گروه جهان
بحران سياسي و امنيتي در عراق هر روز مرحله جديدتري را تجربه مي‌كند. در حالي كه اين كشور با زنجيره‌اي از اعتراض‌هاي داخلي و قرار گرفتن ساختار سياسي در آستانه يك خانه‌تكاني جدي قرار دارد، حضور نظامي ايالات متحده امريكا در اين كشور عملا بغداد را به صحنه‌اي براي ماجراجويي‌هاي منطقه‌اي دولت دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا تبديل كرده است. بغداد هنوز از شوك كشته و زخمي شدن قريب به 50 نفر از اعضاي حشدالشعبي در جريان حمله امريكا به پايگاه اين جريان بيرون نيامده بود كه خبر ترور سردار «قاسم سليماني»، فرمانده سپاه قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و «ابومهدي المهندس»، معاون حشد الشعبي در اطراف فرودگاه بغداد موجي از تحولات سياسي و امنيتي را در داخل و پيرامون عراق به راه انداخت. در حالي كه منابع عراقي پس از حمله چند روز پيش امريكا به پايگاه جريان حشدالشعبي اعلام كردند كه واشنگتن، بغداد را در جريان اين حمله قرار داده بود و برخي منابع نزديك به عادل عبدالمهدي زمان اعلام اين خبر به دفتر نخست‌وزيري را نيم ساعت پيش از آن اعلام كردند، روز گذشته «عبدالكريم خلف» سخنگوي نظامي فرمانده كل نيروهاي مسلح عراق و نخست‌وزير دولت پيشبرد امور عراق تاكيد كرد كه «عادل عبدالمهدي» از قبل در جريان حمله امريكا به فرودگاه بغداد قرار نداشت. خلف در اظهاراتي خبري به خبرگزاري «اسپوتنيك» روسيه گفت: «دولت عراق از قبل درباره حمله امريكا كه با شهادت فرمانده نيروي قدس سپاه و ابومهدي المهندس در سحرگاه روز جمعه همراه شد، اطلاعي نداشت. در جلسه فرداي پارلمان (شنبه) براي بررسي حضور نيروهاي امريكايي در خاك عراق نخست‌وزير يا نماينده‌اي از طرف او حاضر خواهد بود. حمله هوايي امريكا نقض آشكار حاكميت عراق و توهين و خيانت به شراكت ميان عراق و ائتلاف بين‌المللي به رهبري واشنگتن است و نيروهاي مسلح عراق آماده هرگونه پيامدهاي حمله امريكا هستند.»
ابومهدي المهندس؛ مرد سياست و نبرد
به گزارش «اعتماد» در جريان حمله هوايي ارتش امريكا به نزديكي فرودگاه بغداد در بامداد جمعه، شماري از مقام‌هاي الحشد الشعبي به شهادت رسيدند. «ابومهدي المهندس»، معاون حشدالشعبي و «محمدرضا الجبري»، مسوول روابط عمومي و تشريفات اين سازمان جزو افرادي بودند كه در اين حمله به شهادت رسيدند. به گزارش فارس، شهيد «جمال جعفر محمد علي آل ابراهيم التميمي» معروف و ملقب به «ابومهدي المهندس» فرمانده ميداني و معاون رييس سازمان الحشد الشعبي عراق بامداد روز جمعه در حمله هوايي امريكا در بغداد به شهادت است. ابومهدي‌زاده بصره در سال ۱۹۵۴ بود. او در سال ۱۹۷۳ وارد دانشكده مهندسي فناوري شد و در سال ۱۹۷۷ فارغ‌التحصيل شد. او پس از اتمام خدمت سربازي در يك كارخانه آهن و فولاد در بصره مشغول كار شد و پس از آن مدرك كارشناسي ارشد در رشته علوم سياسي را كسب كرد. او اوايل دهه هفتاد به عضويت حزب «الدعوه الاسلاميه» درآمد و مقدمات دروس حوزه علميه را در دفتر آيت‌الله سيدمحسن الحكيم در بصره فرا گرفت. طبق گزارش شبكه المنار، ابومهدي پس از مشاركت در حوادث رجب سال ۱۹۷۹ و به دنبال بازداشت آيت‌الله شهيد «سيدمحمدباقر الصدر» به يكي از افراد تحت تعقيب دادگاه «الثوره» (انقلاب) تبديل شد و پس از آنكه صدام در سال ۱۹۷۹ قدرت را در دست گرفت، ابومهدي مجبور شد در سال ۱۹۸۰ عراق را ترك كرده و به كويت و سپس به ايران عزيمت كند. او بعد از مدتي فرمانده سپاه بدر و در سال ۱۹۸۵ نيز عضو مجلس اعلاي اسلامي عراقي شد. شهيد ابومهدي چند ماه پيش از سرنگوني رژيم صدام، از مسووليت خود در سپاه بدر و مجلس اعلاي اسلامي دست كشيد و به عنوان شخصيت مستقل ادامه فعاليت داد حال آنكه همچنان روابط خود با همگان را حفظ كرده بود، در فعاليت سياسي عراق نقش داشت و در تشكيل ائتلاف ملي يكپارچه، ائتلاف ملي عراق و ائتلاف ملي كنوني عراق نقش مهمي ايفا كرد.
