در رنگ و رخسار خبري از لجن و فاضلاب نبود
مجتبي گهستوني
بيست سال پيش خيلي‌ها مي‌گفتند آب رودخانه كارون قابل آشاميدن است. حتي يادم مي‌آيد بسياري از جو‌هاي شهر جاري بودند و در رنگ و رخسارشان خبري از لجن و فاضلاب نبود.
در روزگاري كه از آن بيش از نيم قرن مي‌گذرد، شهرهاي مهم خوزستان از امكاناتي مثل سيستم فاضلاب برخوردار بودند كه بسياري از شهرهاي كشور آن شرايط مطلوب را نداشتند.
اما حالا و با لايروبي نكردن رودخانه‌ها، بالازدگي فاضلاب و طغيان گهگاهي رودخانه‌ها، وضعيت فاضلاب در برخي شهرهاي خوزستان بغرنج شده و به مرز تهديد رسيده است. تهديدي كه در كوت عبداله شكل نگران‌كننده‌اي به خود گرفت و بازتاب‌هاي گسترده‌اي برجاي گذاشت. با وجود همه تلاش‌هاي انجام شده به منظور رفع اشكال، اما رفع اين فاجعه خارج از توان شهرداري و آبفا اعلام مي‌شود.
با توجه به توسعه ناپايداري كه در خوزستان وجود دارد و فقط در اهواز 400 نقطه ريزش فاضلاب وجود دارد و با اينكه مقام معظم رهبري بر حل معضل آب و فاضلاب اهواز تاكيد كرده‌اند و همچنين در روزهاي گذشته امام جمعه و نماينده ولي فقيه در خوزستان، استاندار خوزستان و همچنين مديران ديگر به بازديدهاي مكرر در حوزه فاضلاب شهري پرداخته‌اند، پيشنهاد مي‌شود كه استاندار خوزستان در خصوص وضعيت فاضلاب موجود اعلام بحران كند.در حالي كه پيش‌تر گفته شده سالانه ۲۶ ميليون مترمكعب فاضلاب به رودخانه كارون مي‌ريزد، آيا برآورد ميزان فاضلابي كه به ساير رودخانه‌ها مي‌ريزد، نگران‌كننده نيست؟ فاضلاب اهواز حدود دو هزار و ۱۰۰ كيلومتر شبكه دارد و در حال حاضر ۵۰ درصد آن فرسوده و تصفيه‌خانه غرب اهوار هنوز ساخته نشده است و حتي بر اثر سيلاب سال 98 حدود 70 كيلومتر خطوط فاضلاب اهواز از رده خارج شد، حال «خود حديث مفصل بخوان ازين مجمل».
با هر باراني كه در شهرهاي خوزستان جاري مي‌شود به جاي اينكه آب باران وارد شريان فاضلابي شود و مسير طبيعي خود را طي و به تصفيه‌خانه‌ها ورود كند، يا از چاه‌هاي فاضلاب
پس‌زده و در خيابان‌ها رها مي‌شود يا در حياط خانه‌ها و گاهي اتاق‌ها مسير خود را باز مي‌كند. در مقاطعي هم كارگران با بيل‌ها و پاروهاي‌شان دسته به دسته در حال هدايت مخلوطي از آب باران و فاضلاب به سوي جوي‌ها هستند.
تصور رنگ باخته و نادرستي كه درباره تبعيض قائل شدن بين مردم بخشي از استان خوزستان شنيده مي‌شود، ذهنيت و ساخته پرداخته برخي جريان‌هاي فريب خورده و قوم‌گراست كه به سطحي از جامعه تزريق مي‌شود تا افكار عمومي را تحريك و ناراضي جلوه دهند. اين در حالي است كه در مركز شهر و مناطق برخوردار هم شاهد آبگرفتگي و بالازدگي فاضلاب هستيم.
فاضلابي كه نه تنها مردم را خيس مي‌كند و به زيرساخت تاسيسات آسيب مي‌زند، بلكه سلامتي مردم را تهديد كرده و آنها را با بيماري‌هاي اسهالي، روده‌اي، اوتيسم، هپاتيت و... بيشتر درگير مي‌كند. قصه ورود فاضلاب به رودخانه زماني تلخ‌تر مي‌شود كه پيش‌تر از تخليه فاضلاب بيمارستان‌ها و غسال‌خانه در رودخانه كارون به عنوان يك فاجعه
زيست‌محيطي در نشست كميته سلامت و محيط زيست شوراي شهر اهواز پرده برداشتند. گفته مي‌شود كه خوزستان داراي 59 بيمارستان است و به‌طور كلي وضعيت مديريت سيستم تصفيه فاضلاب ۱۳ بيمارستان نامناسب است. همچنين بيمارستان‌هاي حضرت زينب (س) ماهشهر و اميد در لالي به‌طور كلي فاقد تصفيه‌خانه فاضلاب هستند و تصفيه‌خانه فاضلاب بيمارستان‌هاي گلستان و منفرد نياكي (۵۷۸ ارتش) و سينا در اهواز و بيمارستان امام رضا (ع) اميديه بيش از يك‌سال است كه غيرفعال شده و فاضلاب به صورت تصفيه نشده به رودخانه تخليه مي‌شود. هيچ توجيهي وجود ندارد كه بيمارستان‌ها سيستم تصفيه فاضلاب نداشته باشند و فاضلاب آنها به صورت مستقيم در محيط زيست و منابع آبي تخليه شود.
بي‌شك براي برون‌رفت از بحران فاضلاب بايد شاهد تعامل شهرداري و آب و فاضلاب باشيم تا با هماهنگي و همكاري يكديگر نسخه‌هايي كه تجويز مي‌شود يك كاسه شود. چون در صورت عدم اجراي طرح جامع فاضلاب به موازات طرح جمع‌آوري آب‌هاي سطحي كار بيهوده‌اي است.
اما از تهديدي كه در بيخ گوش اهواز و در شهر كوت عبدالله 12هزار نفر را درگير آبگرفتگي و ۵۰ هزار نفر را در معرض خطر قرار داده است، نبايد به سادگي گذشت. منطقه كوت عبدالله كه پيش‌تر يكي از محلات اهواز بود و بعدها به مركز شهرستان كارون تبديل شد، فاضلابي ندارد كه به آنجا منتهي شود. لذا فاضلاب شهر در مناطق اطراف رها مي‌شده و گاهي شريان مسير آن مسدود و برگشت داده مي‌شد.