واشنگتن اين هفته از طرح معامله قرن رونمايي خواهد كرد
معامله تمام اسراييلي
شهاب شهسواري
دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا خبرداده است كه تا روز سه‌شنبه از طرح صلح خودش براي مساله فلسطين با عنوان «معامله قرن» رونمايي خواهد كرد. دونالد ترامپ پاييز سال 2017 داماد خود جارد كوشنر را مامور كرد تا تيمي را براي طراحي اين توافق تشكيل دهد. با حضور جارد كوشنر با همراهي جيسون گرينبلات فرستاده ويژه رييس‌جمهور امريكا در امور اسراييل، دينا پاول جانشين مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور و ديويد فريدمن سفير امريكا در سرزمين‌هاي اشغالي اين تيم تشكيل شد و از آن زمان تاكنون به شكل محرمانه در حال تدوين طرحي است كه به گفته منتقدان قرار است، بخش اعظم حقوق فلسطينيان بر سرزمين‌هاي‌شان را از آنها سلب كند. تاكنون رونمايي از اين طرح به بهانه‌هاي مختلف از جمله به دليل عدم تشكيل دولت اكثريت توسط رژيم اشغالگر به تاخير افتاده بود. اما اين بار ترامپ تاكيد كرده كه بدون توجه به برگزاري انتخاباتي كه قرار است 12 اسفند ماه سال جاري در سرزمين‌هاي اشغالي برگزاري شود از اين طرح رونمايي خواهد كرد. براي رونمايي از طرح موسوم به «معامله قرن» در كاخ سفيد، از بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين و بني گانتز، رهبر ائتلاف رقيب او در انتخابات دعوت شده است. اما از طرف فلسطيني هيچ‌كس در اين مراسم حضور ندارد. عدم دعوت از طرف‌هاي فلسطيني براي طرحي كه قرار است سرنوشت سرزمين و كشور آنها را تعيين كند با واكنش تند مقام‌هاي تشكيلات خودگردان فلسطيني و گروه‌هاي مقاومت مواجه شده است. نبيل ابو ردينه سخنگوي محمود عباس، رييس تشكيلات خودگردان فلسطيني گفته است كه اجازه نخواهد داد تا واشنگتن و اسراييلي‌ها از خطوط قرمز فلسطينيان عبور كنند. جنبش حركت مقاومت اسلامي فلسطين(حماس) هم با صدور بيانيه اي تاكيد كرده كه اين گروه «اجازه نخواهد داد، توافقي كه حقوق اوليه فلسطينيان را به رسميت نمي‌شناسد، اجرا شود.»
دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده امريكا بعد از بازگشت از سفر به سوييس براي شركت در نشست داووس در جمع خبرنگاران گفت كه تا پيش از جلسه سه‌شنبه هفته جاري در كاخ سفيد با سران رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين از طرح صلح خود رونمايي خواهد كرد. به گفته رسانه‌ها، ترامپ در مسير بازگشت از داووس در هواپيما با دامادش در مورد اين طرح گفت‌وگو كرده است، همزمان در فلسطين اشغالي مايك پنس، معاون ترامپ دعوتنامه‌هايي را به بنيامين نتانياهو و بني گانتز براي شركت در مراسم رونمايي از اين طرح در روز سه‌شنبه تحويل داده است. با اين حال ترامپ تاكيد كرده كه در رونمايي از طرحش، اثري از نمايندگان فلسطيني‌ها نخواهد بود. او گفته است:«من اندكي با آنها صحبت كرده‌ام اما قرار است بعدا با آنها حرف بزنيم.» تشكيلات خودگردان فلسطيني از پاييز سال گذشته كه ترامپ رسما اعلام كرد قدس را به عنوان پايتخت رژيم اشغالگر به رسميت شناخته تاكنون هيچ مراوده و گفت‌وگوي رسمي با دولت امريكا نداشته است. او در برابر سوالي در مورد نظر فلسطيني‌ها در مورد طرحش گفت:«ممكن است نظر آنها ابتدا در مورد اين معامله منفي باشد اما به مرور زمان مثبت خواهد بود چون طرح خوبي براي آنهاست، ما يك عالمه از پول آنها را گرفته‌ايم، آنها به اين پول نياز دارند.» ترامپ تاكيد كرد:«اين توافق خيلي خوبي است.»
