دفاع آكادمي سوئد از هانتكه
شما تحت تاثير اخبار رسانه‌ها هستيد
هما بختياري
دست‌اندركاران آكادمي سوئد از انتخاب جنجالي پيتر هانتكه به عنوان برگزيده امسال جايزه نوبل ادبيات دفاع كرده و در بيانيه‌اي گفته‌اند: «مشخصا قصد تجليل از جنايتكاري جنگي و منكر جنايت‌هاي جنگي يا نسل‌كشي را نداشتيم. شما تحت تاثير اخبار رسانه‌ها هستيد.» اعضاي آكادمي از جمله متس مالم و اريك م. رانسون در روزنامه سوئدي Dagens Nyheter تاييد كرده‌اند كه هانتكه «مطمئنا اظهارنظرهايي برانگيزاننده، نابجا و غيرشفاف در مورد مسائل سياسي كرده است» اما گفته‌اند در نوشته‌هاي او محتوايي مبني بر اينكه هجوم به جامعه‌اي مدني يا بي‌حرمتي به ارزش‌هاي برابر انسان‌ها كرده باشد، وجود ندارد و پرسيده‌اند: «پرسشي كه براي ما ايجاد شده است اين است كه منتقدان از چه منابعي استفاده مي‌كنند و چرا اظهارنظرهاي خود هانتكه ناديده گرفته مي‌شوند؟» هنريك پترسون و ربه‌كا كارده، اعضاي كميته نوبل ادبيات كه عضو گروه ارزيابي نامزدها براي جايزه نوبل هستند و توصيه‌هايي را به آكادمي سوئد ارايه مي‌دهند، از اين انتخاب دفاع كرده‌اند. پترسون در روزنامه سوئدي Svenska Dagbladet هانتكه را «ناسيوناليسم‌ستيز» و مدافع صلح خوانده است. انتخاب هانتكه با انتقاد گسترده روبرو شد چرا كه اين نويسنده اتريشي قساوت‌هاي صرب‌ها را طي جنگ‌هاي بالكان انكار كرده و در مراسم خاكسپاري جنايتكار جنگي، اسلوبودان ميلوشويچ حضور داشته است. در كتابي كه سال 1996 به نام «سفري به رودخانه‌ها: عدالت براي صربستان» منتشر كرد به حقايق نسل‌كشي سِربْرِنيتسا كه در سال 1995 به وقوع پيوست، اعتراض كرد. در سال 2006 گزارش شد كه وقتي منتقدان اجساد قربانيان را گواهي بر بي‌رحمي‌هاي صربستان دانسته‌اند، هانتكه در جواب گفته است: «گور پدر اين اجساد.» «مي‌داني ما بوديم كه قرن‌ها از شما در برابر جنگجويان آسيايي محافظت كرديم. اگر ما نبوديم هنوز هم با دست غذا مي‌خورديد.» اين جملات را شخصيتي كه مدافع صرب‌ها (و سرپرستان قتل‌عام‌شان) است در نمايشنامه جنگي هانتكه «Voyage by Dugout» مي‌گويد. درست است كه اين جملات را از زبان يك شخصيت مي‌‌خوانيم اما خالق اين شخصيت، هانتكه به مرثيه‌خواني در مراسم خاكسپاري جنايتكاري جنگي مشهور است. الكساندر هِمون، نويسنده بوسنيايي- امريكايي، هانتكه را «باب ديلنِ مدافع نسل‌كشي» ناميده است. بيش از 38 هزار نفر فراخواني را امضا كرده‌اند و در آن خواستار لغو اهداي جايزه نوبل به هانتكه شده‌اند. عوامل بنياد «خيريه يادبود سِربْرِنيتسا» گفته‌اند: «برگزيده شدن اين نويسنده به معناي صحه گذاشتن بر نفرت قومي و مذهبي، ناسيوناليسم صربستان و انكار نسل‌كشي است.» معرفي پيتر هانتكه، آكادمي سوئد را با واكنش شديد و سرزنش بي‌سابقه بنياد ادبي معتبر ديگري يعني PEN امريكا مواجه كرد. از طرفي سياستمدارها و اهل فلسفه هم از انتخاب آكادمي سرخورده و دلسرد شدند. ادي راما، نخست‌وزير آلباني در واكنش به انتخاب هانتكه در صفحه توييترش نوشت: «هرگز فكر نمي‌كردم به خاطر شنيدن اسم برنده جايزه نوبل، تهوع بگيرم.» هاشم تاچي، رييس‌جمهور كوزوو نوشته است: «تصميم آكادمي سوئد زخم عميقي را در دل قربانيان بي‌شمار زنده كرد.» سفيك دزافروويچ، عضو كابينه رييس‌جمهوري بوسني اهداي جايزه به هانتكه را يك «رسوايي و مايه شرمساري» و اسلاوي ژيژك، فيلسوف اسلونيايي اين نويسنده را «مدافع جنايت‌هاي جنگي» ناميده است.