تسلط تركيه بر درياي اژه

تركيه و ليبي در پايان ماه نوامبر 2019 يادداشت تفاهمي در مورد تعيين مرزهاي دريايي دو كشور شامل منطقه اقتصادي انحصاري تنظيم كردند. تعريف اين منطقه به موجب قوانين درياها بدين‌گونه است كه كشور ساحلي در زمينه اكتشافات و استفاده از منابع طبيعي داراي حق و حقوق حاكميتي است. اين منطقه از ساحل كشور تا 200 مايل دريايي (4/370 كيلومتر) امتداد دارد. تركيه و ليبي به‌طور يكجانبه و بدون همكاري يونان اين حد و حدود را تعيين كرده‌اند، بدين معنا كه اكنون مرزهاي جديد دريايي تركيه به كرت بزرگ‌ترين جزيره يونان بسيار نزديك است. بيانيه تركيه مبني بر شروع حفاري براي استخراج گاز طبيعي در اين منطقه موجب برانگيختن ادعاي يونان براي حاكميت بر قلمرو دريايي شده است. بخش عمده ناراحتي يونان ناشي از سكوت و خودداري متحدين سنتي آن كشور يعني ايالات‌متحده امريكا و اتحاديه اروپا از دفاع از آن كشور است. عضويت هر دو كشور تركيه و يونان در ناتو، جانبداري از يك طرف به نفع طرف ديگر را براي ديگر اعضا پيچيده‌تر مي‌سازد. علاوه بر اين، نقش اصلي تركيه در جلوگيري از مهاجرت به كشورهاي عضو اتحاديه اروپا در جريان بحران سوريه سهم عمده‌اي در سكوت بروكسل دارد. با شكست كامل سياست خارجي سيريزا (ائتلاف چپ راديكال در يونان) از سال 2015 تا 2019 و متعاقب آن حزب دموكراسي نو به رهبري ميتسوتاكيس، دولت محافظه‌كار يونان تمام تلاش خود را براي نزديك شدن به واشنگتن انجام داد تا جايي كه به تنها عضو اتحاديه اروپا تبديل شد كه از ترور سردار ايراني شهيد سليماني ابراز خرسندي كرد و با پيشنهاد استقرار سامانه موشكي در عربستان‌سعودي به منظور جلوگيري از حملات ايران سعي بر جلب حمايت واشنگتن از اهدافش را داشت.

در پي ملاقات با دونالد ترامپ در ژانويه گذشته، ميتسوتاكيس هيچ تعهدي از واشنگتن براي جانبداري از يونان در مورد اختلافاتش با تركيه دريافت نكرد. از اين بدتر، به ابتكار تركيه، يونان حتي براي شركت در همايش ليبي كه چند هفته پيش توسط آلمان برگزار شد، دعوت نشد. باوجود اينكه اكنون منافع كشور يونان به‌طور مستقيم در گرو ليبي است، غيبت اين كشور در اين كنفرانس با شركت روساي جمهور روسيه، فرانسه، تركيه و صدراعظم آلمان با هدف آتش‌بس و پيدا كردن راه‌حلي براي مناقشه بين دو طرف درگير در ليبي محسوس بود. علاوه بر اين، ماجراجويي دولت يونان براي اعزام نيروهاي نظامي به ليبي در چارچوب عمليات دريايي اتحاديه اروپا موسوم به «صوفيه» براي اعمال تحريم تسليحاتي طرف‌هاي متخاصم با سياست سنتي يونان منافات دارد؛ سياستي كه هدف آن بي‌طرفي در مناقشات و حفظ روابط دوستانه با كشورهاي بزرگ همسايه مانند ايران و روسيه بوده است. بدين ترتيب، فاصله گرفتن آتن و تهران منجر به پيشنهاد همكاري براي حل مناقشه بين روسيه و تركيه در سوريه توسط رييس‌جمهور ايران شده است. نزديكي ايران به تركيه و روسيه نشانه خوبي براي منافع يونان نيست. جاي ترديد است كه اين اقدامات تاثير مثبتي در دفاع از منافع يونان در درياي اژه داشته باشد.
تا به امروز، تركيه به دليل اقدامات خود در ليبي از تحريم‌هاي بين‌المللي گريخته است. باوجود اينكه روسيه و تركيه در سوريه در تقابل با يكديگر هستند، تقويت روابط بين اين دو كشور مطمئنا باعث تضعيف موقعيت يونان خواهد شد. روس‌ها حتي درنظر دارند دولت قبرس شمالي كه توسط تركيه به رسميت شناخته شده را با انگيزه تاسيس پايگاه نظامي دريايي در آنجا به رسميت بشناسند. بنابراين انزواي يونان در درياي اژه و فراتر از آن اتحاديه اروپا به نظر اجتناب‌ناپذير مي‌رسد.