شهيد ابومهدي به اتهام فرماندهي عمليات نظامي عليه نيروهاي امريكايي تحت تعقيب واشنگتن بود و به همين دليل مجبور شد منصب خود در پارلمان را كنار گذارد تا اينكه نيروهاي امريكايي از عراق خارج شوند. به دنبال تشكيل سازمان الحشدالشعبي، ابومهدي نيز به عنوان معاون رييس اين سازمان انتخاب شد و در نبردهاي ميداني در تمامي جبهه‌ها مشاركت داشت و نقش مهمي در برنامه‌ريزي و اجراي عمليات‌ها عليه داعش و بيرون راندن آن از عراق ايفا كرد.
وداع با شهدا در بغداد
به دنبال شهادت سردار سليماني به همراه تني چند از فرماندهان ايراني و عراقي در جريان حمله تروريستي امريكا به خودروهاي حامل اين مقامات، حشدالشعبي عراق در بيانيه‌اي اعلام كرد مراسم تشييع پيكر شهيدان جان‌باخته در حمله هوايي امريكا در بغداد روز شنبه برگزار مي‌شود. در بيانيه حشد الشعبي آمده است: «عراق روز شنبه راس ساعت ۱۰ صبح شاهد مراسم رسمي تشييع جنازه رهبران شهيد حاج ابومهدي المهندس و حاج قاسم سليماني به همراه گروهي از ياران آنها خواهد بود و پس از آن نيز در ساعت ۱۱ صبح تشييع مردمي از دروازه منطقه سبز به سمت الجادريه انجام خواهد شد. به همين دليل از همه عراقي‌ها دعوت مي‌كنيم كه در مراسم وداع با فرماندهان مجاهد پيروزي بر داعش شركت كنند.»
هادي العامري جانشين مهندس شد
معاون رييس ستاد نيروهاي الحشد الشعبي گفت كه مجاهدين و فرماندهان الحشد الشعبي و گروه‌هاي مقاومت، «هادي العامري» رييس سازمان بدر را به عنوان جانشين «ابومهدي المهندس» برگزيده و به نخست‌وزير عراق پيشنهاد كرده‌اند .به گزارش ايرنا، «ابوعلي البصري» در اين باره به خبرنگار ايرنا در بغداد گفت: ما با هدف نبودن خلأ در رهبري نيروهاي الحشدالشعبي، فرماندهان و مجاهدين الحشد و گروه‌هاي مقاومت اسلامي در عراق، بر سر نام هادي العامري براي جانشيني ابومهدي المهندس به توافق رسيده‌ايم. هادي العامري تاريخ روشني از مبارزه و جهاد دارد و در عراق به شيخ مجاهدين معروف است.
به گفته او، مجاهدين و فرماندهان الحشد الشعبي از شيخ مجاهدين خواسته‌اند كه اين سمت را بپذيرد و پرچم مقاومت بعد از ابومهدي المهندس را در عراق به دست بگيرد. اين مقام عالي در تشكيلات الحشدالشعبي تاكيد كرد كه مقام معظم رهبري بر اساس امر ولايي خود در جمهوري اسلامي ايران، سردار حاج «اسماعيل قاآني» را به عنوان فرمانده جديد نيروهاي سپاه قدس برگزيده، اما در عراق فعلا در شرايطي هستيم كه توصيف دولت، دولت پيشبرد امور است. البصري ابراز اميدواري كرد كه نخست‌وزير به عنوان فرمانده كل نيروهاي مسلح عراق با اين انتخاب موافقت كند.
