دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا، روز 28 نوامبر چند ساعتي را در افغانستان بود و در همين زمان كوتاه سه موضوع مهم را اعلام كرد. او گفت: در روزهاي آينده حملات طالبان متوقف و مذاكرات صلح دوباره از سر گرفته مي‌شود. از سوي ديگر، او به مقامات افغان نيز اعلام كرد امريكا تعداد كمي از نيروهاي نظامي خود را فعلا در اين كشور نگه مي‌دارد. وي درباره طالبان افزود: «آنها نمي‌خواستند آتش‌بس را اجرا كنند، اما اكنون مي‌خواهند اين كار را انجام دهند.» ترامپ گفت: «احتمالا مشكل با اين روش حل مي‌شود.»
متاسفانه، طالبان با اين ديد به موضوع نگاه نمي‌كند. تركيب مفاهيمي كه ترامپ در سخنان خود استفاده كرد براي شبه نظامياني كه تقريبا 20 سال عليه دولت افغانستان و نظاميان خارجي جنگيده‌اند، نوعي نقض توافق است. شورشيان طالبان پيش از حصول اطمينان درباره خروج كامل نظاميان امريكايي از خاك افغانستان، سلاح‌هاي خود را پايين نخواهند آورد. ماندن نظاميان امريكايي در افغانستان احتمالا موجب توقف دوباره مذاكرات خواهد شد. سهيل شاهين، سخنگوي طالبان در گفت‌وگو با نشريه تايم گفت: «تنها پس از امضاي قرارداد صلح، آتش‌بس اعلام مي‌كنيم.»
شاهين مي‌گويد: اين ترامپ است كه بايد امتياز بدهد، زيرا او بود كه نشست صلح برنامه‌ريزي شده با طالبان را با پيامي توييتري لغو كرد. وي افزود: «از نظر ما توپ در زمين واشنگتن است. آنها بودند كه از مذاكرات صرف‌نظر كردند. اگر مي‌خواهند براي اين مشكل راه‌حل صلح‌آميزي پيدا كنند بستگي به خودشان دارد كه سر ميز مذاكره بيايند.»
مشخص نيست ترامپ با اين پيام‌هاي جديد چه كسي را مخاطب خود قرار داده است. او كه در سخنراني 2019 خود در برابر كنگره وعده داده بود به مشاركت امريكا در جنگ‌هاي بي‌پايان خاتمه مي‌دهد، با اظهارات اخيرش، عمل به آن را پيچيده‌تر كرد. مطمئنا دستياران ترامپ به او گفته‌اند حتي اگر نيمي از آنچه طالبان مي‌خواهد را به آنها بدهد- يعني علنا اعلام كند درباره ادامه مذاكرات كاملا جدي است- بعيد است مذاكرات تحت شرايطي كه ترامپ اعلام كرده خوب پيش برود. اين موضوع هر اميدي را براي دستيابي به توافق صلح از بين مي‌برد. هر چه مذاكرات بيشتر به طول انجامد، جان افراد بيشتري گرفته خواهد شد؛ به گزارش سازمان ملل تنها در 9ماه نخست سال 2019 بيش از 8200 مورد تلفات غيرنظامي در افغانستان وجود داشته است.
اين آشفته بازار بايد به دست زلمي خليل‌زاد، سفير صلح امريكا جمع شود. خليل‌زاد بايد از طريق گفت‌وگو طالبان را به كاهش حملات عليه نيروهاي امريكايي و افغان راضي كند، بدون اينكه آن را آتش‌بس بنامد. اين در حالي است كه ترامپ و دولت افغانستان نيز بايد متقاعد شوند اصل آتش‌بس اجرايي شده و فقط نام آن را يدك نمي‌كشد.
تعهدات ترامپ به اشرف غني، رييس‌جمهور افغانستان كار خليل‌زاد را پيچيده‌تر خواهد كرد. مقامات فعلي و پيشين افغان در مورد مكالمه رهبران دو كشور در جريان ديدار ترامپ گفتند او به غني قول داده در مذاكرات بعدي با طالبان، نقش پررنگ‌تري را به دولت كابل بدهد. اما طالبان از مدت‌ها پيش چنين ايده‌اي را رد كرده است. ترامپ همچنين به دولت افغانستان گفته است برخي نظاميان امريكايي در اين كشور باقي خواهند ماند. ترامپ در ماه آگوست در مصاحبه با شبكه راديويي فاكس نيوز گفت: «ما مي‌خواهيم در آنجا حضور داشته باشيم. البته اين حضور به‌طور قابل ملاحظه‌اي كاهش مي‌يابد، اما تمام نخواهد شد.»
