رييس جمهور امريكا در غياب رهبران قدرت‌هاي جهاني به فعالان محيط زيست حمله كرد
صحنه‌آرايي براي ترامپ
شهاب شهسواري
دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا بعد از 3 سال تجربه سياسي به داووس رفت تا در برابر صدها مدير ارشد اقتصادي، سياسي و فعالان اجتماعي، اقتصادي و محيط زيست سخنراني كند. او كه پيش از اين گرتا تونبرگ، دختر 17 ساله سوئدي را بعد از انتخابش به عنوان «فرد سال مجله تايم»، «نيازمند مشاوره براي مديريت خشم» معرفي و اين انتخاب را مسخره توصيف كرده بود، اين بار در سخنراني‌اش در داووس او را «پيامبر تازه به دوران رسيده آخرالزماني» توصيف كرد. حضور ترامپ در داووس اين بار بر خلاف تجربه دو سال پيش او با خنده‌ها و هو كردن حاضران مواجه نشد. او نشست سال پيش را از دست داده بود، تا شي جين پينگ، رييس‌جمهور چين در داووس خود را رهبر جهان آزاد و اصلي‌ترين نيروي هوادار تجارت آزاد جهاني معرفي كند با اين حال در سخنراني‌اش گفت كه قبلا «قول بازگشت شكوهمند امريكا» را داده است و حالا آمده تا قولش را عملي كند.
نشست امسال در شرايطي برگزار مي‌شود كه بسياري از چهره‌هاي سرشناس بين‌المللي و مهمانان هميشگي داووس از شركت در آن خودداري كرده‌اند از جمله امانوئل مكرون، رييس‌جمهور فرانسه، بوريس جانسون، نخست‌وزير بريتانيا، شي جين پينگ، رييس‌جمهور چين و چهره اصلي اجلاس سال گذشته و محمدجواد ظريف، وزير خارجه جمهوري اسلامي ايران در نشست امسال غايب هستند. به گفته مقام‌هاي ايراني، غيبت ظريف به دليل تغيير ناگهاني در برنامه سخنراني‌اش از سوي برگزار‌كنندگان اتفاق افتاده و امانوئل مكرون هم سفر خود را به بهانه «برنامه شلوغ» لغو كرده است. با اين حال او همزمان با اجلاس انجمن گفت‌وگوي جهاني اقتصاد در كاخ ورساي از ده‌ها فعال اقتصادي شركت‌كننده در اين نشست كه در سفري زميني به فرانسه مي‌روند در اجلاس «فرانسه را انتخاب كنيد» ميزباني خواهد كرد. بوريس جانسون، نخست‌وزير بريتانيا از سفر به داووس خودداري و اعلام كرده كه نمي‌خواهد در جلسه «نخبگان اقتصادي» شركت كند چراكه حكومتش «دولت خلق» است. همزمان با داووس در حالي كه بلندپايه‌ترين مقام ديگر حاضر در اين نشست، آنگلا مركل صدر اعظم آلمان است، حضور گرتا تونبرگ، دانش‌آموز 17 ساله سوئدي و فعال بين‌المللي محيط زيست اصلي‌ترين رويداد نشست 4 روزه امسال انجمن گفت‌وگوي جهاني اقتصاد در داووس است. در حالي كه گرتا تونبرگ پيام خود را «خانه ما در حال سوختن است» قرار داده بود، ترامپ با سخنراني كه از سوي واشنگتن پست «دور افتخار» توصيف شد از بدبين‌ها انتقاد كرد و گفت: «الان وقت بدبيني نيست، وقت خوش‌بيني است.»
نشست انجمن گفت‌وگوي اقتصاد جهاني پيش از اين چندان براي دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا جمع خوشايندي نبود. سال 2018 زماني كه در يك سالگي رياست‌جمهوري جنجالي‌اش به داووس رفت تا در برابر ثروتمندان و مديران ارشد اقتصادي و سياسي جهان سخنراني كند، سخنراني‌اش با خنده‌ها و حتي هو كردن از سوي حاضران در جلسه قطع شد. وقتي كه ترامپ مطابق سنت معمولش در سخنراني‌هاي خود در برابر راي‌دهندگان امريكا تصميم گرفت به رسانه‌ها حمله كند، جمعيت حاضر در نشست داووس با صداي رسايي رييس‌جمهور امريكا را هو كردند. ترامپ گفته بود:«تا پيش از اينكه سياستمدار شوم، نفهميده بودم رسانه‌ها مي‌توانند تا چه اندازه كثيف، بدذات، شرور و جعلي باشند.» اين اظهارات توهين‌آميز ترامپ با واكنش حاضران در نشست مواجه شد تا جايي كه ترامپ تصميم گرفت، سال 2019 از شركت در اين نشست بين‌المللي خودداري كند. اما اين بار، دولت امريكا تمام تلاش خود را كرده بود تا از مضحكه شدن ترامپ در مقابل مديران اقتصادي، فعالان اجتماعي و مقام‌هاي سياسي جلوگيري كند. سخنراني ترامپ با دقت تنظيم شده بود تا از اظهاراتي كه موجب رنجش يا خنده حضار شود، جلوگيري شود. به نوشته واشنگتن‌پست، سخنراني ديروز ترامپ در داووس سوييس «دور افتخار براي موفقيت‌هاي اقتصادي دولت ترامپ» بود. او در سراسر سخنراني‌اش از دستاوردهاي اقتصادي خود سخن گفت و