«اعتماد» آخرين وضعيت دانشجويان بازداشتي در جريان تجمعات اعتراضي اخير را بررسي مي‌كند
دانشجويان به دانشگاه برمي‌گردند؟
محمود صادقي، نماينده تهران: ورود به حريم دانشگاه، آشكارا اقدامي خلاف قانون است
«دانشگاه زنده است»، شعاري نمادين و نقش بسته بر پوسترهاي همايش‌هاي گراميداشت روز «16 آذر». شعاري كه در روزهاي نه چندان دور و نه چندان نزديك معنا و مفهومي عميق داشت ولي حالا و به‌زعم ناظران تنها جمله‌اي است يادآور روزگار خوش قديم. دانشگاه چه پيش و چه پس از پيروزي انقلاب همواره كوشيده مبدا حركت‌هاي تاثيرگذار در تاريخ ايران باشد. از اين‌رو بارها و بارها تلاش‌هايي براي محدودسازي دانشجويان به كتب درسي صورت گرفته ولي در سال‌هاي اخير با روي كار آمدن دولت حسن روحاني در ايران و حمايت‌هاي صريح رهبري از فعاليت‌هاي سياسي دانشجويان، اوضاع در قياس با گذشته اندكي بهبود يافت ولي همچنان تا نقطه مطلوب فاصله بسيار دارد، فاصله‌اي كه در طول دو، سه سال اخير تا حدودي افزايش يافته تا جايي كه چه دانشجويان همسو با جناح راست و چه نزديكان به منتهي‌اليه چپ سياست ايران از آنچه «امنيتي‌سازي فضاي دانشگاه» مي‌خوانند، گلايه‌ها دارند.
بازداشت دانشجويان در اين ميان به پديده‌اي نهي شده چه از جانب فعالان اصولگرا و چه اصلاح‌طلب تبديل شده است؛ از اين‌رو در سال‌هاي اخير تلاش‌هايي براي آزادي دانشجويان بازداشتي در جريان تجمعات اعتراضي در درون يا بيرون دانشگاه افزايش يافته كه اعتراضات صورت گرفته در سال 96، نزديك‌ترين تجربه اين تلاش‌هاست. آن زمان فراكسيون اميد كميته‌اي را براي پيگيري وضعيت دانشجويان بازداشتي تشكيل داد و در نهايت با توجه به همراهي نهادهاي مسوول به‌ويژه قوه قضاييه با موفقيت از اين كارزار خارج شد تا جايي كه عمده دانشجويان بازداشتي آزاد و به ادامه تحصيل پرداختند، اما اين همه ماجرا نبود و باتوجه به اعتراض‌هاي اخير ايران، از قرار معلوم دوباره بايد اين كميته فعال شود.
روايت 3 روز اعتراض
هجدهم دي‌ماه بود. درست چند ساعت پس از اولين حمله نظامي صورت گرفته به يكي از پايگاه‌هاي نظامي ايالات متحده امريكا از جنگ جهاني دوم تاكنون، خبر سقوط يك فروند بويينگ 737 رسانه‌اي شد. خبري كه الحق و الانصاف در ساعات اوليه در ميان حجم انبوه اخبار مرتبط با «انتقام» تهران از واشنگتن پس از ترور سردار قاسم سليماني، فرمانده سابق سپاه قدس گم شد، اما چيزي نگذشت كه ابهامات بسيار جدي درباره آن
مطرح شد.
ابهاماتي كه 72 ساعت بعد با بيانيه ستادكل نيروهاي مسلح و رييس‌جمهوري ايران پس از تكذيب‌هاي مكرر، تاييد و خبر انهدام هواپيماي مسافربري اوكرايني به دست پدافند هوايي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي رسانه‌اي شد. با انتشار اين خبر واكنش‌ها يكي پس از ديگري آغاز و در نهايت به تجمعي اعتراضي با فراخوان دانشجويان مقابل دانشگاه اميركبير ختم شد.
اين نخستين گام از اعتراض‌هايي بود كه بعضا با برخي شعارهاي ساختارشكنانه با واكنش نيروهاي امنيتي همراه شد. همزمان جسته گريخته اخباري مبني بر بازداشت دانشجويان در جريان اين تجمع‌هاي اعتراضي در شبكه‌هاي اجتماعي از سوي فعالان دانشجويي منتشر شد.
وثيقه‌هاي چند صد ميليوني
انتشار اخبار بازداشت دانشجويان از يك‌سو و فضاسازي رسانه‌هاي خارج از مرزهاي ايران در روزگار رسانه‌هاي رسمي داخل ايران از سوي ديگر سبب شد تا بخشي از افكار عمومي جريحه‌دار شده ايرانيان پس از اتفاقات رخ داده در آبان‌ماه و انهدام هواپيماي مسافربري اوكرايني بيش از پيش با تلاطم مواجه شود؛ به‌طوري كه اين تلاطم و آشفتگي ذهني به وضوح در شبكه‌هاي اجتماعي، از توييتر و تلگرام گرفته تا واتس‌اپ و اينستاگرام قابل مشاهده بود. ناظران در چنين شرايطي «اطلاع‌رساني صحيح» را يكي از راه‌هاي بازگرداندن آرامش به جامعه اعلام كردند و از اين‌رو روزنامه «اعتماد» به منظور اطلاع‌رساني صحيح از وضعيت دانشجويان بازداشتي با «امير شريفي» يكي از فعالان دانشجويي دانشگاه تهران گفت‌وگو كرد. او در جريان اين گفت‌وگو، خبر داد «تاكنون اسامي 4 نفر از دانشجويان بازداشتي به دانشگاه اعلام و از سوي آنها به ما منتقل
شده است.»