او از دست دادن دو فرمانده بزرگ محور مقاومت در منطقه را ضايعه بزرگي براي همه مجاهدين و محور مقاومت دانست و در عين حال تاكيد كرد كه هرگز مقاومت در برابر نيروهاي استكبار و استعمار با شهادت اين عزيزان متوقف نخواهد شد. پس از اين پيشنهاد نخست‌وزير عراق هادي العامري را به عنوان جانشين ابومهدي المهندس منصوب كرد.
زمان اخراج نيروهاي امريكايي فرا رسيده است
«هادي العامري» فرمانده سازمان بدر و رهبر فراكسيون «الفتح» در پارلمان عراق تاكيد كرد كه زمان خروج نيروهاي امريكايي از خاك عراق فرا رسيده است. «هادي العامري» در بيانيه روز گذشته‌اش تاكيد كرد كه وجود نيروهاي امريكايي در خاك عراق تبديل به تهديد جدي براي كشور شده است و زمان آن فرا رسيده كه از خاك عراق بيرون رانده شوند. او از نمايندگان پارلمان و جريان‌هاي سياسي خواست كه با وحدت صفوف خود و حضور در جلسه آتي پارلمان، مصوبه اخراج نيروهاي امريكايي را از خاك عراق به تصويب برسانند.
العامري در اين بيانيه نوشته است: وجود نيروهاي امريكايي در خاك عراق تبديل به باري بر دوش كشور شده است. شهادت سردار سليماني و ابومهدي المهندس و جوانان همراه آنها ما را در مسير جهاد و جانفشاني در راه ارزش‌ها و تحقق حاكميت ملي در عراق، ثابت‌قدم‌تر كرده است. نيروهاي امريكايي دو روز قبل در حمله‌اي جنايتكارانه ۹۰ نفر از جوانان مبارز عراقي كه در مرزها در حال دفاع از امنيت كشور بودند شهيد و زخمي كردند و روز جمعه مجاهد بزرگ ابومهدي المهندس و مهمان گرامي‌اش سردار شهيد قاسم سليماني را به همراهي تعدادي از جوانان مبارزه به شهادت رساندند.
دولت عراق از حق دفاع مشروع برخوردار است
قاسم زماني |در اينكه اقدام ايالات متحد امريكا در به شهادت رساندن سردار اسلام حاج قاسم سليماني و همراهان ايشان مغاير حقوق بين‌الملل توسل به زور، حقوق بين‌الملل بشردوستانه و حقوق بين‌الملل بشر است ترديدي وجود ندارد. اما توصيف اين اقدام به عنوان تجاوز مسلحانه و طرح مسووليت كيفري فردي در قالب اساسنامه ديوان كيفري بين‌المللي قابل تامل است. اين امر مستلزم تطبيق عناصر مادي و معنوي جنايت تجاوز با عمل منتسب به دونالد ترامپ به عنوان متهم اصلي اين پرونده است.
دولت جمهوري اسلامي ايران ضمن آنكه از حق اقدام متقابل (غيرنظامي) عليه دولت امريكا برخوردار است مي‌تواند قضيه را به مراجع بين‌المللي به ويژه مجمع عمومي سازمان ملل متحد و شوراي حقوق بشر ارجاع دهد. در صورتي كه دولت عراق خروج نيروهاي امريكا را از عراق تقاضا كند و امريكا از اين امر امتناع كند ادامه حضور نيروهايش در عراق مي‌تواند عملي تجاوزكارانه محسوب شود و در اين صورت دولت عراق از حق دفاع مشروع برخوردار است. بديهي است كه در اين صورت به درخواست دولت عراق، دولت ايران مي‌تواند در قالب حق دفاع مشروع جمعي موضوع ماده ۵۱ منشور سازمان ملل متحد به ياري عراق بشتابد.
استاد دانشگاه علامه طباطبايي