بامداد چهارشنبه به وقت تهران، دونالد ترامپ رييس‌جمهور ايالات متحده امريكا 49 روز بعد از آغاز روند استيضاحش در مجلس نمايندگان و سه سال و دو هفته بعد از آغاز دوره رياست‌جمهوري‌اش، در برابر نشست مشترك مجلس نمايندگان و سناي امريكا قرار گرفت تا سخنراني سالانه خود را با عنوان «وضعيت اتحاديه» انجام دهد. ترامپ ادعا كرد به «دوران افول امريكا» پايان داده است و جلوي «تحقير شدن سرنوشت امريكا» را گرفته است. اما واكنش نمايندگان حزب مخالف به سخنراني او، نشان مي‌داد كه بعد از سه سال حكومت، دونالد ترامپ بيش از هر زمان ديگر، شكاف سياسي و اجتماعي در اين كشور را توسعه داده است. ترامپ در حالي اين جلسه سخنراني را آغاز كرد كه در هنگام ايستادن در مقابل تريبون، حاضر به دست دادن با رييس مجلس نمايندگان امريكا، نانسي پلوسي نشد و بعد از 78 دقيقه سخنراني در حالي تريبون را ترك كرد كه پشت سرش نانسي پلوسي، رهبر مخالفان او در مجلس به جاي دست زدن، نسخه‌اي از سخنراني او را در مقابل دوربين‌هاي زنده تلويزيوني پاره مي‌كرد. 10 ماه مانده به برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري امريكا شكاف سياسي در اين كشور به شكل كم سابقه‌اي شديد شده است. در پايان سخنراني ترامپ، در حالي كه برخي هم حزبي‌هايش فرياد مي‌زدند: «چهار سال بيشتر»، نمايندگان حزب مخالف بدون كف زدن، با نگاه‌هاي ناخرسند رييس‌جمهور را بدرقه مي‌كردند، در حالي كه تعدادي از نمايندگان مخالف جلسه را تحريم كرده بودند و تعدادي ديگر در ميان سخنراني جلسه را ترك كردند.
رييس‌جمهور امريكا كه خود را متخصص انجام معامله‌هاي سخت و كنار آمدن از طريق گفت‌وگو معرفي مي‌كند و در سابقه سه ساله‌اش در سياست امريكا سابقه دست دادن به رهبر كره شمالي، رقص شمشير با پادشاه عربستان سعودي و چندين بار در آغوش كشيدن نخست‌وزير رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين را دارد، حتي حاضر به دست دادن با رييس پارلمان كشور خودش نيست و در برابر، مهم‌ترين سخنراني سالانه‌اش توسط رهبر مخالفان در برابر دوربين‌هاي زنده تلويزيوني پاره پاره مي‌شود. ساعاتي پس از اين سخنراني نيمه شب ديشب، سناي امريكا در پنجاهمين روز از اعلام استيضاح رييس‌جمهور، براي ماندن او در قدرت راي‌گيري كرد. ترامپ در سخنراني روز سه‌شنبه خود از صحبت در مورد استيضاحش خودداري كرد و حاضر نشد نسبت به عملكرد خود در تحت فشار گذاشتن رييس‌جمهوري اوكراين براي نفع سياسي شخصي، عذرخواهي كند.
