«ما در كنار مردم ايران ايستاده‌ايم.» جمله‌اي كه اين روزها در توييتر دونالد ترامپ، رييس‌جمهور و مايك پمپئو، وزير خارجه امريكا به زبان انگليسي و فارسي بسيار ديده مي‌شود. دولتمردان امريكايي در حالي در كارزار فشار حداكثري عليه ايران كار را به بازي رواني و فضاسازي‌هاي رسانه‌اي رسانده‌اند كه حناي دولت ترامپ نزد مردم ايران ديگر رنگي ندارد. دولتي كه بيش از يك سال پيش از توافق هسته‌اي چندجانبه با ايران خارج شد، تحريم‌هاي هسته‌اي را بازگرداند و با هدف به پاي ميز مذاكره كشاندن ايران بر هيچ‌گونه فشار اقتصادي، سياسي، امنيتي و نظامي عليه ايران چشم نبست در بزنگاه‌هاي متفاوت نقش دايه مهربان‌تر از مادر را بازي مي‌كند و با مخاطب قراردادن ايراني‌ها ادعاي ايستادن در كنار مردمي كه حتي ورود آنها به خاك امريكا را هم محدود كرده، مطرح مي‌كند.
اين ادعاها در حالي در فضاي مجازي مطرح مي‌شود كه در ميدان عمل، دولت ترامپ هر روز بر ميزان محدوديت‌هاي اعمال شده بر ايرانيان مقيم امريكا افزوده است. از منع ورود ايراني‌ها به اين كشور تا بازجويي از دانشجويان يا شهروندان ايراني – امريكايي كه از امريكا خارج شده و قصد بازگشت به داخل را دارند، از اخراج دانشجوي ايراني در حال تحصيل تا محروم كردن ايراني‌ها از دريافت ويزاي بازرگاني و سرمايه‌گذاري و در تازه‌ترين مورد هم خزانه‌داري امريكا اقدام به مسدود كردن دامنه‌هاي بين‌المللي وب‌سايت خبرگزاري فارس كرده است. در يكي از عجيب‌ترين موارد كه در فضاي مجازي نيز بازتاب گسترده‌اي پيدا كرد نيروهاي مرزباني امريكا مانع از ورود يك شهروند ايراني - كانادايي ساكن تورنتو به دليل شباهت نام خانوادگي‌اش با سردار قاسم سليماني به داخل خاك اين كشور شدند.
در نتيجه تداوم اين سختگيري‌ها روز گذشته سيدعباس موسوي، سخنگوي وزارت خارجه با اشاره به رفتار غيرقانوني و غيرانساني اخير مرزباني امريكا نسبت به اتباع يا متولدين ايران گفت: اين گونه اقدامات كاملا تبعيض‌آميز كه صرفا به دليل نژاد و مليت و احيانا مذهب افراد صورت مي‌گيرد، كاملا از لحاظ قوانين و اصول بين‌المللي حقوق بشر مردود بوده و مسووليت دولت امريكا را به دنبال دارد. از آنجا كه اين افراد توسط مرزبانان و نيروهاي امنيتي امريكا در مورد عقايد سياسي و اعتقادي‌شان مورد سوال واقع شده و به حساب‌هاي آنها در فضاي مجازي نيز با اجبار وارد مي‌شوند، اين اقدام از مصاديق تفتيش عقايد و نقض فاحش حقوق بشر محسوب مي‌شود. اين اقدامات عليه ايرانيان در راستاي سياست خصمانه و كينه‌جويانه رژيم امريكا با ايران و هويت و موجوديت ايران است كه يك بار در قالب تصميم به منع ورود ايرانيان به امريكا متجلي مي‌شود. بار ديگر در تهديد به حمله به مراكز فرهنگي و تمدني ايران زمين خود را نشان مي‌دهد، ديگر بار در ترور بزدلانه قهرمان اسطوره‌اي مبارزه با تروريسم ظاهر مي‌شود و اخيرا هم به شكل ديگري در قالب آزار ايرانيان در مرزهاي امريكا بروز مي‌يابد. قطعا اين رفتار دولت امريكا قابل طرح و پيگرد در مراجع حقوق بشري است.