جزييات معامله قرن
تاكنون جزييات چنداني از طرح مورد نظر رييس‌جمهور امريكا براي صلح خاورميانه منتشر نشده است. رسانه‌هاي مختلف به نقل از منابع‌شان تاكنون برخي از گمانه‌زني‌ها را در مورد اين طرح منتشر كرده‌اند اما دونالد ترامپ همزمان با انتشار خبر دعوتش از نتانياهو و گانتز براي شركت در مراسم رونمايي اين طرح در كاخ سفيد نوشت: «تمامي گمانه‌زني‌هاي رسانه‌اي در مورد اين طرحي كه تاكنون به شدت محرمانه نگه داشته‌ايم، غيرواقعي است.» اين اظهارنظر اما رسانه‌هاي عبري را از طرح جزيياتي در اين مورد به نقل از مقام‌هاي تل‌آويو و واشنگتن باز نداشت. در يك گزارش كانال 12 تلويزيون رژيم اشغالگر گفته شده كه اين توافق «دست و دلبازانه‌ترين» پيشنهادي است كه تاكنون به تل‌آويو داده شده است. بر اساس اين گزارش در معامله قرن، حاكميت كامل رژيم اسراييل بر قدس اشغالي، حق ضميمه كردن تمامي شهرك‌هاي غيرقانوني ساخته شده در مناطق كرانه باختري و عدم بازگشت جمعيت فلسطيني به املاك‌شان در سرزمين‌هاي تحت اشغال به رسميت شناخته شده است. بر اساس اين گزارش قرار است در نهايت بعد از اجراي تمامي بندهاي اين توافق در آينده يك دولت فلسطيني هم در سرزمين‌هاي باقيمانده تشكيل شود اما تحت شرايطي كه اصولا بعيد است هيچ رهبر فلسطيني به آن تن دهد. كانال 13 تلويزيون رژيم اشغالگر، روايت اندكي متفاوت‌تر از طرح ارايه داده است با اين حال تاكيد مي‌كند كه اطلاعات آنها از طرح واشنگتن مربوط به يك سال پيش است. به گفته اين شبكه تلويزيوني در اين طرح ضميمه شدن 15 درصد از خاك كرانه باختري به اسراييل به رسميت شناخته شده با اين حال دست‌كم 60 شهرك غيرقانوني در سرزمين‌هاي اشغالي 1967 بايد توسط اسراييل تخليه شوند. به گفته اين شبكه تلويزيوني بخش كوچكي از قدس شرقي در اختيار فلسطينيان قرار خواهد گرفت.
تمامي گروه‌هاي فلسطيني بر مخالفت خود با چنين ايده‌هايي تاكيد كرده‌اند. پيش از اين اتحاديه عرب هم ايده‌هايي از جمله ضميمه شدن بخش‌هايي جديد از كرانه باختري به اسراييل، جلوگيري از حاكميت فلسطين بر قدس شرقي به عنوان پايتخت و عدم به رسميت شناخته شدن تمامي اراضي اشغالي 1967 به عنوان كشور فلسطين را رد كرده بود. تاكنون تنها بخشي كه از طرح موسوم به «معامله قرن» رونمايي شده است، يك بروشور تبليغاتي در مورد آينده سرمايه‌گذاري در سرزمين‌هاي فلسطيني است كه بر اساس آن، امريكا از سرمايه‌گذاران دعوت مي‌كند تا براي سرمايه‌گذاري 50 ميليارد دلاري در طول 10 سال آينده براي بهبود وضع كسب و كار و اقتصاد فلسطيني‌ها در مناطق اشغالي و كشورهاي عربي پيرامون مشاركت كنند.