توهين ترامپ به ايرانيان
دونالد ترامپ در بخشي از سخنراني خود با اشاره به ايران، اقدامات خود را در جهت تضعيف اقتصاد ايران تحسين كرد و گفت: «بر اثر تحريم‌هاي شديد ما وضعيت اقتصادي آنان خيلي بد است. ما مي‌توانيم به آنها كمك كنيم كه در مدت كوتاهي اقتصادشان خيلي خوب شود، اما شايد آنها خيلي متكبرند يا اينكه نخواهند كه براي كمك درخواست كنند. ما اينجاييم! بگذاريد ببينيم آنها چه مسيري را انتخاب مي‌كنند كاملا بر عهده آنان است.» ترامپ جز اشاره به نتيجه عملكردش در آسيب رساندن به وضعيت اقتصادي مردم ايران، اشاره ديگري به سياست خود در قبال ايران نكرد. او همچنين از اقدام تروريستي ارتش امريكا در عراق و به شهادت رساندن شهيد سپهبد قاسم سليماني، فرمانده نيروي قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و فرمانده ارشد نيروهاي ضدداعش در عراق و سوريه نيز دفاع كرد و در اظهاراتي توهين‌آميز مدعي شد: «به فرمان من، ارتش امريكا يك حمله دقيق انجام داد.» او هيچ اشاره‌اي به عمليات تلافي‌جويانه جمهوري ايران در حمله به پايگاه ميزبان نيروهاي امريكايي در عراق نكرد. اين چندمين بار است كه رييس‌جمهور امريكا در اظهارنظر در مورد ترور شهيد سليماني، شخصا مسووليت آن را قبول مي‌كند و موضع‌گيري خود را در حمايت از داعش و گروه‌هاي تروريست افراطي در عراق و سوريه - كه سپهبد سليماني فرمانده نبرد عليه آنها بود - رسما اعلام مي‌كند. ترامپ به‌رغم جهت‌گيري‌اش در حمايت از داعش و ديگر گروه‌هاي تروريستي، ادعا كرد كه سرزمين‌هاي تحت خلافت داعش را او «صد در صد نابود» كرده است. او همچنين به‌رغم اقدامات جنگ‌طلبانه و تنش‌زاي اخير ارتش كشورش در منطقه ادعا كرد «در حال تلاش براي پايان دادن به جنگ‌هاي بي‌پايان در خاورميانه» است.
ادعاهاي ترامپ
دونالد ترامپ، مانند بقيه سخنراني‌هاي اخير خود، در آخرين سال دوره اول رياست‌جمهوري‌اش، سه‌شنبه شب (به وقت واشنگتن) تلاش كرد تا فهرستي از دستاوردهاي خود براي امريكا را به نمايش بگذارد. او نسبت به حمله سوسياليست‌ها به نظام بيمه درماني امريكا هشدار داد و ادعا كرد كه بيمه درماني افراد با بيماري‌هاي پيش از بيمه را حفظ كرده است، مدعي شد كه بيكاري در جوانان و رنگين‌پوستان را كاهش داده است، وضعيت اقتصادي امريكا را قوي‌تر از هر زمان ديگر در تاريخ توصيف كرد، از چين و ايران انتقاد كرد، يك سياستمدار ونزوئلايي را كه مدعي رياست‌جمهوري در اين كشور است به حاضران معرفي كرد و ادعا كرد كه به «دوران افول امريكا» پايان داده است. او در طول سخنراني‌اش چندين اقدام نمايشي هم براي جذب مخاطبان تلويزيوني انجام داد؛ از جمله غافلگير كردن خانواده يك سرباز امريكايي با حضور ناگهاني او از ميدان در كنار خانواده‌اش و اعطاي نشان افتخار به يك مجري محافظه‌كار راديويي و فراخواندن نماينده جنجالي ونزوئلايي كه يك سال پيش با ادعاي رياست‌جمهوري در اين كشور جنجالي شد از جمله اقدام‌هاي نمايشي ترامپ در طول سخنراني بودند. دعوت از خوان گوايدو، فردي كه يك سال است ادعا كرده رييس‌جمهور ونزوئلا است از ديگر اقدامات جنجالي ترامپ بود. در حالي كه اين فرد تاكنون از پيشرفت در تشكيل حكومت ادعايي‌اش در برابر حكومت جاري ونزوئلا به رياست‌جمهوري نيكولاس مادورو بازمانده است، امريكا و چندين كشور متحد امريكا، او را به عنوان رييس‌جمهور ونزوئلا به رسميت شناخته‌اند. در هنگام معرفي او به كنگره، دوربين‌ها اين نماينده جوان مجمع ملي ونزوئلا را در ميان تماشاگران نشان دادند و نمايندگان كنگره امريكا به صورت يكپارچه، شامل دموكرات و جمهوريخواه براي او ايستاده كف زدند. ترامپ همچنين براي جذب تعداد بيشتري از راي‌دهندگان سياهپوست امريكايي كه غالبا در راي‌گيري‌ها به حزب مخالف راي مي‌دهند، چندين مهمان ويژه سياهپوست هم داشت. او اعلام كرد كه يك خلبان 100 ساله سياهپوست را كه در جنگ جهاني دوم در ارتش امريكا خدمت كرده را به مقام سرتيپي ارتقا داده است. او همچنين به نوه اين كهنه سرباز هم اشاره كرد و گفت كه اين پسر 13 ساله آرزو دارد كه به «نيروي فضايي» امريكا بپيوندد. تشكيل نيروي فضايي امريكا و فرستادن انسان به مريخ، يكي از اهداف رياست‌جمهوري ترامپ است كه تاكنون بارها از آن سخن گفته است.
