مهاجريني كه هيچگاه پاي‌شان به مستطيل سبز باز نمي‌شود
برده‌داري در فوتبال و روياهاي شكسته
علي ولي‌اللهي
براي ماه‌هاي طولاني ايو كيبندو هر روز صبح ساعت6 از خواب بيدار مي‌شود. او براي 12 ساعت كار در يك كارخانه نساجي، خانه خود را در منطقه قديمي استانبول ترك مي‌كند و اواخر عصر به خانه باز مي‌گردد. به او حقوق اندكي پرداخت مي‌شود. بعضي وقت‌ها اصلا چيزي دريافت نمي‌كند. اما كيبندو از جمهوري دموكراتيك كنگو به تركيه نيامده تا شيفت‌هاي طولاني را در يك كارخانه نساجي كار كند. او مي‌خواهد يك فوتباليست حرفه‌اي شود.
كيبندو سريع و با استعداد است و در جناح راست بازي مي‌كند. هر سال صدها بازيكن جوان فوتبال آفريقايي مانند او براي يافتن پول و شهرت وارد تركيه مي‌شوند. در بسياري از موارد، دلال‌ها آنها را به يكي از كلوپ‌هاي بزرگ استانبول مي‌برند. بازيكنان براي رسيدن به اينجا بايد هزينه «بسته كامل» شامل ويزا، محل اقامت و دريافت شماره‌هاي استعدادياب‌ها را به مبلغ 5000 دلار پرداخت كنند. با اين وجود بعد از رسيدن به تركيه بسياري از آنان نااميد مي‌شوند. اندكي پس از ورود كيبندو به تركيه، او با ويزاي منقضي شده و دور شدن از تمامي فرصت‌هايي كه به او قول داده شده بود در خيابان‌هاي استانبول آواره شد. بسياري از جوانان كشورهاي فقير تمام پول خود را در اين راه سرمايه‌گذاري مي‌كنند به اين اميد كه ثروتمند شوند و افراد خانواده‌شان را از بدبختي رهايي بخشند. اما در بيشتر موارد اين جوانان خيلي زود، بعد از گذاشتن پاي‌شان به خاك تركيه، به بن‌بست مي‌رسند و راهي براي ادامه پيدا نمي‌كنند.
خيلي از مواقع در تركيه هيچ‌كسي در انتظار آنها نيست. در موارد ديگر، تست دادن چيزي نيست جز يك نمايش. نمايشي كه پشت آن هيچ مربي يا باشگاه واقعي فوتبالي نيست. اميدهاي اين جوانان در كشوري كه نمي‌دانند بايد به چه زباني با ديگران ارتباط برقرار كنند خيلي زود به ياس تبديل مي‌شود. آنها كاملا خودشان را تنها مي‌بينند اما هيچ كدام‌‌شان نمي‌خواهند به عقب برگردند. آنها تمام سرمايه خود را در اين راه گذاشته‌اند و با به جان خريدن خطرات زيادي خودشان را به اينجا رسانده‌اند. با اين وجود جلسات تستي هم كه بعضا برگزار مي‌شود، شرم‌آور از آب در مي‌آيد. فوتباليست‌ها براي نشان دادن توانايي‌هاي خود به مناطق كوچك در حومه شهر برده مي‌شوند. اما در واقع هيچ كسي براي تماشاي استعداد آنها وجود ندارد. بعد از چند ساعت هم به آنها گفته مي‌شود كه شما قبول نشديد و فرصت خود را از دست داده‌ايد. اين در حالي است كه از ابتدا فرصتي وجود نداشته است.
بعد زماني مي‌رسد كه ويزاي آنها منقضي مي‌شود. آنها درمانده مي‌شوند و براي كمك گرفتن به جمعيت‌هاي آفريقايي حاضر در استانبول مراجعه مي‌كنند. آنها آماده هستند هر كاري براي فقط زنده ماندن انجام دهند. بسياري از افراد به‌طور غيرقانوني كار خود را در كارخانجات آغاز مي‌كنند؛ بيشتر كارخانجات توليد كفش و تي‌شرت. برخي هم مي‌روند در صنعت توليد عطر و ساعت تقلبي و اين اجناس را به گردشگران مي‌فروشند. آنها بسيار آسيب‌پذير هستند و اغلب توسط جنايتكارهاي تركيه‌اي مورد تهديد قرار مي‌گيرند.
جوليوس كوگور سال‌هاست با اين كلاهبرداري مبارزه مي‌كند. يك فوتباليست سابق كه مدتي در ليگ تركيه بازي مي‌كرده است. او اكنون چهره برجسته آفريقايي‌هاي مهاجر در تركيه است و براي متوقف كردن قاچاق انسان فعاليت مي‌كند. او مي‌گويد: «ما بارها و بارها براي سفارتخانه‌هاي تركيه در كشورهاي آفريقايي نامه نوشتيم تا جلوي اين پروسه گرفته شود اما هيچ چيز تغيير نكرده است. پسران آفريقايي به آمدن‌شان ادامه مي‌دهند.»
