افغانستان و ليبي، محور گفت‌وگوهاي روز سوم كنفرانس امنيتي مونيخ
بورل: اشتهاي اروپا به قدرت بايد بيشتر شود
شهاب شهسواري
روز سوم كنفرانس امنيتي مونيخ، با تمركز بر مسائل جاري در ليبي و افغانستان ادامه يافت. جوزپ بورل، نماينده عالي سياست خارجي اتحاديه اروپا در سخنراني خود در اين نشست، خواستار دخالت بيشتر اروپا در مسائل مبتلا به جهان شد و از اختلاف‌نظر و شكاف ميان كشورهاي اروپايي از مسائل جهاني از ليبي گرفته تا ونزوئلا، انتقاد كرد؛ مساله‌اي كه در نشست وزراي خارجه كشورهاي روند برلين، براي حل مساله ليبي هم مشخص بود، جايي كه هايكو ماس اعلام كرد كشورهاي اروپايي هنوز براي اعزام ناوهاي نظامي خود براي نظارت بر تحريم تسليحاتي ليبي به توافقي نرسيده‌اند و معاون دفتر سازمان ملل در ليبي از «تبديل شدن تحريم تسليحاتي ليبي به يك امر فكاهي» انتقاد كرد.
به نظر مي‌رسد فرانسه كه از حاميان نظامي و سياسي گروه‌هاي شبه‌نظامي تحت فرماندهي خليفه حفتر، جنگ سالار ليبيايي-امريكايي در ليبي است، جلوي اجماع براي نظارت دقيق بر اجراي تحريم تسليحاتي ليبي را گرفته باشد. اروپا در حالي از اعزام ناوهاي نظامي براي نظارت بر اجراي تحريم تسليحاتي ليبي در سواحل جنوبي خود ناتوان است كه گروهي از كشورهاي اروپايي از ايجاد ائتلاف نظامي در خليج‌فارس و گروهي از پيوستن ناوهاي نظامي‌شان به امريكا براي ايجاد ائتلاف ضدايراني در خليج‌فارس و درياي عمان خبر مي‌دهند.
اشتهاي اروپا براي قدرت
روز يكشنبه، جوزپ بورل، نماينده عالي سياست خارجي اتحاديه اروپا در سخنراني خود در كنفرانس امنيتي مونيخ، از كشورهاي اروپايي خواست تا اراده براي دخالت در بحران‌هاي بين‌المللي را تقويت كنند. به گزارش رويترز، بورل در بخشي از سخنان خود گفت: «اروپا بايد اشتهاي بيشتري براي قدرت داشته باشد. ما بايد توانايي اقدام داشته باشيم، نه اينكه فقط اظهارنظر و اعلام نگراني كنيم.» او با انتقاد از ناتواني اروپا در اجماع در مورد مسائل مهم گفت: «وقتي كه اجماع وجود ندارد، دست‌كم اكثريت كشورها بايد بتوانند دست به اقدام بزنند.» جوزپ بورل، روز شنبه هم بعد از ديدارش با سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه، از پيگيري مسائل مرتبط با برجام خبر داده بود و در پيامي در شبكه اجتماعي توييتر نوشت: «به عنوان هماهنگ‌كننده همچنان در ارتباط با طرف‌هاي برجام باقي مي‌مانم و تلاش مي‌كنم برجام را زنده نگه دارم.» پيش از اين ديدار، نماينده عالي سياست خارجي اتحاديه اروپا با وزير خارجه چين، وانگ يي هم درمورد مساله برجام گفت‌وگو كرده بود.
اولين نشست كميته بين‌المللي پيگيري ليبي
روز گذشته در حاشيه كنفرانس امنيتي مونيخ، وزراي خارجه و نمايندگان كشورهايي كه در كنفرانس ماه گذشته برلين در مورد ليبي شركت كرده بودند، اولين جلسه وزراي خارجه عضو «كميته بين‌المللي پيگيري ليبي (IFCL)» را برگزار كردند. اين كنفرانس به رياست مشترك وزير خارجه آلمان، هايكو ماس و معاون عمليات پشتيباني سازمان ملل متحد در ليبي، استفاني ويليامز با حضور وزراي خارجه آلمان، فرانسه، ايتاليا، تركيه، مصر، امارات‌متحده‌عربي، نماينده عالي سياست خارجي اروپا و معاونان وزارت خارجه چين و روسيه، برگزار شد. در اين نشست معاون نمايندگي سازمان ملل در ليبي، با اعتراض به عدم رعايت تحريم تسليحاتي ليبي گفت: «تحريم تسليحاتي ليبي به يك موضوع فكاهي تبديل شده است.» برخي كشورهاي اروپايي ازجمله فرانسه، در كنار برخي كشورهاي عربي مانند عربستان‌سعودي، امارات‌متحده‌عربي و مصر و همچنين روسيه، از نيروهاي شبه‌نظامي تحت فرمان خليفه حفتر، نظامي پيشين ليبيايي-امريكايي حمايت كرده و براي تقويت نيروهاي او به ليبي سلاح ارسال مي‌كنند. در برابر تركيه از دولت به‌رسميت شناخته شده بين‌المللي در ليبي، تحت رياست فايز سراج، حمايت مي‌كند.