اينكه تا چه اندازه وضعيت اقتصاد امريكا را در طول 3 سال حاكميتش بهبود داده است. به رغم انتظارات، ترامپ چندان در مورد مسائل حساس سياسي و بين‌المللي اظهارنظري نكرد. رييس‌جمهور امريكا كوچك‌ترين اشاره‌اي به پرونده استيضاح خود نكرد. سخنراني با دقت تنظيم شده اين مقام امريكايي هم خالي از توهين و تحقيرهاي رايج در سخنراني‌هاي او نبود در بخشي از صحبت‌هاي ترامپ كه به مساله تغييرات آب و هوايي اختصاص داشت، رييس‌جمهور امريكا از «پيامبران تازه به دوران رسيده آخرالزماني» و «پيشگويان پايان جهان» انتقاد كرد. به نوشته رسانه‌ها، هدف ترامپ از اين توصيف‌هاي تحقيرآميز، هدف قرار دادن گرتا تونبرگ، دانش‌آموز فعال محيط زيست است كه سخنراني‌هاي او در جمع رهبران جهان در مورد خطرات تغييرات آب و هوايي به شدت مورد استقبال قرار گرفته است. تونبرگ از سوي نشريه شناخته شده تايم به عنوان فرد سال 2019 برگزيده شد و در نشست داووس امسال يكي از سخنران‌هاي اصلي نشست بود. ترامپ در بخش ديگري از سخنانش در مورد محيط زيست بدون اشاره به خروج دولتش از پيمان پاريس، ادعا كرد كه «يك معتقد واقعي به محيط زيست است» و هدفش داشتن «تميزترين آب و تميزترين هوا» است. او همچنين از ابتكار خودش براي كاشت يك تريليون درخت در طول يك دهه آينده در سراسر جهان سخن گفت. به رغم اشارات ترامپ به محيط زيست و تغييرات آب و هوايي، فعالان محيط زيست در داووس به شدت از سخنراني او و اشاراتش به تمايل امريكا به افزايش سرمايه‌گذاري در نفت و زغال‌سنگ اعتراض كردند. گرتا تونبرگ در سخنان خود در يك پنل نشست داووس گفت: «درخت كاشتن خوب است اما به هيچ وجه براي مقابله با طبيعت‌زدايي كافي نيست، واقعيت اين است كه جهان ديگر نبايد به كاهش انتشار گازهاي گلخانه‌اي فكر كند بلكه بايد كاملا انتشار اين گازها را متوقف كند.»
جوزف استيگليتز، اقتصاددان برنده جايزه نوبل، به‌شدت از سخنراني ترامپ در اجلاس انجمن گفت‌وگوي اقتصاد جهان(WEF) انتقاد كرده است. به گفته استيگليتز در اين سخنراني رييس‌جمهور امريكا هم وضعيت اقتصادي امريكا را وارونه جلوه داده است هم در مورد مهم‌ترين مسائل گريبانگير جهان از جمله تغييرات آب و هوايي كاملا سكوت كرده است. در شرايطي كه ترامپ در سخنراني خود فهرستي از آنچه «دستاوردهاي بي‌همتاي اقتصادي» توصيف مي‌كرد، اين نوبليست اقتصاد توصيف ترامپ از وضعيت اقتصاد جهاني را «تعريفي كاملا غلط از وضعيت اقتصادي» معرفي مي‌كند. استيگليتز بلافاصله بعد از سخنراني ترامپ تاكيد كرد كه ايالات متحده امريكا به عنوان ابرقدرت اقتصادي بايد خيلي بيشتر از تعهد زباني براي «كاشتن يك تريليون درخت» در مورد تغييرات آب و هوايي سخن بگويد. استيگليتز گفت:«او توانست سخنراني خود را بدون كوچك‌ترين اشاره‌اي به بحران تغييرات آب و هوايي تمام كند در حالي كه همه ما در اين وضعيت به زودي بر اثر آتش كباب خواهيم شد.» استيگليتز تاكيد كرد:«مطالعات نشان مي‌دهد، ترامپ به صورت متوسط فقط 5 يا 6 دروغ در روز مي‌گويد اما او امروز در سخنراني خود به شدت ركوردهايش را جابه‌جا كرد.» استيگليتز تاكيد كرده است بر خلاف ادعاي ترامپ، نرخ رشد اقتصادي امريكا در دوران باراك اوباما رييس‌جمهور پيشين، سريع‌تر بود و در طول 3 سال رياست‌جمهوري ترامپ هر سال شاخص اميد به زندگي امريكايي‌ها كمتر از سال گذشته شده است.
كنت روگاف، كارشناس ارشد صندوق بين‌المللي پول معتقد است:«ترامپ اگر مي‌خواست خيلي در مورد تغييرات آب و هوايي حرف بزند قطعا از سوي حاضران هو مي‌شد، خيلي دقت كرد چيزي نگويد كه هو شود.» با اين حال اين اقتصاددان شناخته شده بر خلاف استيگليتز با حرف‌هاي ترامپ در مورد وضعيت اقتصاد امريكا موافق است و به آسوشيتدپرس مي‌گويد:«آنچه ترامپ در مورد عملكرد خوب اقتصاد امريكا گفت، درست بود البته اين درست نيست كه وقتي او روي كار آمد وضعيت اقتصاد بد بود اما تصور مي‌كنم كه اقتصاد امريكا تحت مديريت او از خيلي از آنچه ديگر اعضاي گروه فكر مي‌كردند، بهتر بود. عملكرد اقتصاد امريكا در 10 سال گذشته خوب بوده است و در 3 سال مديريت او هم بهتر از پيش‌بيني‌ها.»