كوگور و همكارانش براي ايجاد فرصت براي بازيكنان مهاجر 15 سال پيش جام آفريقا را در استانبول پايه‌گذاري كردند. در سال 2005 تنها 5 كشور در اين مسابقات حاضر مي‌شدند اما امروزه تعداد تيم‌هاي حاضر به 16 كشور رسيده است. هدف از اين كار بالا بردن انگيزه‌هاي بازيكنان و ديده شدن آنهاست. در تراس‌هاي استاديوم كوچك فريكوي در استانبول، مربيان و ايجنت‌هايي از سراسر تركيه، با همكاران گرجستاني و آذربايجاني و قبرسي و بلغاري همراه مي‌شوند تا به دنبال استعدادهاي كم‌هزينه بگردند. در پايان هر دور مسابقه يك دو جين توسط اين افراد دست‌چين مي‌شوند.
ساني گيدون يكي از كساني است كه از اين طريق شانس خود را پيدا كرد. يك نيجريه‌اي 29 ساله كه در جناح چپ بازي مي‌كند. او جزو معدود كساني است كه وارد فوتبال حرفه‌اي شده. او توانست در دوران بازي‌اش به تيم بلديه‌اسپور تركيه در سوپر ليگ اين كشور هم برسد و در مدت 3 سال بازي براي اين تيم 3 گل هم به ثمر برساند اما او در ماه‌هاي آغازينش با مشكلات متعددي روبه‌رو بود. او ماه‌هاي زيادي بيشتر وقتش را صرف تميزكاري در منازل مي‌كرد و تنها چند پوند حقوق دريافت مي‌كرد. اما امروز داستان او الهام‌بخش بسياري از جوانان است. او حالا در تيم موگلا اسپور در دسته 3 تركيه بازي مي‌كند ولي اين شانس را دارد كه در ادامه به عنوان مربي به فعاليتش ادامه دهد.
در سال‌هاي اخير تركيه به يكي از مهم‌ترين كشورهاي مهاجرپذير در دنيا تبديل شده است. پناهجوهايي از خاور‌ميانه و آسياي مركزي به اين كشور مهاجرت مي‌كنند. چند ميليون آواره سوري در مرزهاي اين كشور زندگي مي‌كنند و چند صد هزار مهاجر افغان و عراقي و پاكستاني بدون داشتن مدارك قانوني در تركيه كارگري مي‌كنند. ساير بدور، جامعه شناس دانشگاه Şehir در استانبول، از معدود دانشگاهياني است كه به اين موضوع پرداخته است. او چندين سال است كه با تمركز بر شرايط كار و محيط اجتماعي به بررسي زندگي روزمره مهاجرين پرداخته است. او معتقد است كه عدم حمايت از اين افراد آنها را در معرض خطر برده‌داري قرار مي‌دهد. ژان كلود افائسي يك بازيكن فوتبال كامروني است كه در جام آفريقاي استانبول كار مي‌كند. او مي‌گويد: «فوتبال اشتياق مشتركي براي همه دارد. اشتياقي كه بر مسافت‌ها و تفاوت‌ها غلبه مي‌كند. اما پس از بازي، بچه‌هاي آفريقايي خودشان را از جامعه محلي تركيه جدا مي‌بينند.» ژان قبل از بازي‌هاي جام آفريقا، روحيه مسابقات را به همه يادآوري مي‌كند: «تمام تلاش خود را بكنيد، عادلانه بازي كنيد و به يكديگر احترام بگذاريد.» ژان مي‌گويد: «در بين اين بچه‌ها بازيكنان جوان و با استعداد زيادي وجود دارد. من سعي مي‌كنم هر چه مي‌دانم در اختيارشان بگذارم.»
متاسفانه كيبندو امسال نتوانست هيچ تيمي را براي بازي پيدا كند. با اين وجود كه او در آنگولا فوتبال را به‌صورت حرفه‌اي دنبال مي‌كرد اما در تركيه هيچ شانسي به دست نياورد. بعضي اوقات استعداد كافي نيست. بسياري از باشگاه‌هاي رده پايين تركيه به دليل مسائل بروكراتيك و مالي از امضاي قرارداد با بازيكنان خارجي خودداري مي‌كنند. با اين حال كيبندو نمي‌خواهد تسليم شود. او مي‌گويد: «اين نمي‌تواند براي هميشه ادامه پيدا كند. اگر ناكام بمانم مجبور خواهم شد به دنبال يك پلن B باشم. به اين معني كه سعي خواهم كرد با يك قايق مهاجر به يونان بروم. با اينكه مي‌دانم اين كار زندگي‌ام را به خطر مي‌اندازد.»
منبع: گاردين