محدودسازي صدور رواديد
در حالي كه خزانه‌داري امريكا هر روز سوژه جديدي براي تحريم ايران پيدا مي‌كند و همزمان بر ليست كشورها، كمپاني‌ها يا شركت‌هايي كه بدون توجه به تحريم‌هاي يك‌جانبه امريكا عليه ايران به كار تجاري يا ارتباط‌هاي مالي با تهران ادامه مي‌دهند، مي‌افزايد همزمان فشار بر ايراني‌هاي مقيم امريكا و همچنين متقاضيان ورود به اين كشور نيز افزايش پيدا كرده است. اقدامي كه در راستاي تحقق سياست فشار حداكثري دولت ترامپ عليه مردم ايران اما در تناقض كامل با شعارهاي ايراني‌دوستي رييس‌جمهور امريكا و وزيرخارجه‌اش است.
اواخر هفته گذشته بود كه در تازه‌ترين زنجيره اين دومينوي فشار حداكثري اداره خدمات شهروندي و مهاجرت در امريكا اعلام كرد كه از اين پس براي اتباع ايراني رواديد بازرگاني و سرمايه‌گذاري براي ورود به ايالات متحده صادر نمي‌شود. در بيانيه اداره خدمات شهروندي و مهاجرت امريكا تصريح شده كه اين تصميم پس از انقضاي پيمان مودت ميان دو كشور و با صلاحديد مقامات امريكايي اتخاذ شده و از روز پنجشنبه (سوم بهمن ماه) به اجرا درخواهد آمد.
دو كشور ايران و امريكا سال ۱۹۵۵ ميلادي/۱۳۳۴ شمسي قراردادي موسوم به پيمان مودت را براي تسهيل در روابط اقتصادي و حقوق كنسولي به امضا رسانده بودند. دولت دونالد ترامپ سال ۲۰۱۸ ميلادي پس از آنكه ديوان بين‌المللي دادگستري حكمي به نفع ايران در خصوص تحريم‌هاي اين كشور صادر كرد به صورت يك‌طرفه از پيمان مودت خارج شد. در حكم ديوان بين‌المللي دادگستري از امريكا خواسته شده بود موانع موجود براي صدور اقلام ضروري نظير مواد غذايي، دارو، تجهيزات پزشكي و قطعات يدكي هواپيماهاي مسافربري به ايران را بردارد. دولت امريكا اين حكم را رد كرد و ديوان بين‌المللي را فاقد صلاحيت لازم براي ديكته كردن تركيب و نحوه مجازات‌ها و تحريم‌ها بر ضد ايران دانست. بر اساس يكي از بنده‌هاي پيمان مودت خروج يك‌جانبه يكي از طرفين سبب مي‌شود تا اين پيمان تنها يك سال اعتبار داشته باشد و پس از آن منقضي شود.
به موجب تصميم جديد مقامات امريكايي شهروندان ايران از اين پس از حق دريافت ويزاي بازرگاني و سرمايه‌گذاري محروم مي‌شوند و آن دسته از ايراني‌ها كه به واسطه اين ويزا به همراه خانواده‌هاي‌شان در امريكا اقامت دارند بايد پس از انقضاي مهلت رواديد خود خاك ايالات متحده را ترك كنند.
علاوه بر اين محدوديت جديد، گزارش‌ها حاكي از آن است برخي از دانشجويان ايراني كه پس از طي كردن بخشي از دوران تحصيل در امريكا به ايران بازگشته بودند پس از منقضي شدن ويزاي دانشجويي براي دريافت مجدد ويزا و ادامه تحصيل در اين كشور به تازگي با مشكلاتي روبه‌رو شده‌اند. گفته مي‌شود كه برخي از دانشجويان حتي پس از دريافت ويزا در فرودگاه‌هاي امريكا گرفتار شده و در نهايت اجازه ورود به خاك ايالات متحده را دريافت نكرده‌اند.