شريفي درباره پيگيري‌هاي صورت گرفته از سوي دانشگاه به «اعتماد» مي‌گويد: «دانشگاه به ما گفت كه روز سه‌شنبه هفته گذشته از بازداشت اين دانشجويان مطلع شده. روز چهارشنبه به خانواده بازداشتي‌ها اعلام كردند كه وثيفه 80 ميليوني براي بازدشت‌شدگان در نظر گرفته شده اما بعد اعلام كردند كه اين مبلغ واريز نشود؛ چراكه وثيقه به 400 ميليون تومان افزايش يافته است.» او اضافه مي‌كند: «باتوجه به اين اتفاق‌ها از نظر ما دانشگاه پيگيري خاصي انجام نمي‌دهد. آقاي سليماني (اسماعيل سليماني، مديركل حراست دانشگاه تهران) در جريان حضورش در جمع دانشجويان با آنكه مسوول پيگيري وضعيت دانشجويان هستند، اعلام كرد كه دانشجويان بازداشتي مرتكب جرم شده‌اند و بايد به آن رسيدگي شود.»
دانشگاهي كه پاسخگو نيست
به منظور بررسي صحت و سقم اظهارات «امير شريفي» و همچنين پيگيري اقدامات صورت گرفته از سوي دانشگاه تهران جهت آزادسازي دانشجويان بازداشتي در جريان تجمع‌هاي اعتراضي پس از انهدام هواپيماي مسافربري اوكرايني طبيعتا سراغ مسوولان دانشگاه تهران رفتيم. «سعيد حبيبا»، معاون دانشجويي دانشگاه تهران نخستين فردي بود كه با او تماس گرفتيم.
او در جريان اظهاراتش حاضر به ارايه توضيحاتي درباره آخرين وضعيت دانشجويان بازداشتي نشد، اما صراحتا اعلام كرد كه «بنا به تصميم اتخاذ شده در دانشگاه، مقرر شد به منظور جلوگيري از ارايه آمار متناقض معاون فرهنگي دانشگاه در اين زمينه اظهارنظر كند.» از اين‌رو با «مجيد سرسنگي»، معاون فرهنگي دانشگاه تماس گرفتيم اما او نه‌تنها واگذاري اين مسووليت به خود را رد كرد، بلكه نسبت به آخرين وضعيت دانشجويان بازداشتي ابراز بي‌اطلاعي كرد. سرسنگي همچنين مديركل حراست دانشگاه تهران را، يعني همان فردي كه بر اساس روايت امير شريفي دانشجويان بازداشتي را «مجرم» خطاب كرده ، مسوول پيگيري وضعيت دانشجويان اعلام كرد.
اميد به «اميد»
در چنين شرايطي طبيعتا براي پيگيري بيشتر موضوع سراغ فراكسيون اميد مجلس شوراي اسلامي و اعضاي كميته «پيگيري احكام قضايي دانشجويان بازداشتي» كه دي‌ماه 96 تشكيل شده بود، رفتيم. «محمود صادقي»، عضو كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس و از اعضاي اين كميته در گفت‌وگو با «اعتماد» تاكيد كرد كه «اخبار بازداشت دانشجويان به او و اين كميته رسيده است.» او همچنين گفت: «امروز در نشستي با اعضاي اين كميته موضوع را پيگيري خواهيم كرد.» اين نماينده اصلاح‌طلب مجلس در بخش ديگري از اظهارات خود با انتقاد از بازداشت دانشجويان بيان كرد: «اين اقدام به‌طور مشخص پيام خوبي را به جامعه منتقل نمي‌كند به ويژه آنكه رهبري نيز به اين مساله و امكان بيان شعارهايي تند از روي عواطف و احساسات از سوي دانشجويان اشاره كرده بودند. به عقيده من در چنين شرايطي نظام بايد با سعه صدر بيشتري با اين قبيل مسائل برخورد كرده و صبورتر باشد.» صادقي همچنين با اشاره به آخرين نشست هيات رييسه فراكسيون اميد با سيدابراهيم رييسي، رييس قوه قضاييه اظهار كرد: «در جريان اين نشست از او خواستيم كه باتوجه به تغيير رويكرد قوه قضاييه به وضعيت زندانيان به ويژه زندانيان زن و خبرنگاران بازداشتي بيشتر رسيدگي كند كه او هم قول پيگيري موضوع را داد كه اميدواريم مورد بازداشت دانشجويان را نيز پيگيري كند.» اين نماينده حقوقدان مجلس همچنين در پاسخ به پرسشي درباره ورود «افرادي با لباس شخصي» به خوابگاه دانشجويان اعلام كرد: «در مورد اين موضوع نيازمند جزييات بيشتري هستيم ولي تا آنجا كه مطلع شده‌ايم، آشكارا اقدامي خلاف قانون صورت گرفته است. ما قطعا مساله را پيگيري مي‌كنيم ولي مسوولان توجه داشته باشند كه اگر قرار باشد بر بيانات رهبري مبني بر برگزاري انتخابات باشكوه عمل كنند، بايد از اين قبيل رفتارها پرهيز كنند. برگزاري انتخاباتي با مشاركت بالا و باشكوه نيازمند بازتر شدن فضاي كشور است. بستن فضا به نفع هيچ‌كس نيست و به مشاركت مردم در انتخابات آسيب جدي وارد مي‌كند.»