هر دو قول ترامپ نقض پيش‌نويس توافق قبلي ميان امريكا و طالبان است، توافقي كه مذاكره آن تقريبا يك‌سال به طول انجاميد. اين توافق شامل خروج كامل نظاميان امريكايي از خاك افغانستان و همچنين اتمام عمليات ويژه و اطلاعاتي امريكا بود. در چنين شرايطي، طالبان با توقف حمله به نظاميان امريكايي موافقت خواهد كرد، اما تا زماني كه شبه‌نظاميان و هياتي از رهبران افغانستان راهي براي مذاكرات بعدي در شهر اسلو پيدا كنند، آنها همچنان به مبارزه عليه نيروهاي افغان ادامه خواهند داد.
ترامپ در ماه سپتامبر درست بعد از لغو اجلاس سري در كمپ ديويد، ناگهان در پيامي توييتري از آن توافق كنار كشيد. اين اجلاس سري به منظور ايجاد توافقي ميان شبه‌نظاميان و اشرف غني- مشابه توافق كمپ ديويد 1978- ترتيب داده شده بود و غني نيز دعوت به اين نشست را پذيرفت. ترامپ دليل لغو اين مذاكرات را بمب‌گذاري طالبان در كابل اعلام كرد كه موجب مرگ 12 نفر شد و يكي از آنان يك سرباز امريكايي بود، اما شاهين در اين باره گفت اين طالبان بود كه بدون داشتن يك توافق و اجرايي شدن آتش‌بس از سفر به واشنگتن خودداري كرد.
موضوعي كه پس از سفر ترامپ به افغانستان به وجود آمد، اين است كه به نظر مي‌رسد موضع او نسبت به طالبان سخت‌گيرانه‌تر شده است و علت آن نيز مي‌تواند انتقادات ژنرال‌هاي بازنشسته و قانونگذاراني مانند ليندسي گراهام باشد. گراهام به تايم گفت: «من نمي‌دانم چرا اصلا ما بايد مذاكره با طالبان را از نو آغاز كنيم، وقتي آنها حاضر نيستند از خشونت خودداري كنند.»
دفتر سياسي طالبان در دوحه همواره بر اين موضوع تاكيد كرده كه بدون توافق هيچ آتش‌بسي در كار نخواهد بود و بدون خروج كامل نظاميان امريكايي، هيچ توافقي را امضا نمي‌كنند. اما آنها نيز با افراد خسته و بي‌تابي روبه‌رو هستند كه با لغو مذاكرات ماه سپتامبر نااميد شده‌اند.
يك مقام ارشد دولتي هفته گذشته به نشريه تايم گفت: مذاكره‌كنندگان امريكايي به دنبال «كاهش خشونت»- هم عليه نيروهاي امريكايي و هم نيروهاي افغان- هستند. او كه نام خود را فاش نكرد، گفت: «كاهش خشونت قطعا بيشتر شده است و شامل نيروهاي افغان نيز مي‌شود.»
وي همچنين ادعاهاي مقامات افغان را در مورد اينكه ترامپ از دولت كابل مي‌خواهد بيشتر درگير روند صلح باشد، تاييد كردند، اما درباره اينكه آيا ترامپ قول نگه داشتن نيروهاي امريكايي در خاك افغانستان را داده است يا خير، مستقيما نظري نداد. او گفت: «ما دايما در حال ارزيابي سطح نيروهاي نظامي‌مان هستيم. ترامپ اعلام كرده است كه مي‌خواهد تعداد نيروها را كاهش دهد، اما او قصد ندارد كاري كند كه براي امريكا يا مردم آن خطرناك باشد.» وقتي از او سوال شد اگر طالبان حضور تعداد كمي از نيروهاي امريكايي در خاك افغانستان را بپذيرد چه اتفاقي خواهد افتاد، گفت: «ما فكر مي‌كنيم طالبان نيز به دنبال توافق صلح است.»
بيشتر مردم افغانستان نيز خواستار اين توافق هستند. كيت كلارك، مدير شبكه تحليلگران افغانستان در كابل مي‌گويد: «يكي از نااميدي‌هاي سال گذشته اين بود كه مذاكرات ادامه پيدا كرد، اما از نظر بسياري از مردم حومه شهر، گويي جنگ تشديد شده است.» وي افزود: «مهم نيست اين وضعيت از سوي طالبان باشد يا دولت افغانستان يا از طرف امريكا... حملات هوايي باشد يا حملات شبانه. مهم اين است كه هيچ‌كس مسووليت آن را برعهده نمي‌گيرد.»
منبع: وب‌سايت نشريه تايم