وضع محدوديت‌هاي جديد براي ايراني‌ها در حالي از سوي دولت ترامپ با حساسيت بيشتري پيگيري مي‌شود كه تابستان گذشته واشنگتن با وضع بخشنامه‌هايي براي ديپلمات‌هاي ايراني در سازمان ملل متحد محدوديت تردد در نيويورك وضع كرده و محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه ايران را نيز در فهرست تحريم‌هاي خود قرار داده بود. در تازه‌ترين مورد نيز وزارت خارجه امريكا رسما به سازمان ملل اعلام كرد كه براي حضور محمدجواد ظريف، وزير خارجه ايران در نيويورك به منظور شركت در يكي از نشست‌هاي اين سازمان ويزا نخواهد داد.
بازجويي در مرز
از نخستين روزهاي ماه ژانويه گزارش‌هاي پراكنده درباره آزار و اذيت ايراني‌هاي مقيم امريكا افزايش قابل توجهي پيدا كرده است. در هفته نخست سال نوي ميلادي، گزارش‌هايي مبني بر وجود دستور بازداشت و بازجويي مسافران ايراني‌تبار از سوي مقام‌هاي امريكايي در برخي فرودگاه‌هاي ورودي به اين كشور منتشر شد. خبري كه از سوي مقام‌هاي امريكا تكذيب شد اما شبكه خبري سي‌بي‌سي صحت آن را تاييد كرد. اين شبكه در گزارشي در تارنماي خود نوشت كه به ايميلي در اين ارتباط دست يافته كه توسط يك مامور مرزي امريكايي در اختيار «لن ساندرز» وكيل مهاجرت قرار داده شده است. در اين ايميل كه ساندرز آن را به سي‌بي‌سي ارسال كرده، مامور مرزي امريكايي تاييد كرده كه اداره گمرك و محافظت مرزي امريكا دستور داده افراد ايراني‌تباري كه قصد ورود به ايالات متحده دارند، مورد بازجويي قرار گيرند. به گفته اين مامور مرزي، دست‌كم اداره مرزي سياتل كه مسوول محافظت از مرز امريكا و كانادا در محدوده واشنگتن است، اين دستور را دريافت كرده است. بر اين اساس ماموران گذرگاه مرزي «پيس آرك» در مرز كانادا با امريكا موظف به پرسيدن سوال‌هاي مربوط به تروريسم از ايراني‌تباران شده‌اند. ساندرز همچنين به سي‌بي‌سي گفته است كه يك مامور مرزي ديگر كه در همان زمان در گذرگاه «پيس آرك» بوده، در گفت‌وگو با او اين موضوع را تاييد كرده است.
سليماني‌ها وارد نشوند!
در تازه‌ترين مورد نيز بابك سليماني، شهروند ايراني-كانادايي ساكن تورنتو به دليل شباهت نام خانوادگي‌اش با سردار سپهبد شهيد قاسم سليماني، اجازه ورود به امريكا را پيدا نكرد. به گزارش رسانه‌ها، بابك سليماني راننده كاميون است و براي شغلش تا پيش از اين به شكل معمول به خاك امريكا رفت و آمد داشت، اما مرزبانان ايالات متحده اخيرا در مرز كانادا او را متوقف كرده و از او درباره نام خانوادگي، چگونگي خدمت وظيفه و اعتقادش به حكومت ايران پرسيده‌اند. او مي‌گويد ماموران پس از اين كار موبايل و پاسپورت او را گرفته‌اند و اجازه ورود به خاك امريكا را نداده‌اند.اين شهروند كانادا در گفت‌وگو با راديوي محلي سي.بي.سي گفت: «سعي كردم براي مرزبانان توضيح بدهم كه نام خانوادگي من در خاورميانه، نام بسيار رايجي است.»