وزير خارجه آلمان در اين نشست اعلام كرد كه ماهواره‌هاي اروپايي در حال رصد آب‌هاي ليبي هستند تا موارد نقض تحريم تسليحاتي ليبي را ثبت كنند. هايكو ماس همچنين از اختلاف‌نظر در ميان كشورهاي اتحاديه اروپا در مورد اعزام كشتي‌هاي نظامي براي نظارت بر اجراي تحريم تسليحاتي خبر داد و تقاضا كرد كه يك راه‌حل مرضي‌الطرفين ميان كشورهاي اروپايي براي نظارت بر اجراي تحريم تسليحاتي ليبي به دست بيايد. او همچنين خبر داد كه قرار است در طول هفته‌هاي آينده، اتحاديه آفريقا هم راهكار مستقل خودش براي نظارت بر اجراي تحريم تسليحاتي و حل و فصل مساله ليبي را اعلام كند. به گفته هايكو ماس، ماه آينده، نشست دوم كميته بين‌المللي پيگيري ليبي با رياست مشترك سازمان ملل متحد و ايتاليا در رم برگزار خواهد شد. لوئيجي دي‌مايو، وزير خارجه ايتاليا، در سخنراني خود در كنفرانس امنيتي مونيخ نيز بر اهميت ايجاد ثبات و امنيت در ليبي اشاره كرده بود و خواستار تلاش از سوي كشورهاي جهان براي پايان درگيري‌ها در ليبي شد.
خوش‌بيني غني به توافق با طالبان
اشرف غني، رييس‌جمهور اسلامي افغانستان، در يكي از پنل‌هاي كنفرانس امنيتي مونيخ، از اميدواري به پيشرفت‌هاي تازه در مذاكرات امريكا و عربستان خبر داد. غني كه تاكنون دولتش نقشي در مذاكرات واشنگتن و گروه شبه‌نظامي طالبان بازي نكرده است، تاكيد كرد كه دولت افغانستان، قطعا در توافق براي پايان جنگ 18 ساله در اين كشور مشاركت خواهد كرد. غني كه يك روز پيش از اين در ديدار با مارك اسپر، وزير دفاع و مايك پمپئو، وزير خارجه امريكا در جريان جزييات توافق بالقوه دولت امريكا با گروه شبه‌نظامي طالبان قرار گرفته بود، تاكيد كرد كه احتمالا اين توافق در روزهاي آينده اجرايي خواهد شد. رييس‌جمهور افغانستان تاكيد كرد: «نمي‌توان اين درگيري‌ها را براساس مذاكرات كاغذي حل و فصل كرد. نيت‌هاي طالبان هنوز براي ما مشخص نيست، اما يك گام جدي برداشته خواهد شد و آزمايش مي‌كنيم. اين آزمايش مشخص خواهد كرد كه آيا امكان صلح با طالبان وجود دارد يا نه.»
مقام‌هاي امريكايي در طول يك هفته گذشته از احتمال امضاي قريب‌الوقوع يك توافق «كاهش خشونت» با طالبان خبر داده‌اند. براساس جزيياتي كه به نقل از منابع آگاه در مورد اين توافق منتشر شده است، امريكا و طالبان قرار است به مدت يك هفته شرايط «كاهش خشونت در سراسر خاك افغانستان» اعلام كنند. براساس اين توافق كه گفته مي‌شود قرار است تا پيش از پايان ماه فوريه (دو هفته آينده) امضا شود، در صورت پابرجا ماندن «كاهش خشونت» اين شرايط تمديد مي‌شود و در عرض 10 روز گفت‌وگوهاي بين افغاني آغاز خواهد شد. مشخص نيست خواسته‌هاي طالبان در مورد خروج نيروهاي امريكايي از امريكا به عنوان پيش‌شرط آغاز آتش‌بس از چه زماني شروع خواهد شد، همچنين طالبان تاكيد كرده است كه دولت جمهوري اسلامي افغانستان را به رسميت نمي‌شناسد و حاضر نيست با نمايندگان دولت مذاكره‌اي داشته باشد.
ادامه رايزني‌هاي دوجانبه ظريف در حاشيه كنفرانس مونيخ
محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران، در سومين روز از كنفرانس امنيتي مونيخ، با همتايان خود از كشورهاي مختلف ديدار و گفت‌وگو كرد. روز يكشنبه، ظريف در مونيخ با وزراي خارجه كويت، اسلووني، لهستان، عراق و ايتاليا و نخست‌وزير اقليم كردستان عراق ديدار و گفت‌وگو كرد. ظريف شنبه شب نيز با سرگئي لاوروف وزير خارجه روسيه، ژان ايو لودريان وزير خارجه فرانسه و مولود چاووش اوغلو وزير خارجه تركيه ديدار و گفت‌وگو كرده بود.
محمد جواد ظريف وزير امور خارجه ايران روز يكشنبه در پيامي توييتري، با اشاره به ديدارهاي خود با مقام كشورهاي ديگر در حاشيه كنفرانس امنيتي مونيخ، دليل اين رايزني‌ها را پيشبرد صلح و تنش‌زدايي در منطقه عنوان كرد. ظريف در صفحه توييتر خود نوشت: سه روز در مونيخ پايان يافت، جايي كه با بسياري از همتايان از سراسر جهان و همچنين بسياري از مقام‌هاي ديگر، انديشكده‌ها، سازمان‌هاي مردم نهاد و نمايندگان رسانه‌ها در حاشيه كنفرانس امنيتي مونيخ ديدار كردم. وي در ادامه اين توييتر، پيشبرد صلح و تنش‌زدايي در منطقه ما و فراتر از منطقه را دليل اين رايزني‌ها برشمرد.