نگاه
نظارت بر نحوه ورود پول‌هاي انتخاباتي با وضع قانون
مصطفي درايتي
هزينه‌هاي انتخاباتي هر كانديدا بايد شفاف باشد و كنترل شود كه از كجا مي‌آيد و كجا هزينه مي‌شود. اين شفافيت براي سلامت انتخابات مفيد است. البته متاسفانه به دليل اينكه از ابتدا قاعده‌اي براي كار به صورت منطقي و ذهني وجود ندارد، زمينه براي افراط و تفريط فراهم شده است. كسي كه براي هر انتخاباتي نامزد مي‌شود نياز به تبليغات و هزينه دارد و وسع مالي اكثريت نامزدها نيز اين اجازه را به آنها نمي‌دهد. نامزدها با پول كم نيز نمي‌توانند كارهاي تبليغاتي خود را پيش ببرند. پول‌هاي كلاني كه بعضا ايجاد شبهه مي‌كند كه از كجا آمده است. طبيعتا طرفداران آنها هستند كه هزينه مي‌كنند. بنابراين بايد بر هزينه‌هاي انتخاباتي نظارت صورت بگيرد و مبدا هزينه‌اي كه يك نامزد انتخاباتي مصرف مي‌كند روشن و قابل رصد كردن باشد. ميزان هزينه‌ها نيز بستگي به هر منطقه دارد. به هر حال ضابطه‌مند شدن اين مساله مي‌تواند هرگونه شايبه‌اي را كه در اين موضوع ايجاد مي‌شود، كم كند. مثلا قانوني كه در گذشته براي انتخابات وضع شد اين بود كه هيچ نامزدي حق استفاده از اموال عمومي را براي تبليغات انتخاباتي خود ندارد كه متاسفانه به شكل‌هاي گوناگوني گاهي در انتخابات اين مسائل مي‌ديديم. بنابراين وضع قانون در اين‌گونه مسائل به عقيده من مي‌تواند راهگشا باشد. بايد در تحليل چنين مسائلي به واقعيت نيز توجه داشته باشيم. عدم توجه به واقعيت‌ها تنها سوءظن‌ها را افزايش مي‌دهد. با توجه به تجربه انتخابات‌هايي كه در اين 36 سال كسب كرده‌ايم بايد قانون عملي وضع كنيم كه ايجاد‌كننده شفافيت موضوع باشد؛ قانوني كه به واقعيت‌ها توجه كند و به گونه‌اي نباشد كه عده‌اي در برخي جاها بتوانند سوءاستفاده كنند و حتي عده‌اي به اين دليل كه مي‌خواهند به قانون عمل كنند، محروم نشوند. در اين صورت اصلا قانون امكان اجراي درست نخواهد داشت. بايد قانون شفاف و روشني باشد كه مضيقه‌هاي غير‌عرفي را به نامزدهاي انتخابات تحميل نكند. در اين صورت قانون مي‌تواند به ايجاد انضباط در هزينه‌هاي انتخاباتي كمك كند. در ادامه نهادهايي كه كنترل‌كننده اين قانون باشند نيز بايد كار خود را به درستي انجام دهند. متاسفانه گاهي رفتارها چندگانه بوده است. اينكه قانون در مقابل يك سليقه سياسي ضيغ و در مقابل سليقه سياسي ديگر باز باشد، قانون تاثيرگذاري نخواهد بود. اگر به رسانه‌هاي عمومي مستقل اجازه داده شود كه بجد در اين كار نظارت و مردم هم مراقبت كنند، بخش عمده‌اي از نارسايي‌هاي اينچنيني كاهش مي‌يابد. ما در كشور مشكلاتي داريم كه حتي اگر يك نماينده به هر دليلي كمكي در هزينه‌ها دريافت كند آن را مخفي مي‌كند، به اين خاطر كه مورد بازخواست و سوءظن قرار نگيرد. ما آدم‌ها را وادار به مخفي‌كاري مي‌كنيم. اينكه ما افراد كمك‌كننده را در جايي كه مقصر هم نيستند دچار مشكل مي‌كنيم باعث مخفي‌كاري مي‌شويم و مشكلات عمده‌اي را براي كشور ايجاد مي‌كنيم. در واقع بايد جامعه را عادت بدهيم كه شفافيت، مشكل آفرين نباشد. اگر اين قاعده را به‌طور فرهنگي بتوانيم حل كنيم نظارت‌ها كمك خوبي خواهد بود. اگر چنين مشكلي را در جامعه حل كنيم مطمئنا نخستين جرياني كه هم كمك مي‌كند و هم آمادگي كامل دارد كه شفافيت پول‌هاي ورودي آن بررسي شود، جريان اصلاح‌طلب خواهد بود چرا كه عمده كمك‌هايي كه به اين جريان مي‌شود از رقم‌هاي خرد شروع مي‌شود و كلان نيست، اما اگر هم كلان باشد اين شفافيت كمك مي‌كند فرد كمك‌كننده هم از اين‌گونه شايبه‌ها دور بماند.