نصف روز بازجويي
در گزارشي كه INTERCEPT در اين باره نوشته به سراغ يكي از افرادي كه در مرز ايران و كانادا بازداشت شده رفته و از وي خواسته ماجرا را روايت كند. در مقدمه اين گزارش آمده كه به نظر مي‌رسد سياست‌هاي دونالد ترامپ در خاورميانه اوضاع را بر ايراني‌هاي مقيم امريكا سخت‌تر كند. يك دانشجوي پزشكي كه در امريكا به دنيا آمده و بزرگ شده اما پدر و مادرش ايراني – امريكايي محسوب مي‌شوند در ميان افرادي بوده كه در مرز كانادا و امريكا مورد بازخواست نيروهاي مرزباني قرار گرفته و نصف روز را در حالتي شبيه بازداشت موقت گذرانده است. او در اين باره مي‌گويد: براي گذراندن تعطيلات به ونكوور كانادا رفته بوديم و در مسير بازگشت براي نخستين‌بار در سال‌هاي گذشته مورد بازخواست قرار گرفتيم. در حالي كه ما با ماشين شخصي پشت مرز ايستاده بوديم از پدرم كه راننده بود سوال شد آيا ايراني و پناهنده هستيم؟ پس از آن سيل سوال‌هاي بيشتر سرازير شد مانند اينكه شغل هر كدام ما چيست و آخرين بار چه زماني به ايران سفر كرده‌ايم. پس از اين سوال‌ها ما به سمت يك پاركينگ هدايت شديم و از ما خواسته شد كه پياده شويم. مادرم از مامور مرزباني سوال مي‌كرد كه آيا مشكل ايراني بودن ماست و مامور هم كه گويا گيج شده بود و نمي‌دانست به چه دليل بايد ما را متوقف كند دائما عذرخواهي مي‌كرد. پرسش و پاسخ از ما قريب به نصف روز طول كشيد و از پدرم سوال مي‌شد كه آيا با سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ايران در تماس بوده يا خير؟ نكته بامزه اين بود كه آنها حتي نمي‌دانستند IRGC مخفف چيست و صرفا مامور بودند سوال‌هاي مشخصي را از ما پرسيده و پاسخ را ثبت كنند.
بازجويي‌هاي غيرقانوني
Northstar نيز در گزارشي در اين باره مي‌نويسد: پس از ترور (سردار شهيد) سليماني توسط نيروهاي امريكايي ميزان نظارت بر ايراني‌هاي مقيم امريكا هم افزايش پيدا كرده است. بر اساس گزارش‌هاي رسيده تا نيمه ماه ژانويه، بيش از 200 ايراني توسط نيروهاي مرزباني در ورودي‌هاي مختلف امريكا مورد بازجويي قرار گرفته‌اند. بر اساس گزارشي كه نيويورك تايمز در اين باره داده از آنها درباره نگاه‌شان به ايران و تحولات در خاورميانه سوال شده است. اين اقدام دولت ترامپ واكنش‌هاي منفي بسياري را به دنبال داشته و برخي از چهره‌هاي سياسي و حتي فرماندارهاي ايالت‌هاي مختلف اين سوال را مطرح كرده‌اند كه اين بازجويي‌ها چه مبناي قانوني دارند. برخي از آنها در مصاحبه با رسانه‌هاي امريكايي اين سوال را مطرح كرده‌اند كه چرا بايد افراد را صرفا به دليل محل تولد آنها و بدون آنكه جرمي مرتكب شده باشند مورد پرس‌وجو قرار داد. نگاه حكمتي كه از كانادا به امريكا آمده بود در اين باره مي‌گويد: نيروهاي مرزباني ما را به مدت چند ساعت نگاه داشتند و درباره اعضاي خانواده ما كه در ايران زندگي مي‌كنند سوالاتي را مطرح كردند. همچنين از ما سوال شد كه آيا در ايران آموزش نظامي ديده‌ايم يا خير. فرزندانم بسيار ترسيده بودند و دختر كوچكم دائم سوال مي‌كرد كه آيا ممكن است ما را بازداشت كنند؟ يكي از اعضاي اتحاديه آزادي‌هاي شهروندي در امريكا با طرح پرسش‌هايي در اين باره مي‌گويد: شهروندان امريكا و كساني كه اقامت قانوني دائمي در اين كشور دارند، نبايد مجبور شوند به پرسش‌هايي درباره نگاه‌هاي سياسي يا مذهبي خود پاسخ بدهند يا زماني كه طبق حق قانوني از چنين پاسخ‌هايي پرهيز مي‌كنند از ورود آنها به امريكا جلوگيري به عمل آيد.