«مودبانه‌ترين» اعتراض
نانسي پلوسي، رييس مجلس نمايندگان امريكا بعد از جلسه سخنراني سالانه ترامپ در واكنش به خبرنگاراني كه در مورد دليل پاره كردن متن سخنراني رييس‌جمهور از او پرسيدند، گفت: «اين متن مانيفست بي‌صداقتي بود، من سعي كردم يك حرف صادقانه در آن پيدا كنم، اما نتوانستم. اين مودبانه‌ترين كاري بود كه مي‌توانستم با آن بكنم.» روز دوشنبه و پيش از برگزاري نشست سخنراني سالانه ترامپ نانسي پلوسي، تاكيد كرده بود كه بدون توجه به نتيجه راي‌گيري روز چهارشنبه در مورد ماندن يا بركناري ترامپ، از نظر او «ترامپ براي هميشه استيضاح شده است.» پلوسي تاكيد كرده بود: «از او در مجلس به عنوان يك مهمان پذيرايي مي‌كنيم، اميدواريم او هم مانند يك مهمان در مجلس ما حاضر شود اما هرگز از او توقعي نداريم.» رييس مجلس نمايندگان امريكا بعد از جلسه سخنراني هم تاكيد كرد: «ما از دراز كردن دست دوستي براي انجام دادن كارها براي مردم اجتناب نخواهيم كرد. تلاش مي‌كنيم تا زمينه مشتركي در جايي كه مي‌شود پيدا كنيم، اما موضع خودمان را حفظ مي‌كنيم.»
واكنش‌ها به سخنراني جنجالي
مخالفان ترامپ، سخنراني او را يك سخنراني يك‌طرفه و با هدف تحت تاثير قرار دادن طرفدارانش توصيف كردند، اما در برابر طرفداران ترامپ سخنراني او را «به شدت ميانه‌روانه» توصيف كرده‌اند. نيويورك پست، نشريه عامه‌پسندي كه به طرفداري از محافظه‌كاران مشهور است با انتقاد از رفتار رييس مجلس نمايندگان امريكا نوشته است: «رييس‌جمهور با سخنراني توانمند، ميهن‌دوستانه و به شدت ميانه‌روانه خود، توجه‌ها را به خود جلب كرد. آنگاه رييس مجلس با پاره پاره كردن سخنراني او، پيام‌هاي سخن او را تاييد كرد. چه چيزي جز دور كردن راي‌دهندگان دموكرات از ميانه‌روي عامل اقدام او مي‌توانست باشد؟»
رسانه آلماني دويچه وله، اين سخنراني ترامپ را «بازي‌هاي نمايشي غيرضروري و بيان نيمي از واقعيت» توصيف كرد. سارا رامف، در پايگاه خبري مدييت (Mediate)، ترامپ را موفق‌تر از دموكرات‌ها در رساندن پيامش به مخاطبان توصيف مي‌كند و مي‌نويسد: «ترامپ با همه خطاها و لغزش‌هايش نشان داده كه مهارت بالايي در رساندن پيام به شهروندان متوسط امريكايي دارد. هر چند اين سخنراني كاملا جناحي بود، اما پيام آن روشن بود: اتفاقات خوبي مي‌افتد چون كه من براي خاطر شما مبارزه مي‌كنم. دموكرات‌ها هم اگر بخواهند ترامپ را در انتخابات آبان ماه سال آينده شكست دهند، بايد بتوانند پيامي واضح‌تر و قوي‌تر از اين براي مردم داشته باشند.» جوآنا وايز، در پايگاه راديو WBUR مي‌نويسد: «شايد در ميان همه نمايندگان دموكرات، نانسي پلوسي سليس‌ترين سخنران نباشد، اما بدون رقيب بهتر از هر كس ديگر با زبان بدن مي‌تواند پيام خود را انتقال دهد. اقدام او در كف زدن طنزآميز براي ترامپ در پايان سخنراني وضعيت اتحاديه پارسال هنوز به عنوان يك نماد در اذهان باقي مانده است، يا تصوير ايستادن و با انگشت اشاره كردنش به ترامپ در جلسه كاخ سفيد و اين تصوير آخري، همگي نشان مي‌دهد كه او مي‌تواند از لحظات بسيار كوچك، نمادهاي ماندگاري بسازد.»