هديه قرن براي نتانياهو
منتقدان نتانياهو از ابتدا احتمال رونمايي از اين طرح را پيش از برگزاري انتخابات در سرزمين‌هاي اشغالي يك هديه سياسي از سوي رييس‌جمهور امريكا تلقي كرده بودند. روزنامه هاآرتص در يادداشتي، طرح معامله قرن را در واقع طرحي براي معامله ميان نتانياهو و گانتز مي‌داند و معتقد است كه اين دو رقيب سياسي قرار است در كاخ سفيد با يكديگر براي تشكيل يك دولت ائتلاف در پي انتخابات بعدي رژيم اشغالگر توافق كنند. پيش از اين دونالد ترامپ هرگز براي ارسال هداياي سياسي براي نتانياهو و حزبش خودداري نكرده است. اعلام قدس اشغالي به عنوان پايتخت رژيم اشغالگر و تاييد ضميمه شدن بخشي از سرزمين‌هاي سوريه به رژيم اشغالگر هر يك هديه‌اي به نتانياهو در آستانه انتخابات سرنوشت‌سازي بود كه مي‌توانست حاكميت او را بر رژيم اشغالگر سرزمين فلسطيني تضمين كند. هر چند كه نهايتا به رغم اين هداياي نفيس نخست‌وزير رژيم در دو انتخابات متوالي از رسيدن به يك اكثريت قاطع براي تشكيل دولت بازمانده و منتظر است تا بار ديگر سرنوشت خود را در انتخابات ماه آينده در سرزمين‌هاي اشغالي به راي بگذارد. اما يك رويداد مهم‌تر قرار است پيش از اين راي‌گيري سرنوشت‌ساز رخ دهد. درست همزمان با روزي كه سران دو ائتلاف عمده كنست رژيم اشغالگر به كاخ سفيد دعوت شده‌اند تا در حضور آنها از معامله ترامپ بر سر سرزمين‌هاي فلسطينيان با اشغالگران اين سرزمين انجام شود، پارلمان رژيم اشغالگر قرار است، راي سرنوشت‌سازي را به مصونيت يا عدم مصونيت قضايي بنيامين نتانياهو براي رسيدگي به پرونده فساد مالي و رشوه‌خواري بدهد.
يعكوف كاتز، تحليلگر روزنامه جروزالم پست مي‌نويسد:«مايك پنس با دعوت از نتانياهو براي شركت در جلسه كاخ سفيد براي رونمايي از معامله موسوم به قرن، هديه قرن را به او داد. اين يك هديه است، نخست به اين دليل كه روز سه‌شنبه كنست قرار است به طرح بنيامين نتانياهو براي مصونيت او از رسيدگي قضايي به پرونده‌هاي اتهامي رشوه‌خواري، كلاهبرداري و سوءاستفاده از اعتماد رسيدگي كند. معلوم نيست (با توجه به دعوت بني‌گانتز، رقيب نتانياهو) آيا ائتلاف آبي‌سفيد از برگزاري جلسه استماع اين طرح در كنست به دليل همزماني با مراسم كاخ سفيد خودداري مي‌كند يا نه. در هر حالتي كل توجه‌ها بر اتفاقي متمركز خواهد شد كه در واشنگتن دي‌سي روي مي‌دهد نه رويدادي كه قرار است در كنست رخ دهد.» اين تحليلگر مي‌نويسد:«زمان‌بندي اين رويداد براي نتانياهو از اين بهتر نمي‌توانست باشد. او روز سه‌شنبه هفته پيش با ولاديمير پوتين ديدار كرده بود و به نظر مي‌رسد، توافقي براي آزادي نعما ايساخار، زنداني اسراييلي‌تبار در روسيه به دست آورده است. بعد از آن در جمع 50 رهبر بين‌المللي در مراسم يد واشم(يادبود هولوكاست) سخنراني كرد. بعد از اين مراسم هم در رويدادي تبليغاتي با مايك پنس، معاون رييس‌جمهور امريكا براي دعا به ديوار ندبه رفتند و بلافاصله در ديدارش با مايك پنس در سفارت امريكا در قدس، دعوتنامه‌اش به كاخ سفيد را دريافت كرد. مصونيت؟ كيفرخواست؟ انتخابات سوم؟ ديگر چه كسي اينها را به ياد مي‌آورد، الان همه چيز در مورد نتانياهو به عنوان يك دولتمرد كاردان، ديپلمات و رهبري در سطح بين‌المللي است.» اين تحليلگر در ادامه مي‌نويسد: «اين يك هديه از سوي امريكاست چراكه حتي زماني كه مايك پنس، دعوتنامه به كاخ سفيد را به بني گانتز، رقيب سياسي نتانياهو مي‌داد به او گفت كه اين دعوت به درخواست نتانياهو انجام شده است.» يعكوف كاتز در نهايت نتيجه مي‌گيرد:«نتانياهو مي‌داند، بخت خيلي ناچيزي دارد كه 13 اسفند ماه سال جاري، يك روز بعد از انتخابات، 61 كرسي كنست را به نام خود كرده باشد و بتواند يك دولت اكثريت تشكيل دهد. تنها راه او براي تشكيل دولت در روز بعد از انتخابات ايجاد يك ائتلاف با بني گانتز و ائتلاف آبي- سفيد خواهد بود. امريكايي‌ها اينجا فقط واسطه جوش دادن معامله هستند. سال 1979 مناخيم بگين و انور سادات را در كنار هم در كاخ سفيد نشاندند، سال 1993 اسحاق رابين و ياسر عرفات را به كمپ ديويد دعوت كردند و حالا در سال 2020 بنيامين نتانياهو و بني گانتز را به اتاق بيضي كاخ سفيد مي‌برند. ترامپ قرار است به آنها يك طرح صلح به نفع اسراييل بدهد، پيشنهاد پيمان دفاعي و چه كسي مي‌داند شايد هم چيزهاي بيشتر و در برابر چه چيزي مي‌خواهد؟ با هم ائتلاف كنيد، چه كسي مي‌تواند به اين درخواست نه بگويد.»
كنفرانس بين‌المللي در شهر اشغالي
همزمان با اعلام نيت واشنگتن براي رونمايي از طرح صلح ادعايي‌اش، قدس اشغالي ميزبان يك مراسم سالانه براي بزرگداشت قربانيان يهودي جنگ جهاني دوم بود. مراسمي كه نتانياهو توانسته بود، چندين رهبر قدرتمند بين‌المللي را براي شركت در آن دعوت كند. از جمله اين رهبران مي‌توان به ولاديمير پوتين رييس‌جمهور روسيه، امانوئل ماكرون رييس‌جمهور فرانسه، مايك پنس معاون رييس‌جمهور امريكا و شاهزاده چارلز وليعهد پادشاهي بريتانيا اشاره كرد. به رغم حواشي متعدد اين مراسم در رسانه‌ها از جمله فريادهاي امانوئل ماكرون بر سر پليس اسراييل كه از آنها مي‌خواست از ورود به كليساي سنت‌آن در قدس خودداري كنند يا تصاويري كه نشان مي‌دهد، شاهزاده چارلز از دست دادن با مايك پنس خودداري مي‌كند، نتانياهو و هوادارانش برگزاري اين مراسم و دعوت از رهبران بلندپايه بين‌المللي را براي شركت در آن يك موفقيت براي خود ارزيابي مي‌كنند. در حاشيه اين مراسم، نتانياهو ديدارهاي دو جانبه متعددي با مقام‌هاي مدعو از جمله پوتين، ماكرون و مايك پنس انجام داد. ماكرون و پوتين بعد از اين ديدارها به بيت‌لحم رفتند تا در آنجا با رييس تشكيلات خودگردان فلسطيني، محمود عباس هم ديدار داشته باشند.