ورود پول‌هاي كثيف مورد توجه شوراي نگهبان باشد
حسين كاشفي٭
اگر واحدهاي نظارتي در مساله ورود پول‌هاي كثيف به درستي كارشان را انجام دهند و تعيين شود كه در تبليغات انتخاباتي منشأ ورودي پول‌ها كجاست، مي‌تواند مفيد باشد. اين نوع نظارت‌ها باعث مي‌شود كه اگر برخي افراد پول‌هاي كثيف را وارد انتخابات مي‌كنند، به‌طوري كه در گذشته نيز اخبار آن منتشر شد، شناسايي شوند و از منشأ تباني‌هايي كه صورت مي‌گيرد جلوگيري شود. اين مساله در همه موارد بايد مورد توجه قرار گيرد. اينكه ائمه جمعه در جايگاهي كه قرار گرفته‌اند تبليغات جناحي انجام دهند و عليه يك نفر صحبت مي‌كنند نيز نبايد از چشم مسوولان و واحدهاي نظارتي دور بماند. كساني كه به عنوان نماينده در مجلس وارد مي‌شوند بايد افراد اخلاق‌مدار باشند و به قانون احترام بگذارند. آنها نبايد از راه‌هاي نادرست براي اينكه به جايگاهي دست يابند استفاده كنند. البته مساله پول‌هاي كثيف در احراز صلاحيت افراد بايد مورد توجه باشد و به دور از مسائل جناحي بررسي شود. به هر حال فساد يك روزه بروز نمي‌كند. افراد گذشته‌اي دارند كه مي‌توان مورد بررسي قرار داد. افرادي كه گذشته درستي دارند در سازمان يا جايگاهي كه قرار گرفته بودند نيز به پاكي معروف هستند. اينكه در احراز صلاحيت‌ها فقط مسائل جناحي در نظر گرفته مي‌شود و به اين موارد بي‌توجهي شود، درست نيست. شوراي نگهبان نيز در احراز صلاحيت‌ها به اين امر توجه كند. همچنين اگر نظارت‌ها به درستي انجام شود و همه هزينه‌هاي كانديداها با يك قانون عملي نظارت شود، مفيد است. گذشته كانديداها را از راه مختلف قابل بررسي است. مثلا در دادن ماليات‌ها مي‌توان گذشته افراد را بررسي كرد. اينكه افراد به درستي ماليات خود را پرداخت كرده‌اند يا از راه نادرست و شيوه‌هاي غلط از دادن ماليات خودداري كرده‌اند يا مثلا نحوه سلامتي كه افراد در زمينه كاري و زندگي خود داشته‌اند، بررسي شود. بررسي اين موارد در گذشته يك كانديدا مي‌تواند در احراز صلاحيت افراد مورد توجه باشد. اگر در مورد پيشينه سياستمداران تحقيق كنيم اين فسادهاي اداري و سازماني و ورود پول‌هاي كثيف به انتخابات كه اكنون آن را مي‌بينيم، رخ نخواهد داد. اصلاح‌طلبان و اصولگرايان بايد تحت نظارت قرار گيرند. بايد قانوني مناسب در باب اين موضوع وضع و سپس در مورد همه اجرا شود. قانون بايد براي همه يكسان اجرا شود. اصلاح‌طلبان آمادگي دارند تا هزينه‌هاي انتخاباتي خود را شفاف سازند. اينكه مي‌گوييم تبعيض نبايد وجود داشته باشد منظور تبعيض در همه زمينه‌هاست. حتي در مورد احراز صلاحيت افراد نيز نبايد تبعيض وجود داشته باشد و بايد انصاف و عدالت در نظر گرفته شود.