زنان سفيدپوش و نمايندگان غايب
سه‌شنبه شب، تعدادي از نمايندگان حزب دموكرات، ترجيح دادند جلسه سخنراني ترامپ را بايكوت كنند. دست‌كم 10 نماينده حزب دموكرات در اين نشست غايب بودند. گروهي از نمايندگان دموكرات از جمله ايلهان عمر و تيم رايان هم در ميانه سخنراني جلسه را ترك كردند. الكساندريا اوكازيو كورتز، نماينده نيويورك با انتشار پيامي در شبكه‌هاي اجتماعي دليل غيبت خود را «عدم همكاري در عادي‌سازي رفتار قانون‌گريزانه ترامپ و انحراف از قانون اساسي» توصيف كرد. رشيده طالب و ايلهان عمر، دو نماينده زن مسلمان حزب دموكرات در جلسه سخنراني حاضر شده بودند. اين دو نماينده لباس‌هايي با طرح‌هاي سنتي فلسطيني و سوماليايي پوشيده بودند.
رنگ اصلي لباس اين دو نماينده هم مانند همه نمايندگان زن ديگر حزب دموكرات سفيد بود. نمايندگان زن حزب دموكرات، به مناسبت صدمين سالگرد تصويب متمم نوزدهم قانون اساسي امريكا كه به بخشي از زنان اين كشور حق راي مي‌داد، روز سه‌شنبه پيش از جلسه اعلام كردند كه قصد دارند همگي لباس‌هايي به رنگ سفيد بپوشند. اين اقدام نمايندگان زن دموكرات كنگره در راستاي همبستگي براي برابري حقوق زنان انجام شد. حاميان حق راي زنان در امريكا، در اعتراضات قرن گذشته از رنگ سفيد به عنوان نماد همبستگي استفاده مي‌كردند.
اخراج معترض از ميان تماشاچيان
در ميان سخنراني ترامپ، ماموران امنيتي حاضر در جلسه يكي از تماشاگران جلسه را به دليل اعتراض به سخنان رييس‌جمهور از جلسه خارج كرد. فرد گوتنبرگ، پدر عزادار دختر 14 ساله‌اي كه بر اثر تيراندازي در مدرسه جان خود را از دست داده بود، در هنگام دفاع رييس‌جمهور امريكا از آزادي حمل اسلحه بر اساس متمم دوم قانون اساسي امريكا با عصبانيت فرياد زد كه اين اقدام او باعث اخراجش از ميان تماشاگران جلسه شد. اين فرد به دعوت نانسي پلوسي، رييس مجلس نمايندگان در جلسه حاضر شده بود و در حالي كه رييس‌جمهور امريكا بدون توجه به اعتراض او همچنان به سخنراني‌اش ادامه مي‌داد، نمايندگان دموكرات ايستاده اين معترض را تشويق كردند. دختر 14 ساله اين فرد يكي از قربانيان تيراندازي در مدرسه‌اي در شهر پاركلند ايالت فلوريدا بود.