نااميدي پيش و پس از اعتراض‌هاي آبان
علي باقري
پيش از وقوع رخدادهاي آبان امسال فضاي عمومي مشاركت در انتخابات هم با استناد به نظرسنجي‌هايي كه صورت گرفت و هم بر اساس آنچه در جامعه به چشم مي‌آمد، فضاي پرشوري نبود. جامعه نسبت به آينده چندان نگاه اميدوارانه‌اي نداشت و توقعات هم از قِبل مشاركت‌هاي انتخاباتي گذشته به شكل كامل محقق نشده بود. بنابراين پيش از اين حوادث هم مشاركت حداكثري در انتخابات پيش‌بيني نمي‌شد. علاوه بر اين، بالا رفتن قيمت بنزين و مشخصا حوادثي كه پس از آن در كشور رخ داد، كاملا در نوع رويكرد مشاركتي مردم در انتخابات تاثير گذاشت و اين تاثير هم طبيعتا تاثير مثبتي نبود و تاثير منفي در مشاركت انتخاباتي گذاشت. با اين حال بايد ديد چه مي‌توان كرد كه تا حدودي اين فضاي منفي تغيير كند. آنچه به شكل كلي مي‌تواند در فضاي مشاركتي مردم براي انتخابات پيش‌رو موثر باشد، تقويت اميد به آينده در جامعه است. براي شكل‌گيري اين اميد طبيعتا ارگان‌ها و نهادهاي مختلف در كشور مي‌توانند نقش ايفا كنند. دولت مي‌تواند با مراودات بيشتر با افكار عمومي و درك شرايط مردم خصوصا در سياست‌هاي اجرايي به صورت كوتاه‌مدت تاثيرگذار باشد.
مجموعه نظام نيز مي‌تواند در ايجاد اميد موثر باشد؛ به اين شكل كه افق‌هاي حل مشكلات اساسي امروز كشور را ترسيم كرده و اجرايي كند. به نظر مي‌رسد بايد ريشه بيشتر مشكلات و راه‌حل آن را در زمينه سياست خارجي جست‌وجو كرد؛ چراكه كليد حل بخش عمده مشكلات اقتصادي امروز كشور در حوزه سياست خارجي كشور است. بنابراين مجموعه نظام مي‌تواند با رفتن به سمت باز شدن گره‌هاي اين حوزه، افق اميدبخشي پيش روي جامعه قرار دهد. علاوه بر اين كنش‌ها و تصميم‌گيري‌ها، نهادهاي نظارتي نيز در امر انتخابات مي‌توانند منجر به شكل‌گيري افقي روشن براي مردم شوند. در صورتي كه نهادهاي نظارتي با نگاه وسيع‌تر و غيرانقباضي به مقوله صلاحيت‌ها رسيدگي كنند و اجازه دهند كساني كه شرايط قانوني حضور در انتخابات را دارند، به اين عرصه وارد شوند هم مي‌تواند گامي در راستاي تغيير فضاي امروز باشد. همچنين با القا و نشان دادن زمينه‌هايي براي احياي جايگاه مجلس نيز مي‌توان در بازگشت اميد به راي‌دهندگان موثر بود. اگر اين اميد وجود داشته باشد كه مجلس آينده دست‌كم به بخشي از اقتدار و جايگاه قانوني خود نزديك مي‌شود و از آن براي حل مشكلات جامعه استفاده مي‌كند، تاثيرگذار خواهد بود. در مجموع اين مواردي است كه نهادهاي مختلف مي‌توانند در آن راستا گام بردارند تا در فرصت يكي، دو ماهه باقيمانده تا انتخابات از آن نتيجه‌اي حاصل شود. اما در اين ميان جريان‌هاي سياسي نيز موثر خواهند بود. بارها اعلام شده كه سياست بخش عمده‌اي از اصلاح‌طلبان حضور در انتخابات است؛ چراكه ما انتخابات را به‌مثابه فرصتي براي پيشبرد فرآيند اصلاح‌طلبي در كشور مي‌شناسيم و به انتخابات و صندوق راي به عنوان يكي از ابزارهاي كارآمد و مهم نگاه مي‌كنيم. از همين‌رو اصلاح‌طلبان اعلام كردند كه نگاه‌‌شان به حضور در انتخابات به‌طور كلي مثبت و مبتني بر مشاركت است و از اين فرصت براي اصلاح روند امور در كشور استفاده مي‌كنند. در همين راستا نيز براي پررونق كردن انتخابات چهره‌هاي سرشناسي نام‌نويسي كردند، اما از اين مرحله به بعد آنچه بيشتر تعيين‌كننده است، نه رفتار اصلاح‌طلبان؛ بلكه رفتار نهادهاي نظارتي مراكز اصلي قدرت در كشور است كه اتفاقا جهت‌گيري نهادهاي نظارتي را تعيين مي‌كنند. رويكرد نهادهاي نظارتي در دو ماه آينده مي‌تواند مجالي به اصلاح‌طلبان بدهد كه سياست‌هاي اصلاحي خود را پيگيري كنند و اگر چنين شرايطي فراهم نشود و با سياست‌هاي انقباضي اصلاح‌طلبان نتوانند ليست قابل قبول و رقابتي ارايه كنند، مسووليت و تبعات آن بر عهده كساني است كه اين وضعيت را رقم زده‌اند.
رييس دفتر سياسي حزب توسعه ملي