ادامه از صفحه اول
كار ايران در اوپك
كافي نيست و اگر سطح بيشتري از توليد نفت اوپكي‌ها و غيراوپكي‌ها كاسته نشود، قيمت نفت كاهش مي‌يابد. از اينجاست كه در وين درباره سناريوهاي مختلفي بحث مي‌شود.
١- امريكا بازيگر مهمي در بازار نفت شده است. چه در سمت عرضه، چه در بخش تقاضا. جنگ تجاري امريكا با چين، تقاضاي نفت را تضعيف كرده و اگر اين وضعيت ادامه يابد، تقاضاي نفت براي سال آينده بيشتر متاثر خواهد شد. اوپك پيش‌بيني كرده است كه سال آينده عرضه نفت ٢ ميليون و ١٧٠ هزار بشكه در روز رشد خواهد كرد. بيشتر اين نفت را امريكا توليد خواهد كرد. (اعداد مختلفي براي رشد توليد نفت امريكا مطرح شده است.) از سوي ديگر رشد تقاضا براي سال ٢٠٢٠، حدود يك ميليون و ٨٠ هزار بشكه در روز پيش‌بيني شده است. نتيجه ساده است. بيشتر تقاضايي كه در بازار نفت به وجود مي‌آيد به دامن امريكا مي‌ريزد.
٢- توليد نفت كشورهاي عضو اوپك در ماه اكتبر، ٢٩ ميليون و ٦٥٠ هزار بشكه در روز بود. قيمت نفت برنت صبح ديروز بشكه‌اي ٦١ دلار بود ولي ديشب به ٦٣ دلار در هر بشكه رسيد. اوپك بين چالش سهم بازار و حفظ قيمت نفت در محدوده ٦٠ تا ٦٥ دلار گير كرده است. اين سوال برخي است كه بالاخره اوپك تا كجا بايد از توليدش كم كند تا غيراوپكي‌ها سهمش را بگيرند. از آن‌سو هم واقعيت اين است كه همه اوپكي‌ها و روسيه، قيمت حوالي ٦٠ را لازم دارند.
٣- وزير نفت عراق، ديروز يكي از سناريوها را كاهش ٤٠٠ هزار بشكه بيشتر از توافق فعلي اعلام كرد. يعني مجموع كاهش اوپك و غيراوپك به يك ميليون و ٦٠٠ هزار بشكه در روز برسد. روس‌ها هم سيگنال‌هاي مختلف مي‌فرستند. گاهي اين‌طور برداشت مي‌شود كه روس‌ها براي كاهش بيشتر يا حتي تمديد توافق فعلي براي بعد از مارس فعلا آمادگي ندارند، گاهي اين‌طور برداشت مي‌شود كه با كاهش بيشتر همراهند. شايد روس‌ها اگر امتياز خوبي از سعودي‌ها نگيرند تصميم نهايي‌شان را اعلام نكنند. عربستان هم به خاطر بودجه‌اش و هم به خاطر فروش سهام آرامكو، فعلا آمادگي كاهش قيمت‌ها را ندارد. به هنگام ورود وزير انرژي سعودي به وين، خبرنگاران از او پرسيدند: «چه احساسي درباره بازار داريد؟» عبدالعزيز پاسخ داد كه احساسي به خوبي هوا. وقتي از او پرسيده شد كه «سرد» است، پاسخ داد: «هوا آفتابي است!»
ايران به خاطر تحريم‌ها معاف از هرگونه كاهش توليد نفت است، اما اگر امروز بخواهند در جلسه اوپك سهميه‌ها را بردارند و از مجموع توليد اوپك يك عددي را كم كنند، آن‌وقت چه؟ ايران چون فعلا معاف از سهميه‌هاست بايد سكوت كند؟ اگر اين اتفاق بيفتد انگار نفت ايران دوبار تحريم شده است. چون وقتي تحريم‌ها لغو شود، ايران سخت مي‌تواند توليدش را در مكانيسم اوپك افزايش دهد. كار مهم وزير نفت، حفاظت از حقوق ايران حتي، از جمله حفظ چارچوب نظام سهميه‌بندي، در شرايط تحريم است. اين يكي از كارهاي ايران در اوپك امروز و در شرايط تحريم است.
تعادل بازار مهم‌تر از قيمت
در خصوص خروجي اين نشست لازم است چند نكته بيان شود؛ اول اينكه دو مساله مي‌تواند خروجي نشست اوپك و غيراوپك را تحت تاثير قرار دهد. اول مسائل داخلي همچنين موضوعات بين كشورهاي اين كارتل نفتي است. در طول سال‌هاي گذشته گزارش‌هاي متعددي منتشر شده كه برخي اعضاي اوپك همچون عربستان سقف تعيين شده در توافقات را رعايت نكرده و آن را زير پا گذاشته‌اند. از سوي ديگر همكاري بين كشورهاي اوپك و غير اوپك كه روسيه در راس آن قرار دارد در گرو يكپارچه شدن خواسته‌هاي طرفين از بازار انرژي است. اما موضوع مهمي كه مي‌تواند همكاري اين كشورها را در آينده مشخص كند يا به آن جهت دهد، بازار است. اگر كشورهاي حاضر در وين به اين جمع‌بندي برسند كه در بازار عرضه نفت بسيار است و از سويي به دليل ابهام در خصوص آينده رشد اقتصادي، تقاضا و همراستا با آن قيمت نيز كاهش مي‌يابد، تصميمات به سمت تداوم طرح تثبيت فروش مي‌رود. در اين صورت تمديد توافق فعلي دور از ذهن نخواهد بود اما اگر ميزان عرضه به قدري باشد كه بازار از تعادل خارج شود، در آن شرايط كشورهاي مهم توليدكننده توليد را بيش از اندازه كاهش مي‌دهند، چراكه اين امر مي‌تواند افزايش قيمت نفت را در پي داشته باشد. هر چه قيمت نفت افزايش يابد، استخراج و توليد نفت شيل مقرون به صرفه‌تر خواهد بود. بنابراين توليد‌كنندگان سنتي نفت به دليل ترس از حضور زياد شركت‌هاي توليدكننده نفت شيل، علاقه‌اي به كاهش شديد توليد ندارند چراكه در اين صورت شيل مي‌تواند رقيبي براي نفت سنتي باشد. بنابراين مساله عرضه و تقاضا همچنين تعادل قيمت نفت مهم‌ترين عامل موثر بر كشورهاي توليدكننده در مذاكرات آتي است.
اما نبايد از اين نكته غافل شد كه مسائل سياسي نيز در سال‌هاي اخير بر بازار نفت سايه انداخته است و بعضا معادلات نفتي را تغيير داده اما در شرايط فعلي تعادل عرضه و تقاضا، همچنين تعادل قيمت نفت مهم‌ترين عاملي است كه مي‌تواند ذهنيت كشورها را تغيير دهد.