست مسيري است كه احتمالا در پيچ و خم سياستگذاري و قانونگذاري گرفتار مي‌شود مگر آنكه به عنوان يك سياست حاكميتي ابلاغ شود. به هر حال 6 ماه بعد دوره دهم مجلس شوراي اسلامي روزهاي پاياني خود را سپري مي‌كند و بايد ديد دولت در دو سال آخر كاري خود دست به چنين تغييري خواهد زد؟ از سوي ديگر قدم گذاشتن در چنين مسيري حتما با فشارهاي مختلفي همراه خواهد بود. نشانه آن را همان‌طور كه گفتيم در مراجعه مديران نشرهاي كمك‌آموزشي به مراجع در پي حذف مشق شب مي‌توان ملموس يافت. براساس آماري كه قدرت‌الله عليزاده نايب‌رييس شوراي موسسان مراكز آموزشي كشور مدتي قبل ارايه كرده بود، دست‌كم 11 هزار و 300 آموزشگاه علمي در سراسر كشور وجود دارد كه از اين تعداد 10 تا 15 موسسه بزرگ آموزش كنكور هستند كه بين خانواده‌ها ايجاد التهاب آزمون مي‌كنند. آنچه در نخستين گام مانع از حذف كنكور است توجيهاتي نظير تعداد شغل‌هايي است كه در عرصه كمك‌آموزشي مطرح است. براي مثال نايب‌رييس شوراي موسسان مراكز آموزشي كشور به اين نكته اشاره كرده و گفته است: آمارها نشان مي‌دهد نزديك به 300 هزار شغل از محل آموزشگاه‌ها ايجاد شده است، تعداد زيادي از اين مراكز، آموزشگاه‌هايي هستند كه معلمان صاحب تجربه در آموزش و پرورش وارد آن شده و سرمايه‌گذاري كرده‌اند و انگيزه‌شان كمك به بخش آموزش است و سودجويي نيست. شايد 10تا 15 موسسه هستند كه در بين خانواده‌ها ايجاد التهاب آزمون و كنكور مي‌كنند و نمي‌توان
11 هزار موسسه ديگر را به‌دليل جوي كه آن
15 موسسه ايجاد كرده‌اند، قرباني كرد.

در 6 ماه آينده چه اتفاقي بايد بيفتد؟

سيدسعيدرضا عاملي دبير شوراي عالي انقلاب فرهنگي در اين باره اينكه بايد ظرف 6 ماهه آينده به مدل جايگزين كنكور برسيم، گفته است: در اين زمينه علاوه بر استفاده از مطالعات گذشته نظرات تمامي ذي‌نفعان را دريافت خواهيم كرد. او كه در حال حاضر سلسله نشست‌هايي با عنوان «كنكور چالش‌ها و راهبردها» را براي
تعيين تكليف كنكور برگزار و مديريت مي‌كند به نكته‌اي مهم اشاره كرده و افزوده است: امپراتوري كسب‌وكار كنكور مانع حذف كنكور است. او با اشاره به موانع و مشكلات پيش روي اجراي حذف كنكور با ابراز تاسف از اينكه تاكنون امپراتوري كسب‌وكار كنكور مانع برداشته شدن كنكور شده، تاكيد كرده است: در حال حاضر مشغول رايزني و زمينه‌سازي براي برداشتن كنكور و رفتن به سمت روش‌هاي منطقي‌تر براي سطح‌بندي متناسب متقاضيان رشته‌هاي مختلف هستيم. عاملي در دومين نشست تخصصي كنكور، چالش‌ها و راهبردها و نحوه ارزيابي راه‌هاي ورود به دانشگاه‌ها را يكي از مسائل اصلي جامعه عنوان كرده و توضيح داده است: تاكنون چندين‌بار مجلس شوراي اسلامي، وزارت علوم و نهادهاي تصميم‌گير تلاش كردند تا موضوع كنكور را حل كنند يا اينكه براي اين موضوع جايگزيني را قرار بدهند حتي براي اين موضوع مهلت زماني تعيين شد اما اين اتفاق تاكنون نيفتاده است. در واقع وقتي تلاشي صورت مي‌گيرد اما اقدام واقعي صورت نمي‌گيرد، اين سوال ايجاد مي‌شود كه چه اتفاقي افتاده است و ممكن است گمانه‌زني‌هايي را ايجاد كند كه اين گمانه‌زني‌ها بنيان نداشته باشد. دبير شوراي عالي انقلاب فرهنگي گفته است: سيستم فعلي پذيرش در دانشگاه‌ها از طريق كنكور مطمئنا مزايايي دارد كه يكي از اين مزايا اعتمادي است كه به سنجش وجود دارد. در واقع امنيت سنجش امر بسيار مهمي است، چراكه تلاش‌هاي زيادي در بحث طراحي سوال، حفاظت از سوال، ايجاد امنيت محيط آزمون، هوشمند‌سازي پاسخ‌هاي كنكور و... انجام شده است كه اين موضوعات سلامت و امنيت كنكور را به عنوان يك سرمايه بزرگ به وجود آورده است، بنابراين هر مدلي كه به عنوان جايگزين كنكور پيشنهاد شود بايد اين امنيت را هم داشته باشد و ما نبايد مزاياي كنكور را از دست بدهيم. عاملي درخصوص معايب كنكور نيز توضيح داده است: يكي از معايب برگزاري كنكور اضطرابي است كه بين دانش‌آموزان ايجاد مي‌كند و اگرچه براساس اعلام سنجش ۱۵درصد ورودي به دانشگاه‌ها از طريق برگزاري كنكور صورت مي‌گيرد اما حتي همين آمار ۱۵، ۲۰ يا حتي ۳۰درصدي هم مي‌تواند در فضاي مجازي اضطراب صددرصدي را ايجاد كند. دبير شوراي عالي انقلاب فرهنگي همچنين از نارضايتي دانشگاه‌ها از برگزاري كنكور گفته و تصريح كرده است: دانشگاه‌ها نيز كمابيش از اين وضعيت راضي نيستند، چراكه معتقدند دانشگاهي كه در تراز دانشگاه درجه يك كار مي‌كند بايد بتواند اين را تشخيص دهد كه چه دانشجويي را مي‌تواند جذب كند. در واقع بايد عرصه‌اي براي استقلال دانشگاه‌ها ايجاد كنيم.