٭ فعال سياسي اصلاح‌طلب
مساله پول‌هاي كثيف در انتخابات ريشه‌اي حل شود
رسول منتجب‌نيا٭
در انتخابات ما روش تبليغات غربي وارد شده است. هر كسي كه تبليغات بيشتري داشته باشد بيشتر در جامعه مطرح است و كسي كه قدرت مالي كمي دارد و نمي‌تواند تبليغات گسترده داشته باشد از قافله عقب مي‌ماند. به‌خصوص در شهرهاي بزرگ كه هزينه تبليغات سرسام‌آور است. در فضاي تبليغاتي پول حرف اول را مي‌زند. نمي‌خواهم بگويم كه در راي‌آوري هم پول حرف اول را مي‌زند. پول زياد مي‌تواند فضاي تبليغات انتخاباتي را مصادره كند و در انحصار يك ليست قرار بدهد. نقطه مقابل آنهايي هستند كه وضعيت مالي خوبي ندارند و نمي‌توانند رقابت كنند. نتيجه‌اش اين مي‌شود كه يا افراد شايسته از ترس اينكه از ميدان رقابت عقب بيفتند، كانديدا نمي‌شوند يا اگر بخواهند وارد رقابت شوند، مجبورند پولي را براي خود دست و پا كنند. اين پول را از كجا بياورند؟ در اكثر موارد نمي‌توانند وام بانكي بگيرند. وام‌هاي بانكي جوابگوي هزينه‌هاي ميلياردي انتخابات نيست. در چنين مواردي افراد فرصت‌طلب و سودجو فعال مي‌شوند و كساني كه احتمال راي‌آوري زيادي دارند با وعده دادن و پول‌هاي كلان فضا را به نفع خود تغيير مي‌دهند. امكانات گسترده تبليغاتي را در اختيار آنان قرار مي‌دهند و پول‌هاي كلاني را به آنها واگذار مي‌كنند. آنها اين فرد را وامدار خود و آلوده مي‌كنند. مسلما آنهايي كه اين پول‌ها را در اختيار كانديداها قرار مي‌دهند در بيشتر موارد براي خدا و ملت چنين كاري نمي‌كنند بلكه هدف و انتظار دارند كه در صورت موفقيت پاسخگوي آنها باشد و كاري به نفع‌شان انجام شود. انحراف از همين جا شروع مي‌شود. آنها با پول، كانديدا را اسير خود مي‌كنند يا به تعبير ديگر او را مي‌خرند. در اين صورت پول كثيف و آلوده وارد صحنه انتخابات مي‌شود و اين كانديدا در صورت راي آوردن نمي‌تواند مستقل باشد. يكي از راه‌هاي ورود پول‌هاي كثيف دسترسي به بيت‌المال است. افرادي كه ديانت لازم را نداشته باشند از طرق مختلف پول‌هاي كثيف را جمع‌آوري و در انتخابات گوناگون در تبليغات از آنها استفاده مي‌كنند. ورود پول‌هاي كثيف به صحنه سياست راه‌هاي مختلفي دارد و نتيجه آن ضايع كردن حقوق مردم و اموال عمومي است. ريشه اين اتفاق اين است كه ما در يك هفته نزديك به انتخابات فضا را باز مي‌گذاريم و هر كسي كه پول بيشتري داشته باشد و تبليغ بيشتري كند، مي‌تواند فضا را به نفع خود تغيير دهد كه مي‌تواند بر كل فضاي سياسي كشور تاثير بگذارد. مسوولان نظام بايد فكري به حال اين موضوع كنند و انتخابات را از اين فساد پاك كنند. يكي از راه‌ها مي‌تواند نظارت باشد و كانديداها اعلام كنند كه از چه طريقي پول را به دست آوردند اما معتقدم كه اين مساله بايد به‌طور ريشه‌اي، آن‌طور كه بيان كردم حل شود. در اين صورت اصلاح‌طلبان نيز حاضرند شفافيت پول‌هاي خود را از طريق نظارت مشخص كنند و براي تحت نظارت قرار گرفتن آمادگي كامل دارند.
٭ عضو مجمع روحانيون مبارز